Tijd voor bedenktijd

Er worden de laatste tijd wel eensvragen gesteld over de mindere kanten van sociale media. DankzijFacebook, Twitter en aanverwanten heeft nagenoeg iedereen toegang tothet maatschappelijk debat, op papier een enorme stap vooruit op deweg naar echte democratie. Toch lijkt de kwaliteit van datmaatschappelijk debat er niet altijd op te verbeteren: van de gewoneman in de straat tot hoofdredacteurs, staatssecretarissen enpresidenten. Een groot deel van de maatschappij is verzeild geraaktin een moddergevecht dat aan de slagzin 'verba volant' een geheelnieuwe betekenis geeft: Twitter is verworden tot een onophoudelijketennismatch, en men moet over bovenmenselijke krachten beschikken omalle ballen terug naar de overkant te kunnen slaan.

Ineen dergelijke context is eerst schieten en dan denken de enigemanier om te overleven. Men vergeet echter soms dat 'scripta manent'ook nieuwe betekenissen krijgt: niets vluchtiger dan een tweet, totmen enige jaren later een carrière ambieert bij pakweg de VRT of inde politiek, en eventuele vijanden de sloot op oude koeien beginnenuit te spitten.

Omde zaak leefbaar te houden lijkt mij de tijd gekomen om de'bedenktijd' in te voeren. Het systeem is heel eenvoudig: na hetopstellen van de tweet of het Facebookbericht, wordt men verzocht eentiental minuten te wachten, waarna men het bericht herleest eneventueel tot publicatie kan overgaan. Zo kan men, eens men watafgekoeld is, oordelen of men niets doms heeft gezegd of niemandbeledigd heeft. Ook de relevantie van het bericht kan nog eens wordenbeoordeeld. Besluitmen dat er iets schort, dan kan men van het publiceren afzien, of dezaken anders formuleren, waarna eventueel,dat staat open voor discussie, debedenktijd terug ingaat.

Menzal natuurlijk zeggen dat een dergelijke maatregel het debat volledigfnuikt: hoe kan men tegensprekelijk debatteren als men telkens eentien minuten moet wachten om te kunnen reageren? De 'bedenktijd'zorgt er echter voor dat de essentie van het debat veel beter naarboven komt: omdatmen zich moet beperken, neemt de hoeveelheid debat af, maar dekwaliteit er vanneemttoe. De kans dat er achteraf 'stommiteiten' te betreuren vallen wordtook beperkt. Overigens kan men zich tijdens de verplichte wachttijdvolledig concentreren op zijn dagtaak: de economie kan er dus maarbij winnen.

Mijns inziens gaat het hier niet omeen disproportionele inperking van de vrijheid van meningsuiting. Menmag immers alles zeggen, men moet alleen een tiental minuten wachten.Men mag ook niet vergeten dat het politiekerechtom vrij je mening te uiten je niet ontslaat van demorele plichtom over die mening en de uiting ervan grondig na te denken.

ToenOdysseus met zijn bemanning het eiland naderde van de Sirenen,bevallige nimfen wiens gezang zo betoverend is dat elk schip er opde kliffen liep, stopte hij was in de oren van zijn mannen en lietzichzelf vastbinden aan de mast, opdat zij aan het gezang zoudenkunnen weerstaan. Dat verhaal wordt vaak gebruikt om aan te tonen datmen soms op voorhand maatregelen moet treffen opdat de rede altijdovereind blijft, ook als passie of drift ons even overmannen. Opsociale media wil die passie wel eens oplaaien. De'bedenktijd' kan ons daarvooreen spiegel voorhouden.