Ons vakmanschap bekijk je met verstand (en geduld)

Een ‘eindejaarsgeschenkje’. Zo noemde tv-zender Eén de beslissing om zeven dagen voor oudjaar het volledige seizoen van Over Water online te gooien in een heuse binge watch week. Klokslag middernacht, 31 december, werd de reeks weer offline gehaald en was het obscene leven van voormalig tv-ster John Beckers weer voer voor de trouwe zondagse kijker. Desalniettemin legde het kortdurende cadeautje de staatszender geen windeieren. Op een week tijd werden de tien afleveringen meer dan een miljoen keer opgevraagd, een absoluut record in Vlaanderen.

Daarmee lijkt ook onze openbare omroep eindelijk mee in het hippe fenomeen dat bingewatchen heet. Voor de vertrouwde Netflix-abonnee is dat neologisme al wel een tijdje ingeburgerd. Voornamelijk tijdens blokperiodes is het schering en inslag om een duchtig aantal afleveringen van serie x er door te rammen op de streamingdienst. Enkel opa wacht nog tot zondagavond.

Het is een prachtig voorbeeld van wat psychologen wel eens instant gratification noemen. Onmiddellijke beloning. De mens is het wachten verleerd. Een modeverschijnsel zou je zeggen al werden de eerste onderzoeken reeds in de jaren ’60 gevoerd. Het wellicht bekendste onderzoek naar instant gratification is het vermaarde Stanford marshmallow experiment. De opzet is even simpel als geniaal. Een kleuter krijgt een marshmallow onder zijn neus geduwd en wordt vervolgens een kwartiertje alleen gelaten. Raakt de dreumes het snoepgoed in die tijd niet aan, dan krijgt het een tweede marshmallow.

Een eerste groep kronkelt, kwijlt en staart verlekkerd naar het bord maar blijft desalniettemin stoïcijns in de verwachting van een grotere beloning. Een tweede groep heeft meer moeite. De kleuters kijken over hun schouder en stoppen vervolgens de marshmallow met een geniepige grijns in hun mond.

Je glimlacht wellicht bij deze passage, maar de Stanford Marshmallow test is metaforisch voor hoe we vandaag met verwachtingen omgaan. De meesten onder ons bevinden zich in de tweede groep kleuters, die voor het directe resultaat eerder dan voor de grotere beloning gaan. De hedendaagse voorbeelden zijn legio. Er zijn apps opdat we geen halfuur op ons eten moeten wachten. Er zijn websites opdat we nog voor overmorgen die nieuwe schoenen aan onze voeten hebben. Er zijn sociale media opdat we in mindere periodes slechts een foto verwijderd zijn van sociale bevestiging in de vorm van honderden likes. En dan zijn er dus de streamingdiensten opdat we geen week moeten uitkijken naar het vervolg op die adembenemende cliffhanger.

En dat is spijtig. Niet enkel omdat bingewatchen enkel het topje van de ijsberg is die instant gratification heet, maar omdat veel series nu net zijn opgebouwd rond verwachting en tussentijd voor spanningsopbouw. Net zoals je een goede fles whiskey niet in één teug leegdrinkt, vraagt ook een reeks om regelmatige verwerkingspauzes. Ja, ook hun vakmanschap bekijk je met verstand en het nodige geduld.

En de metafoor van de tweede marshmallow dan? Die zal je vinden in het emotioneel genot van vooruitzicht. Is het alweer bijna zondag?