1 + 1 is 3: Waarom Mohamed Ridouani voor een coalitie met Groen én cd&v koos

Na zijn monsterscore tijdens de voorbije gemeenteraadsverkiezingen had Mohamed Ridouani met Vooruit slechts één zetel te kort om alleen te besturen in Leuven. Toch koos hij voor een verderzetting van de coalitie met zowel cd&v als Groen. 

Die laatste zag zijn kiezersaantal op 13 oktober bijna halveren en dacht na over de oppositie, maar geeft aan zijn doelen via de meerderheid beter te kunnen realiseren. Vooruit weegt het hardst door in de coalitie: de partij van Ridouani levert de burgemeester en vijf schepenen, Groen en cd&v krijgen twee schepenenposten.

In veel centrumsteden, zoals Gent en Antwerpen, gaat Vooruit in zee met de N-VA, in de lijn van de voorbije Vlaamse regeringsvorming. De hand van Conner Rousseau en Bart De Wever heeft in Leuven niet geleid tot zo'n rood-gele coalitie. 

De figuur Ridouani 

Leuven is een buitenbeentje, zegt professor politieke wetenschappen Dave Sinardet (VUB). 'Mohamed Ridouani heeft op eigen kracht een enorme score gehaald, zonder veel tussenkomst van de nationale partij. Hij kan met zijn score doen wat hij wil en heeft zich ook eerder niet veel met de nationale politiek bezighouden.' 

Bert Cornillie, schepen van Cultuur voor Vooruit en hoogleraar Spaanse taalkunde aan de KU Leuven, geeft aan dat de partij 'nooit druk heeft gevoeld van de nationale voorzitter om een andere coalitie te vormen.' Zo verschilt de casus van Leuven met die van Gent. 'Daar heeft Vooruit niet zo'n sterk leidersfiguur, zoals Daniël Termont dat vroeger wel was', zegt Sinardet. 'Dat zorgt ervoor dat er ruimte groeit voor invloed van de nationale partij. Dat is in Leuven dus niet het geval.' 

Continuïteit

Toch was er na de verkiezingen een gesprek tussen Mohamed Ridouani en Zeger Debyser, lijsttrekker van N-VA en gewoon hoogleraar aan de Faculteit Geneeskunde van de KU Leuven. 'Op inhoudelijk en persoonlijk vlak was dat een goed overleg', zegt Debyser. 'We vermoeden dat we uit de boot vallen omdat er een voorakkoord was, de coalitiepartners spraken al voor de verkiezingen over continuïteit. Als tweede grootste partij zijn we opnieuw niet gehoord.' 

Volgens Johan Geleyns, voormalig schepen voor cd&v, was Groen echter niet voortdurend in the running. 'Tot maandagochtend 14 oktober leek het erop dat we een coalitie met cd&v en Vooruit zouden vormen. In de loop van die maandag werd duidelijk dat Ridouani de groene partij er toch bij wilde. Dat is een verstandige zet, zo heeft hij minder oppositie aan de linkerzijde.' 

N-VA versus Vooruit

De meerderheidspartijen ontkennen een voorakkoord en wijzen op inhoudelijke verschillen met N-VA. 'Tijdens de campagne werd duidelijk dat er twee tegenovergestelde modellen voor Leuven bestaan: een met Vooruit als motor, en een met N-VA als motor', geeft Cornillie aan. Ridouani herhaalde dat discours tijdens zijn persconferentie: 'N-VA is geen natuurlijke partner.' 

Die tegenstelling doet denken aan de strijd tussen Jos D'Haese (PVDA) en Bart De Wever (N-VA) in Antwerpen. 'Het is in Leuven minder expliciet, maar Ridouani en Debyser stellen zich inderdaad voor als het enige alternatief van elkaar. Ze waren tijdens de verkiezingen ideale vijanden om kiezers binnen hun eigen spectrum naar zich toe te trekken', zegt Sinardet. Dat verklaart mogelijk mee de monsterscore voor Vooruit, en het verlies voor cd&v en Groen. 

Bij de uitsluiting van N-VA lijkt ook het unieke karakter van Leuven een rol te spelen. 'Het is een zeer progressieve stad', zegt Sinardet. 'Ook zonder Ridouani zou hier geen meerderheid van centrumrechtse partijen te vormen zijn.' Dat beaamt Cornillie: 'Door de eigenheid van onze stad kregen we vrijheid van de nationale partij.' 

Een plus een is drie

Vooruit had mathematisch ook zonder Groen of cd&v kunnen besturen, de partij had slechts één partner nodig. Dat de drie partijen toch samen in zee gaan, vindt Cornillie een logische zet: 'We hebben de voorbije zes jaar samen goed bestuurd en vooral de leider van die ploeg, burgemeester Ridouani, is daarvoor beloond. Het zou onkies zijn om na die beloning de twee partners dan te laten vallen.' 

Dat geldt niet voor iedereen binnen de verkozen meerderheid. Geleyns had liever een coalitie met Vooruit en cd&v gewenst: 'Zelf ben ik een eerder centrumrechtse christendemocraat.' Hij verlaat nu de gemeenteraad om een kans te geven aan de jeugd: 'Mijn zoon kan nu eindelijk zetelen.' 

Bij de meerderheid klinkt het argument van representativiteit: 'Via een brede coalitie vertegenwoordigen we een groot deel van de Leuvense samenleving. Veel Leuvenaars vinden ecologie belangrijk en er is ook een actief katholiek middenveld in onze stad. Daarom is het goed dat ook Groen en cd&v mee besturen', aldus Cornillie.

Gehavend Groen 

Oppositiepartij PVDA 'wil de progressieve coalitie tot een ambitieuzer sociaal beleid dwingen.' Bij de rechtse oppositie zorgt vooral de rol van Groen voor wrevel. 'De kiezer heeft tegen de groene accenten in het bestuur gestemd', zegt Debyser. 

Ook Britt Huybrechts, het enige verkozen gemeenteraadslid van Vlaams Belang, reageert teleurgesteld. 'Het is tekenend dat de lijsttrekker van Groen, David Dessers, niet het grootste aantal stemmen haalde binnen zijn partij.' Dessers besloot daarom geen schepenpost op te nemen, maar blijft gemeenteraadslid. 

'Dat hij past voor een schepenambt, vind ik een heel moedige beslissing', zegt Thomas Van Oppens, schepen van Klimaat en Financiën voor Groen. Zijn partij overwoog om na het tegenvallende resultaat van 13 oktober in de oppositie te stappen, maar koos uiteindelijk toch voor een rol in de meerderheid. 'We zien dat we op vlak van duurzaamheid en wonen meer kunnen verwezenlijken in de meerderheid', gaat Van Oppens verder.

Vooruit staat sterk

'Het zou in Leuven ook heel moeilijk zijn om als progressieve partij tegen het beleid van Ridouani oppositie te voeren', aldus Sinardet. 'Dat zou gelijkaardig zijn aan de oppositierol van Open VLD als de federale Arizonacoalitie met onder andere N-VA en MR er zou komen.' Bovendien lijkt Leuven de laatste centrumstad waar Groen mee kan besturen, op Mechelen na.

De brede coalitie is volgens Sinardet een slimme zet: 'Ridouani denkt op de lange termijn. Er kan een dag aanbreken waarop hij minder populair is, en daarom is het interessant om zowel cd&v als Groen dichtbij te houden. In de toekomst kunnen ze nog nodig zijn.' 

Bovendien houdt Vooruit een grote invloed op het bestuur. 'We hebben meer schepenen en bevoegdheden, waardoor we harder kunnen doorwegen', erkent Cornillie. Dat cd&v of Groen mathematisch niet nodig zijn, speelt ook een rol. 'Als je in principe overbodig bent, kan je minder op het beleid wegen', aldus Sinardet. 'Maar we gaan het beleid niet dicteren', geeft Cornillie aan.

Extremen aan de grond

Ondertussen blijven slechts 12 op 47 zetels achter voor de oppositie. De lage score van Vlaams Belang en PVDA, telkens één zetel, lijkt aan het progressieve profiel van de stad te liggen. 'In Leuven wonen heel veel hoogopgeleiden', zei professor politieke wetenschappen Steven Van Hecke daarover eerder in Veto. 

Ook het beleid speelt volgens Van Hecke een rol: 'Louis Tobback (socialistisch burgemeester van Leuven van 1994 tot zijn politiek pensioen in 2018, red.) was steeds rechts genoeg om Vlaams Belang niet te laten groeien. In die zin zet Mohamed Ridouani gewoon Tobbacks beleid verder, maar dan met een andere, "verbindende" stijl.'

N-VA behaalde tien zetels en ondanks het gegeven dat Debyser het tweede grootste aantal voorkeurstemmen kreeg, lijkt de partij voor een doorbraak niet alleen last te hebben van het progressieve karakter van de stad. 'Lorin Parys was een nationaal boegbeeld. Hij verliet de politiek en wordt nu gemist. In 2018 slaagde Parys er evenmin in om mee te besturen, maar hij haalde een betere score', zegt Sinardet. 'Een populair politicus kan weldegelijk een verschil maken. Als Conner Rousseau niet was opgekomen in Sint-Niklaas, had Vooruit er waarschijnlijk geen score van vijfentwintig procent gehaald.'