Lezersbrief: Waarom we wél een academische boycot van Israël nodig hebben

Een universiteit is een instituut dat pal in onze maatschappij staat. Ze ontwikkelt zich samen met haar omgeving, die op zijn beurt ook door haar beïnvloed wordt. Dat betekent dat onze universiteiten, die ingebed zijn in een inherent niet-neutrale maatschappij, hun eigen politieke verantwoordelijkheden niet mogen negeren. 

Neutraliteit

Om te pleiten voor 'neutraliteit', zoals ethicus en rechtsfilosoof Raf Geenens deed in zijn opiniestuk in De Standaard, is daardoor niet van toepassing. Zeker in het kader van de Israëlische aanval op Gaza, die tot nu toe meer dan 23.000 mensen om het leven heeft gebracht – waaronder 10.000 kinderen – is het niet langer een optie om universitaire banden met Israël te onderhouden.

Daarbij is de 'neutraliteit' van Vlaamse universiteiten die prof. Geenens beschrijft volkomen asymmetrisch. Samenwerkingsverbanden met Palestijnse universiteiten zijn schaars en vooral beperkt tot uitwisselingsakkoorden. 

Dat terwijl er ondertussen veel uitdrukkelijke samenwerkingsverbanden bestaan met Israëlische universiteiten en luchtvaart/wapenproducenten – weliswaar deels via Europese onderzoeksprojecten. Die instanties steunen actief de koloniale bezetting en het geweld tegen Palestijnen.

In de eeuwige woorden van aartsbisschop en Zuid Afrikaanse antiapartheidsactivist Desmond Tutu: wie voor neutraliteit kiest in tijden van onderdrukking, kiest de kant van de onderdrukker.

Objectiviteit

Rector van de VUB Jan Danckaert was de eerste Vlaamse rector die zich uitsprak over de kwestie en pleitte voor een staakt-het-vuren. Hij vindt in een recent statement dat neutraliteit niet de juiste houding is van universiteiten, en propageert eerder 'objectiviteit.' 

Op zijn eigen manier luidden zijn woorden in tandem met die van wetenschapsfilosoof Henri Poincaré: 'Het denken mag zich nooit onderwerpen.' Belangrijk: de Brusselse rector spreekt zich ook op duidelijke wijze uit over de Israëlische bezetting en koloniale ideologie aan de hand van naar eigen zeggen 'niet-woke'-argumenten, onderbouwd met rapporten van de Verenigde Naties. 

Helaas, wat op eerste zicht een genuanceerd en sterk antwoord leek tegen academische neutraliteit, valt volgens ons uiteen zodra rector Danckaert de feiten van de samenwerkingen die zijn instelling heeft met Israëlische onder de mat veegt. 

Hij beschouwt de verbanden als 'occasioneel' en benoemt onderzoek rond detectie van borstkanker. Hij maakt echter geen aanwijzingen naar bepaalde grootschalige onderzoeksprojecten op Europees niveau. Naast de VUB zijn veel kennisinstellingen lid van zo'n projecten, maar toch ook Israëlisch luchtvaartmaatschappijen of wapenhandelaars. 

Hoewel dat geen rechtstreekse samenwerking is met de VUB, blijft ze in principe voordelig voor de Israëlische luchtmacht. Wat ons betreft mag de VUB dus toch grondig nadenken over haar deelname hieraan. Heeft de mensenrechtentoets die de universiteit hanteert deze samenwerking wel op voldoende objectieve manier onschuldig verklaard?

Tot slot verwijst rector Danckaert naar het eren van Israëlische academicus Yuval Noah Harari met een eredoctoraat aan de VUB, als bewijs voor de positieve impact van academische bruggenbouw. 

Break up with Israel vindt dan ook niet dat een academische boycot gericht moet zijn op individuen, maar juist op de instituten en systemen die het zo maken dat Palestijnen – en daarbij hun academici – onderdrukt worden. In de woorden van professor Taalkunde Bert Corneillie in Veto: 'De Israëlische wetenschappers zijn toponderzoekers, maar enkel focussen op onderzoek is de rug toekeren naar de brutale realiteit.'

Actie

Een objectieve benadering van de situatie maakt het duidelijk dat Israël dagdagelijks de mensenrechten schendt van Palestijnen, een structuur van apartheid heeft gebouwd, en volgens sommige experten een genocide pleegt in Gaza. Onze samenwerkingsverbanden met Israëlische instituties dragen – rechtstreeks en onrechtstreeks – bij aan een systeem van geweld. Die toxische relatie moet tot een eind gebracht worden. 

Op 14 februari, 2024 zal Break up with Israel actie voeren vanuit een brede coalitie van studenten, academici, vakbonden en middenveldorganisaties in tal van universiteitssteden om een academische boycot van Israël af te dwingen. 

Het stoppen van de samenwerking met Israëlische universiteiten, staat volgens ons bij uitbreiding gelijk aan het stoppen van samenwerking met het Israëlische leger. Het is aan de universitaire samenleving om te verzekeren dat onze hogeronderwijsinstellingen hun morele plicht opnemen en het niet langer negeren.

Break up with Israel is een campagne die op Valentijnsdag 2024 studenten, academici en personeelsleden van alle Belgische universiteiten op straat wil krijgen om een academische boycot van Israël te bekomen.