Open brief: KU Leuven voor vrede in Oekraïne

Vanuit de universitaire gemeenschap veroordelen wij in de strengst mogelijke bewoordingen de Russische invasie van Oekraïne. Het is een flagrante schending van het internationaal recht en van elke vorm van soevereiniteit van het Oekraïense volk. Deze invasie leidt, net als ieder gewapend conflict, tot onnoemelijk veel leed bij de betrokken bevolking.

Volgens cijfers van de Verenigde Naties van 21 maart, zijn er sinds de Russische inval op 24 februari reeds 3 miljoen Oekraïners gevlucht. In een rapport van het Hoog Commissariaat voor de Mensenrechten wordt gesteld dat er in diezelfde periode reeds 925 burgers overleden en 1496 anderen gewond raakten. Hoe langer deze oorlog doorgaat, hoe sterker het menselijke leed zal toenemen. Rusland dient zijn troepen terug te trekken uit Oekraïne om de Oekraïense territoriale integriteit in ere te houden.

Solidariteit is niet selectief

De KU Leuven wil met haar noodfonds Oekraïense studenten en onderzoekers een veilige haven aan onze universiteit aanbieden. De solidariteit die we in ons land zien is hartverwarmend. Naast humanitaire hulp voor Oekraïne is de opvang van vluchtelingen broodnodig. Laat ons die solidariteit echter niet selectief toepassen.

Terwijl we Oekraïners geheel terecht met open armen ontvangen, geldt diezelfde solidariteit door onze regeringen niet voor buitenlandse studenten in Oekraïne en voor Afghanen, Syriërs, Jemenieten of Palestijnen.

Studentenverenigingen over het hele land, zoals Karibu in Leuven en Umoja in Gent, wezen in een open brief al hoe Afrikaanse studenten aan de grens met de EU worden gediscrimineerd en tegengehouden vanwege hun huidskleur en afkomst. De KU Leuven moet zich solidair opstellen met alle vluchtelingen en ook helpen in het opvangen van studenten en onderzoekers die vluchten en geen Oekraïens paspoort hebben.

Een universiteit voor vrede

Daarnaast vragen we aan de universiteit om zich openlijk uit te spreken voor de-escalatie, een zo snel mogelijk staakt-het-vuren en vredesonderhandelingen. De eerste nood op dit moment moet zijn om het schieten zo snel mogelijk te stoppen zodat er geen doden meer vallen. Wapenleveringen vanuit het westen zorgen enkel voor meer militarisering en verharden de relaties in plaats van een opening voor dialoog te voorzien.

Bovendien vergroot het de kans op een opbod tussen de kernmachten Rusland en de VS (via de NAVO). Dit zou kunnen leiden tot situaties met een nog groter destructief potentieel dan de oorlog die nu al aan de gang is. Zo geeft zelfs secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg toe dat een no-fly zone boven Oekraïne een volledige confrontatie tussen de NAVO en Rusland betekent. De International Physicians for the Prevention of Nuclear War (IPPNW) wijzen daarom op het belang van een onmiddellijk staakt-het-vuren langs Russische en westerse kant om een nucleaire oorlog te vermijden.

Jolle Demers, een Nederlandse hoogleraar Conflict Studies, ziet in een pragmatische focus op de-escalatie de enige realistische oplossing. Bovendien moet de ongeziene stijging van de militaire budgetten die nu plaatsvindt in verschillende Europese landen ook betaald worden. Dat gebeurt met geld dat niet naar sociale voorzieningen kan gaan.

Dit standpunt wordt gedragen door de Belgische, maar ook de Oekraïense en Russische vredesbeweging. Daarom is het ook belangrijk om geen sancties te treffen die gewone Russen, die niets met Poetins oorlog te maken hebben, raken. Yurii Sheliazhenko, secretaris van de Oekraïense vredesbeweging, wijst er in een interview op hoe de westerse landen met de huidige sancties vooral de Russische bevolking treffen. Daarmee worden ook de mensen die onder Poetins repressie op straat komen tegen de oorlog, geraakt. Onder hen zijn veel studenten aanwezig.

Sancties moeten vooral gericht zijn tegen de steunpilaren van Poetins regime: de oligarchen (zij die aan zijn kant staan). Zo kan de EU bijvoorbeeld het kapitaal van deze mensen in Europese belastingparadijzen bevriezen om druk te zetten op Poetin en zijn entourage.

Diplomatie is de enige uitweg

Wij roepen op tot het zoeken naar diplomatieke oplossingen, gestoeld op de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), om tot een oplossing te komen waarbij vrede in Oekraïne mogelijk is en waarbij rekening wordt gehouden met de veiligheidsbelangen van alle betrokken partijen. Professor David Criekemans van de UAntwerpen beschrijft deze organisatie als 'een neutrale pan-Europese instelling die met veiligheid in Europa bezig is en een 'format' zou kunnen opzetten'.

Het principe van de collectieve veiligheid is een centraal principe voor de OVSE en kan de basis zijn voor duurzame gesprekken en dialoog tussen de betrokken partijen. Daarnaast speelde de organisatie een belangrijke rol in het tot stand komen van ontwapeningsakkoorden gedurende de Koude Oorlog. Hoewel de organisatie geen garanties biedt, is het wel de beste tool die voorhanden is om op een constructieve manier te onderhandelen over een duurzame vrede in Europa. België kan een voortrekkersrol spelen in het werk van de OVSE.

Een vredesvlag aan het rectoraat

We weten dat de universitaire gemeenschap sinds 1968 en in de jaren 70 en 80 een belangrijke rol gespeeld heeft in de vredesbeweging. Daarom vragen wij van de KU Leuven dat zij duidelijk communiceren dat ook zij achter de opvang van alle vluchtelingen en vrede en de-escalatie staan. We vragen dat rector Luc Sels een vredesvlag uithangt aan het rectoraat om dit kracht bij te zetten. Zo geeft onze alma mater een duidelijk signaal dat zowel de universitaire gemeenschap als de bredere samenleving enkel wel te varen hebben bij vrede.

Ondertekenaars:

Gil Puystiens, student geschiedenis, Comac Leuven
Sander Claessens, Comac Leuven
Ria Verjauw, Leuvense vredesbeweging
Idesbald Goddeeris, hoogleraar Imperiale geschiedenis, KU Leuven
Wim Grevendonk, ABVV KU Leuven
Ides Nicaise, professor emeritus, HIVA KU leuven
Anton Jäger, Centrum voor Politieke Filosofie en Ethiek, KU Leuven
Stefaan Poedts, Gewoon hoogleraar en voorzitter Departement Wiskunde, KU Leuven
Samira Sakbay, KULeuven Feminist Society
Chiara Ghiotto, #DecolonizeKULeuven - UNDIVIDED vzw
Abdullah XXX, #DecolonizeKULeuven - UNDIVIDED vzw
Tim Cools, #DecolonizeKULeuven - UNDIVIDED vzw
Sapfo Spyridakos, #DecolonizeKULeuven - UNDIVIDED vzw
Pascale Geha, #DecolonizeKULeuven - UNDIVIDED vzw
Romy Boonen, #DecolonizeKULeuven - UNDIVIDED vzw
Sara Cosemans, doctor-assistent Geschiedenis, KU Leuven
Geertrui Van Overwalle, hoogleraar faculteit Rechtsgeleerdheid, KU Leuven
Joost J. van den Oord, professor emeritus, KU Leuven
Liliia Samchuk, student Groep T, KU Leuven
Anaïs Stals, alumnus Taal- & Letterkunde, KU Leuven
Zied Waridat, student Sociaal Werk, UCLL
Freek De Jonghe, student Bioscience Engineering, KU Leuven
Sarah Maesen, student Geneeskunde, KU Leuven
Femke Verschoren, student Sociologie, KU Leuven
Dries Put, alumnus Taal- & Letterkunde, KU Leuven
Robbie Orobator, student Politieke Wetenschappen, KU Leuven
Jan Thys van den Audenaerde, student Biochemie, KU Leuven
Stijn D’Hondt, student Beleidseconomie, KU Leuven
Seth De Cock, student Sociale Readaptatiewetenschappen, UCLL