OPINIE JUBILEUM
Quo vadis, KU Leuven?
Na 600 jaar krijgt de KU Leuven een historische kans om voor het eerst een vrouwelijke rector te verkiezen, schrijft hoofdredacteur Simon Tibo. De festiviteiten rond haar rijke verleden dwingen de universiteit ertoe naar de toekomst te kijken.
Als je de eerste twee woorden van deze titel niet begreep, geen nood. Het betekent 'waar ga je heen' in het Latijn, een taal die al eeuwen niet meer courant gebruikt wordt, die 'dood' is, op enkele hardnekkige uitzonderingen na. Eén van de instituten waar het Latijn wel nog een sleutelpositie inneemt is de Katholieke Kerk.
Het is diezelfde Kerk waar onze universiteit haar wortels heeft, en dat zullen we geweten hebben. Aan de vooravond van het 600-jarige bestaan van de universiteit brengt de paus ons dit jaar immers hoogstpersoonlijk een bezoek. En hoewel ze de laatste decennia meer en meer symbolisch geworden is, is de band tussen universiteit en Kerk nog steeds aanwezig.
Niet alleen verwijst de eerste letter van haar naam er (indirect) naar, in de inrichtende overheid zetelen nog steeds bisschoppen. Hoewel die hun hun stemrecht al enkele jaren geleden hebben moeten inleveren, behouden ze een adviserende rol en zitten ze er naar eigen zeggen als partners.
2025 moet het jaar worden waarin de KU Leuven voor het eerst een vrouwelijke rector verkiest
De katholieke traditie is echter mede verantwoordelijk voor de historische achterstand van de universiteit wat vrouwenrechten betreft. Het is geen geheim dat de Kerk vrouwenrechten niet zo hoog in het vaandel draagt. De KU Leuven was dan ook de laatste universiteit in Vlaanderen om vrouwelijke studenten toe te laten. Dat gebeurde pas in 1920, net iets meer dan honderd jaar geleden.
Het is een achterstand die we nog niet helemaal hebben goedgemaakt. 70% van de hoogleraren is man. Bij de gewoon hoogleraren – het statuut daar net boven – is dat zelfs 78%. De vervrouwelijking van de universiteit is dan wel ingezet, het zal nog lang duren vooraleer de beweging zich ook voltrekt aan de top van de universiteit. Ook onder de decanen zijn vrouwen immers ondervertegenwoordigd.
Wanneer we dit jaar terecht achteruit kijken en ons verleden vieren moeten we ons ook bewust zijn van de toekomst. Want tegen de achtergrond van de festiviteiten dient zich een historische kans aan. 2025 is immers ook het jaar waarin de universitaire gemeenschap naar de stembus trekt om een nieuwe rector te verkiezen, een functie die tot op heden nog nooit bekleed werd door een vrouw.
De vervrouwelijking is dan wel ingezet, het zal nog lang duren vooraleer de beweging zich ook voltrekt aan de top
De rectorsverkiezingen zijn van bij het prille begin van hun bestaan een symbool van de onafhankelijkheid van de universiteit ten opzichte van de Kerk. Sinds ze werden ingevoerd in 1971 zijn het immers niet de bisschoppen die de rector – voor het leven – aanstellen, maar kiezen wij, als universitaire gemeenschap, zelf wie het hoogste ambt er mag bekleden.
Dit jaar ligt daar een kans om te tonen dat de universiteit haar achterstand aan het inhalen is. Een kans om na zes eeuwen KU Leuven een volgende stap te zetten in haar emancipatie ten opzichte van de Kerk en diens verleden. Dat doen we door ons te tonen als academische gemeenschap die zelf een modern en progressief pad bewandelt, zoals het een instelling waar wetenschap het hoogste goed is betaamt.
Geschiedenis schrijf je immers niet door achteruit te kijken, maar net door de blik naar voren te richten. 2025 moet het jaar worden waarin de KU Leuven voor het eerst een vrouwelijke rector verkiest. Alleen zo wordt het vieren van 600 jaar KU Leuven werkelijk historisch. Het is hoog tijd.
