Roestend plastic

Maar het onheil dat ervan uitgaat, overstijgt de stoutste dromen van IS. Ondernemen we niets, dan zijn we toe aan een spreidingsplan om Vlamingen evenwichtig naar hoger gelegen delen van België te laten migreren.

Was COP21 de toverformule om het noodlot af te wenden? De Franse president François Hollande riep 12 december 2015 uit tot “een grote dag voor de mensheid.” Aan ambitie was er inderdaad geen gebrek op de klimaattop in Parijs: in het beste geval stijgt de temperatuur met niet meer dan 1,5°C – 2°C is de absolute grens.

De sense of urgency mag dan tot de grote wereldleiders zijn doorgedrongen, de redding van de planeet is daarmee niet in de sacoche. Het akkoord mag geen uitnodiging zijn tot achteroverleunen, tot het volgzaam vertrouwen op gegoochel met beleidsplannen.

We dragen allemaal een grote verantwoordelijkheid, maar neigen haar te veronachtzamen. Gepantserd achter de valse veronderstelling dat individuele inspanningen te weinig opleveren, beroepen we ons op een ontoerekeningsvatbaarheid van een vreemde soort. We beschouwen ons niet strafbaar, op grond van onze verslaving aan, jawel, comfort. We roepen twijfelachtige excuses in het leven om niet op te geven wat we lekker vinden, wat weinig tijd kost of wat ons mooi staat. Ook schrijver dezes pleit schuldig.

Het Engelse werkwoord to comfort verheldert wat comfort met ons doet: het troost, beurt op, verzacht. In een wereld die op haar kop staat, stelt het comfort van traditie en gewoonte een mens op zijn gemak. Voor het onverwachte en onbekende, al is het nog zo schoon, staat een buitenwipper klaar. Comfort wordt als een heiligheid gepropageerd, alternatieven zijn voor einzelgängers.

Inleveren op comfort impliceert evenwel niet toegeven aan ascese, integendeel. Verplaatsingen kunnen eenvoudigweg ook zonder vervelende uitstoot de atmosfeer in te stuwen: stap of trap. Moeilijk is het niet, oncomfortabel evenmin. De gemiddelde Vlaming kan al fietsen voor koning Rijbewijs B zijn portefeuille siert. En trek een trui aan alvorens richting thermostaat te wandelen.

Als dat ondoenbaar lijkt, zijn meer verregaande oplossingen voor de klimaatverandering voorhanden, zoals geo-engineering. Die zijn even maakbaar en koopbaar als comfort. Desnoods verhuizen we naar een andere planeet – wegwerpcultuur op de grootst denkbare schaal.

Pas wanneer plastic gaat roesten, wanneer het schijnbaar onmogelijke en onverwachte gebeurt, daagt de onrust onvermijdelijk. Geen comfort dat nog kan baten. Weliswaar nog weinig opzichtig of binnen camoufleerbare perken, maar de roodbruine vlekken zijn er al. Activisten dragen die boodschap, in Parijs en elders in de wereld, overtuigend uit. Eilanden verdrinken, klimaatvluchtelingen vervoegen zich bij de steeds groter wordende massa die, vechtend tegen heimwee, op zoek is naar een ander heem.

Het effect van de hocus pocus van afgelopen zaterdag laat voorlopig op zich wachten. De roest is er, de klimaatverandering stoppen we niet van de ene op de andere dag met een dertigtal bladzijden. Wel door zelf, als mens, onze verantwoordelijkheid op te nemen.