Artsen in opleiding hopen op beter

Omdat arts-specialisten in opleiding (ASO's) noch als werknemers, noch als studenten gezien worden, vallen ze terug op het 'Sui Generis-statuut' uit 1983. Dat bepaalt dat ASO's niet kunnen terugvallen op een minimale sociale bescherming zoals het ouderschapsverlof of een werkloosheidsuitkering. In 2021 werd er, onder druk van een staking door ASO's, al een sociaal akkoord gesloten over de arbeidsomstandigheden.

Toch zijn de problemen nog niet van de baan. 'Er zijn veel specialisten die afstuderen, maar niet meteen werk vinden en dan niet kunnen terugvallen op een vergoeding', vertelt Jonas Brouwers, voorzitter van de Vlaamse Vereniging voor Arts-Specialisten in Opleiding (VASO). Hij kent zelf ook een ASO die zwanger is, maar niet kan rekenen op een uitkering. 'Er moet een oplossing gevonden worden voor die problemen', klinkt het.

Nu ligt er een wetsvoorstel op tafel dat het sociale statuut wil aanpassen. Het is het eerste initiatief sinds lang, tot opluchting van de artsen in opleiding. Maar euforie is er niet meteen. 'Er zijn al meermaals wetsvoorstellen geweest, maar op een of andere manier belandden die altijd onderaan de schuif', vertelt Lotta Coenen, voorzitter van HOP, het Huisartsen-in-Opleiding Overleg Platform.

Meer nodig

Ook over het voorstel is de tevredenheid niet totaal. 'Onder meer over de terugbetaling van verlofdagen staat er nog niets in', stelt Coenen. Wel benadrukt ze dat de studentenvertegenwoordigers veel contact hebben met De Block en Muylle, die het initiatief namen voor het wetsvoorstel.

Brouwers betreurt bovendien dat er nog geen initiatief vanuit minister Vandenbroucke zelf is gekomen. Het huidige wetsvoorstel is immers nog vorige legislatuur ingediend, door onder andere Vandenbrouckes voorganger.

Zo heeft Vandenbroucke beloofd dat het pensioen en werkloosheidsprobleem deze legislatuur opgelost zou raken. 'We verwachten daarin dus snel een signaal', zegt Brouwers.

Ziekenhuizen kritisch

'We zijn ook minder tevreden als het gaat om de reacties van de ziekenhuizen en bepaalde overheidsinstanties. Die waren niet onverdeeld positief', beweert Brouwers. Dat de ziekenhuizen niet echt voorstander zijn van het voorstel, heeft volgens hem te maken met het kostenplaatje.

'De hoofdreden waarom er zoveel kritiek vanuit de ziekenhuizen op het wetsvoorstel kwam, is omdat het "Sui Generis-statuut" voor hen financieel voordelig is.' De verbetering van de arbeidsomstandigheden in 2021 kwam er dan ook vooral doordat de federale regering dertig miljoen euro vrijmaakte.

Zowel Brouwers als Coenen benadrukken dat de knoop vooral daar ligt. 'Het zal allemaal iets kosten: de socialezekerheidsbijdrage zou stijgen en dus ook de loonkost. Het is daar dat er nu beslissingen moeten worden genomen', stelt Brouwers.

Uitstel in commissie

Hoewel het wetsvoorstel op tafel lag van de bevoegde commissie, is de bespreking erover uitgesteld. Niet alle adviezen bleken tijdig klaar. Coenen: 'Dat maakt het nu allemaal wel wat onzeker, zeker omdat er ook veel negatieve adviezen zijn gekomen.' Brouwers wil vooral positief kijken naar de zaak: 'Er heerst een constructieve sfeer en het wetsvoorstel op zich is al positief.'

Actie ondernemen is moeilijk. Brouwers: 'We hebben zelf geen hefbomen. Het enige wat we vorig jaar konden afdwingen is dat er nu om de twee jaar een herevaluatie plaatsvindt van de arbeidsomstandigheden.' Ook zijn ASO's sinds december officieel vertegenwoordigd in het sociaal overleg tussen artsen en ziekenhuizen.

Voor HOP ligt een actie nog moeilijker. 'Huisartsen in opleiding werken heel gedecentraliseerd', stelt Coenen. 'We zijn begonnen met bevragingen en daar kwamen wel concrete voorstellen uit, maar er volgde steeds een nogal negatieve reactie.'

Brouwers overweegt actie wanneer er geen verbetering in zicht is. 'Als het er niet doorkomt, dan zullen we op een bepaald moment heel hard op tafel moeten slaan.' Vanuit het kabinet van minister Vandenbroucke kwam er geen reactie op het dossier.