'Alsof je een cultuurjournalist niet serieus mag nemen omdat die ooit naar Fuckboy Island heeft gekeken'

Jacotte Brokken

• Studeerde Chemie in Antwerpen
• Volgde een postgraduaat Digital Content Creation 
• VRT-weervrouw sinds 2023  
• Host van de podcast Niemand vindt u leuk

Wie Jacotte Brokken kent als vaste weervrouw van de VRT, zal haar misschien niet direct associëren met TikTok-video’s of de Lokerse Feesten. Toch valt Jacotte niet in één hokje te plaatsen.

Ze rolde in de wetenschapswereld na haar studie Chemie, maar maakte in 2019 de stap naar de VRT als digital creative, waar ze onder andere werkte voor Culture Club op Radio 1. Datzelfde jaar lanceerde Jacotte in samenwerking met de Vlaamse STEM Olympiade en het tijdschrift Eos de wetenschapsvlog Weet je Watt?. Die combinatie van media en wetenschap trok ze door als docent klimaatjournalistiek aan de Arteveldehogeschool.

Onder haar sociale media naam Doedieszot brengt Jacotte flitsende, laagdrempelige wetenschapscommunicatie. Daarmee is ze in Vlaanderen een vrouwelijke pionier in het vak. Momenteel legt ze de laatste hand aan haar nieuwe podcast over pesten Niemand vindt u leuk. We spreken haar, in het doolhof dat de VRT is, over verloren lopen, jezelf vinden en het opentrekken van verschillende schuiven.

Where worlds collide

Je bent actief in zowel de wetenschappelijke wereld als in de media. Hoe voelt het om die twee werelden te combineren? 
Jacotte Brokken: 'Dat is een gekke combinatie, want je voelt dat er weinig overlap is. Toen ik doctoreerde, zag ik weinig mensen die bezig waren met creatieve vormen van wetenschapscommunicatie, zoals video's of podcasts.' 

'Toen ik vervolgens bij de VRT terechtkwam, miste ik die wetenschappelijke achtergrond bij veel collega’s. Ik heb die werelden zelf ook lang gescheiden gezien, maar besefte na een paar jaar dat ik mijn diploma Chemie net kon gebruiken. Het is geweldig om te zien dat steeds meer mensen zoals in Nerdland wetenschap beginnen combineren met media en zelfs comedy.'

Wat zijn volgens jou de grootste uitdagingen en voordelen van de combinatie?
'Het grootste voordeel van die twee werelden combineren is dat ik het wetenschappelijke inzicht heb. Als wetenschapsjournalist helpt dat enorm: ik kan sneller begrijpen waar de complexiteit zit.'

'Waar een wetenschapper dan weer soms te snel gaat, leert mijn ervaring in communi­catie me dat je bij een verhaal niet zomaar van A naar D kunt gaan. Tijdens mijn chemie­opleiding had ik zelf tussenstappen nodig. 

Dat inzicht helpt me nu enorm, want als ik van de twintig mensen die bewust gekozen hadden voor chemie, niet kon volgen, dan heeft de rest van de maatschappij het misschien nog moeilijker. Voor hen moet ik ook stap B en C uitleggen.'

Waar gaat je voorkeur naar uit: het wetenschappelijke of het creatieve aspect?
'Ik denk dat ik toch een voorkeur heb voor het creatieve. Het creatieve kan ik namelijk op elk thema toepassen. Ik werk heel graag rond wetenschap, maar evengoed rond cultuur.'

'Het vertellen, de storytelling, zal voor mij altijd de rode draad zijn. Dat deed ik al tijdens het lesgeven, maar nu doe ik dat voor tv of radio. Eigenlijk gaat het steeds om nieuwe dingen leren en die doorgeven omdat ik vind dat mensen ze moeten weten. Dat kan over wetenschap, klimaat, cultuur of iets anders gaan. Dan denk ik, fuck, dat is interessant, dat wil ik delen.'

Wat zijn volgens jou de sterktes of gevaren van het gebruik van sociale media voor wetenschapscommunicatie? 
'Sociale media werken heel snel, en dat is zowel de kracht als het gevaar ervan. Het grootste risico is dat je nuance verliest. Ik merk dat zelf ook als ik interviews geef die later op sociale media worden gedeeld; het geheel wordt gereduceerd tot een clickbait-titel. Online heb je weinig tijd om dingen grondig uit te leggen, maar dat is tegelijkertijd de uitdaging. Een artikel dat normaal twee pagina's zou vergen toch helder maken in een video van dertig seconden? Dat kan, maar je moet er je kopje bijhouden.'

Klimaatmoeheid

Als weervrouw zie je van dichtbij de gevolgen van de klimaatverandering. Heeft dat gezorgd voor wijzigingen in je dagelijkse levensstijl? 
'Ja, maar het blijft een moeilijke kwestie. Als publiek figuur en weervrouw die over klimaat praat, wordt er snel naar je eigen gedrag gekeken. "Jij rijdt met de auto naar het werk, dus jij mag niets zeggen."'

'Het is alsof je een cultuurjournalist niet serieus mag nemen omdat die ooit naar Fuckboy Island heeft gekeken — dat slaat nergens op. Iedereen kan zijn steentje bijdragen, maar het probleem is veel groter dan dat. Toch heb ik keuzes gemaakt: ik ruil het vliegtuig steeds vaker voor de trein. Daarnaast eet ik geregeld vegetarisch, maar zonder rigide regels.'

'Het helpt als iedereen iets kleins doet, maar het hoeft niet zwart-wit te zijn. Helaas denken mensen graag zo. De cancel culture is daar een voorbeeld van: één fout en je bent afgeschreven.'

Je kreeg al boze mails van kijkers dat je als weervrouw op tv een te grote focus zou leggen op de klimaatproblematiek. Is het moeilijk om enkel informatief te spreken over de klimaatopwarming? 
'Het is inderdaad heel moeilijk om neutraal te blijven bij een onderwerp als klimaat. De grens tussen een klimaatjournalist en klimaatactivist is heel dun. Er is veel discussie over: moeten wij als journalisten de feiten presenteren of moeten we meer advies geven? Zelfs welke feiten je brengt, is al een keuze. Sommigen zeggen: "Ik breng gewoon alles, hoe heftig het ook is."' 

'Anderen, zoals ik, geloven in een meer oplossingsgerichte benadering. Je laat de harde feiten zien, maar je toont bijvoorbeeld ook dat er nog hoop is met voorbeelden van initiatieven uit andere landen. Dat inspireert zowel het publiek als het beleid. Daarom vind ik het goed dat er nu een vak klimaatjournalistiek is aan de Arteveldehogeschool. Ik heb het twee jaar mogen geven en vind het belangrijk dat toekomstige journalisten tools krijgen om met zo'n complex onderwerp om te gaan.'

Heb je het gevoel dat je als journaliste en weervouw bij VRT de ruimte hebt om iets meer activistisch te werk te gaan? 
'Ik zou mezelf niet activistisch noemen, dat is een groot woord. Maar bij VRT heb ik wel de ruimte om soms in het weerbericht iets over het klimaat te zeggen. Ik vind het fijn dat de klimaatredactie zich ook eerder in het oplossingsgerichte luik bevindt. Mensen alleen maar deprimeren helpt niet.'

'Mijn collega die nu klimaatjournalistiek geeft belde me laatst in paniek op; haar studenten en zijzelf waren helemaal depressief na een gastles van een klimaat­onderzoeker. Dat is niet constructief. Zo creëer je naast klimaatontkenners en -believers een groep 'opgevers', die denken 'het is toch al te laat.'

Wat zijn je hoop en verwachtingen voor de COP29-klimaattop van november dit jaar? 
'Ik hoop vooral dat er iets concreets uit komt en dat het beleidsmakers wakker schudt. De grote stappen moeten namelijk daar gezet worden. Het feit dat klimaat tegenwoordig iets politiek geworden is, maakt mij angstig. 

Het idee dat slechts één of twee partijen zich inzetten voor het overleven van de planeet vind ik absurd. Je zou denken dat politici uit eigenbelang ook hun eigen overleving willen veiligstellen, want het gaat tenslotte ook om hun planeet. Het thema is zo gepolitiseerd dat ik vrees dat het ooit van de agenda zal verdwijnen.'

Leve de studentenclubs

Je deelde in je nieuwe podcast dat je tot het vierde middelbaar gepest werd. Wat veranderde er na die periode, en aan de universiteit? 
'Ik ben van het vierde naar het vijfde middelbaar van school veranderd. Ik kwam terecht op een hele toffe school en dat pestverleden is helemaal achter mij gevallen. Toen ik daarna op de universiteit terecht kwam, had ik eigenlijk vrij snel vrienden. We hadden een hechte klas van zo'n twintig studenten.'

'In die periode ontdekte ik ook dat ik bij verschillende vriendengroepen verschillende schuiven kon opentrekken. Bij de wetenschappers hield ik mijn creatieve kant dicht, bij de toneelvrienden was dat net andersom. Het duurde lang voordat ik vrienden vond bij wie ik helemaal mezelf kon zijn — alle schuiven open zonder bang te zijn weer uitgesloten te worden.'

Had je tijdens je studententijd in Antwerpen het gevoel dat studenten die zich slecht in hun vel voelden de juiste hulp en omkadering konden krijgen via de universiteit? 
'Geen idee. Ik heb er zelf geen gebruik van gemaakt. In onze klas had je wel een tweedeling: de mensen die bij studentenverenigingen zaten en zij die dat niet deden. Ik zat op de buitencampus van de UAntwerpen in Wilrijk, en daar is echt niks te doen. Als je daar wilde uitgaan met je jaargenoten, dan moest je bij een studentenvereniging zitten of naar hun feestjes gaan.'

'Ik ben gedoopt bij twee verschillende clubs en dat was altijd correct en gezellig. Nadien had ik een netwerk van mensen bij wie ik me op mijn gemak voelde. Daarom heb ik ook meegedaan aan een promotiecampagne voor de studentenclubs van de UA. Ik wil laten zien dat er ook leuke ervaringen zijn.'

Mannen in witte labojassen

De STEM-wereld associëren we nog al te vaak met mannen. Denk je dat het onderwijs een rol speelt in het sturen van jongens en meisjes naar bepaalde studierichtingen? 
'Dat weet ik eigenlijk niet, maar ik denk wel dat we allemaal onbewust vastzitten in die genderclichés. Als man kun je geen verpleegkundige worden, en als vrouw geen fysicus. Toen ik mijn studiekeuze maakte overwoog ik bijvoorbeeld nooit ingenieurs­weten­schap­pen. Ik dacht: 'Oef, dat is machines bouwen, en ik ben maar een meisje.' Niet letterlijk, maar dat idee zat er wel.'

'Daarom moet je zo vroeg mogelijk kinderen duidelijk maken dat ze alles kunnen worden. Initiatieven zoals CoderDojo 4 Girlz helpen daarbij. Ik zag daar meisjes van vijf tot achttien jaar coderen, en het verschil was mooi: jongens bouwen vaak een robot of auto, terwijl meisjes een blindengeleidestok maken die trilt bij obstakels. Dat zorgende aspect zat vervat in hun toepassingen. Als we als mannen, vrouwen en non-binaire personen gelijke kansen krijgen, kunnen we vanuit onze unieke capaciteiten zoveel verschillende fantastische dingen maken.'

Probeer je zelf ook een rolmodel te zijn voor meisjes in de wetenschap? 
'Het is heel gek om jezelf een rolmodel te noemen, maar ik krijg het soms wel te horen: "Het is omdat jij wetenschapster bent, dat ik het ook ben gaan doen." Dat is het grootste compliment dat ze mij kunnen geven, want dat is wel wat ik wil uitdragen: vrouwen in STEM, het kan.'

The real Jacotte

Je kreeg, net zoals bijna elke mediafiguur, al te maken met fake nieuws en negatieve reacties. Hoe ga je daarmee om? 
'Ik had nooit gedacht dat ik als weervrouw te maken zou krijgen met dingen zoals nepnieuws. Plots had ik zogezegd ruzie met Gert Verhulst over een geldkwestie. Het is absurd om jezelf in dat soort valse advertenties te zien, naast mensen zoals Karen Damen of Natalia. Het enige wat je kunt doen is mensen er weerbaarder tegen maken. En ik blijf mensen vragen om die valse advertenties te rapporteren, want het is vreselijk irritant. Ik wil gewoon vertellen of het gaat regenen of niet.' (lacht)

'Helaas gaat het niet alleen om fake nieuws, maar ook om clickbait-titels. Zo feliciteerden mensen me na een artikel over "gezinsuitbreiding" met mijn zwangerschap, terwijl het gewoon over een tweede kat ging. Daarom ben ik nu wel voorzichtiger met wat ik online zet.'

Je komt op tv, social media en je hebt ook nog een leven daarbuiten. Zijn dat drie verschillende Jacottes? 
'Ik probeer echt dezelfde Jacotte te zijn op tv, sociale media en in mijn privéleven. Tijdens mijn traject om weervrouw te worden kreeg ik dat ook mee van mijn mediacoach: wees gewoon jezelf, dat is het enige wat je volhoudt. Natuurlijk verschilt mijn toon per platform of programma. Bij Karrewiet zal ik me anders uitdrukken dan in Terzake. En op sociale media ben ik wat losser dan op tv, al vinden sommigen mij op tv zelfs te los, maar dat is hun probleem.' (lacht) 

'Ik voel eindelijk dat de Jacotte die je op tv ziet ook echt dezelfde is als de Jacotte in het dagelijkse leven. Ik speel geen rolletje meer, alle schuiven staan open.'