Mobiliteit moet dringend duurder worden

Een duurzaam en degelijk mobiliteitssysteem is noodzakelijk in de hedendaagse maatschappij. Allemaal moeten en willen we ons kunnen verplaatsen naar de aula, de fakbar, ons kot of werk. We willen daarbij zo weinig mogelijk tijdverlies en uitstoot van CO₂ of fijn stof. Dat lukt alleen als we bewuster keuzes maken wat mobiliteit betreft, wat vaak nog te weinig gebeurt. Daarom is het cruciaal dat mobiliteit in het algemeen duurder wordt, mits de nodige aandacht voor de minderbedeelden.

Salariswagens 

Laten we minder vaak pakjes of een kebab aan huis leveren als we toch niet moeten betalen voor een levering?  Betalen we voor trein en bus om naar ons kot in Leuven te komen als we ook 'gratis' afgezet kunnen worden met de salariswagen van mama of papa?

Uiteraard niet. Als mobiliteit te goedkoop is, denken we er te weinig over na. Daarom is het bijvoorbeeld belangrijk dat het fiscale voordeel voor salariswagens zo snel mogelijk wordt afgevoerd. Als je mensen betaalt in autokilometers, zullen ze uiteraard ook meer kilometers met de auto afleggen. 

Dat is bevestigd door onderzoek van kennisinstituut VIAS in 2019. Bestuurders van salariswagens leggen gemiddeld bijna dubbel zoveel privékilometers af per jaar en wonen bijna dubbel zo ver van hun werk. De rechtstreekse gevolgen zijn meer autokilometers, meer uitstoot en meer files, en dus ook een negatieve impact op onze economie. Het is onbegrijpelijk dat onze overheid geld blijft investeren om dat systeem fiscaal aantrekkelijk te maken.  

Daarnaast is het cruciaal dat we een systeem van rekeningrijden voor personenwagens invoeren. Dat laat toe om de kosten van vervuiling en files door te rekenen aan de bestuurders. Zo kan je het gebruik van de auto sturen door extra kosten aan te rekenen op basis van het tijdstip, de plaats en het type wagen dat gebruikt wordt. Rekeningrijden moedigt mensen ook aan om dichter bij hun werk te wonen en regelmatig thuis te werken, waardoor anderen met minder in de file staan.

Openbaar vervoer 

Dat alles betekent ook dat we het openbaar vervoer niet gratis moeten maken. Dat zou leiden tot overconsumptie en verkeerd gebruik, zoals bijvoorbeeld studenten die de fiets laten staan om de bussen in Leuven in de spits nog drukker te maken. Ook voor openbaar vervoer moet de juiste prijs betaald worden.

Door een juiste prijs voor het autogebruik, bijvoorbeeld via rekeningrijden en zonder salariswagens, worden duurzame alternatieven zoals de (elektrische) fiets en het openbaar vervoer aantrekkelijker. Op de lange termijn zal dat ons helpen om de ruimtelijke ordening te verbeteren en verdichten, en dus om onnodige mobiliteit te vermijden.

Tegelijkertijd moeten we de minderbedeelden helpen zodat ook zij zich kunnen blijven verplaatsen naar hun school, werk, of familie en vrienden. Dat kan bijvoorbeeld met de inkomsten uit rekeningrijden en door een beter aanbod van openbaar vervoer.

Pieter Vansteenwegen is als hoogleraar verbonden aan het KU Leuven Instituut voor Mobiliteit.