Lezersbrief: Het bedrijf KU Leuven als duurzaam voorbeeld: zet het zoden aan de dijk?

'Er is drastische actie nodig om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen,' zo waarschuwt de inleiding van het gloednieuwe ‘Strategisch Plan Duurzaamheid’ van onze KU Leuven. Wat moet er dan net gebeuren? Wel, 'als het over duurzaamheid gaat, geloven we dat leading by example essentieel is,' klinkt het. Wat meer universiteitsgebouwen worden geïsoleerd, wat minder vlees verschijnt op de borden bij Alma. Voor een vicerector Duurzaamheidsbeleid die prioritair de uitstoot van KU Leuven als bedrijf wil verkleinen, blinkt het plan echter uit in de afwezigheid van concrete doelen die waarlijk voorbeeldig zijn. Maar vooral, terwijl we collectief op een kantelpunt in de geschiedenis staan, lijkt onze KU Leuven plots te vergeten dat haar invloedssfeer om effectief het klimaatdebat ten goede te beïnvloeden, zoveel verder reikt dan het menu van de Alma.

Het geloof lijkt onwrikbaar dat eenmaal het goede voorbeeld daar is, de wereld wel zal volgen. Alsof kiezen voor een samenleving die draait op kolen, olie en gas, dan wel één die volledig fossielvrij is, even simpel is als kiezen in de frituur tussen andalouse dan wel joppiesaus. De visietekst lijkt blind voor de dynamieken die het net zo ontzettend lastig maken om eenvoudigweg met z’n allen te kiezen voor duurzame alternatieven. Symbolisch hierin is dat het plan in de eerste plaats klimaatverandering vreest omwille van haar negatieve impact op de groei van de economie. De reflectie dat net dat streven naar die eindeloze economische groei, met haar zucht naar fossiele energie en materiële grondstoffen, de drijvende kracht is achter de milieu- en klimaatproblematiek, komt niet aan de orde.

Bijgevolg denkt het plan ook niet verder door in die richting, met name dat - ondanks alle goede bedoelingen - ook onze universiteit een radar is in dat economisch systeem dat mens en milieu bedreigt. Als het neerkomt op duurzaamheid in de drie kernactiviteiten van de unief - onderwijs, onderzoek, maatschappelijke dienstverlening -, kiest het plan nu voor wat toegevoegde, groene tweaks, maar vergeet het diep in eigen boezem te kijken. Om er een voorbeeldje uit te kiezen. Zet het echt zoden aan de dijk dat alle studenten binnenkort een online vak rond duurzaamheid krijgen, zolang onze unief met haar jaarlijkse uitstroom van jonge ingenieurs, geologen en chemici hofleverancier blijft voor de onverzadigbare fossiele industrie?

Heel even in het plan loert er om de hoek toch wat systeemkritiek die verder reikt dan de eigen neus lang is. Investeren in aandelen van olie- en gasbedrijven via de financiële reserves van de unief is not done, stelt het plan. En maar goed ook. Delen in de winsten van de Shells en Totals van deze wereld, terwijl de leefbaarheid van de planeet onder de mat wordt geveegd, echt voorbeeldig zou het niet zijn voor een unief met leading by example als leidmotief. Pijnlijk, en zelfs oneerlijk verwoord in het plan, is wel dat ondanks die mooie woorden, zelfs nu onze KU Leuven nog steeds belegt in fossiele brandstofbedrijven. Enkel de fondsen die voor de volle 100% uit olie-aandelen bestonden, werden recent verkocht, daarbij gemakshalve verzwijgend dat er nog voor zo’n €100 miljoen aan beleggingen in gemengde fondsen bestaan waar fossiele energiebedrijven nog steeds deel van uitmaken.

Waarom niet all the way fossielvrij gaan zoals UGent ons al voordeed, en zoals collega-uniefs ULB, VUB en UCL op het punt staan te doen? Achter en voor de schermen klinkt het geloof bij rector en vicerector in de goedheid van de fossiele industrie in een vrije markt opvallend door, 'We moeten oppassen dat we de olie- en gasbedrijven niet alle financiële zuurstof ontnemen,' luidt de reactie op de vraag vanuit studenten tot fossielvrij beleggen. Alsof fossiele bedrijven ooit spontaan, uit zorg voor onze toekomst, kunnen beslissen de mil-jar-den petrodollars in de vorm van steenkool, olie en gas onder de grond te laten. Voor de meest innovatieve unief van Europa, mag die analyse een pak scherper.

Is het doel een leefbare planeet doorgeven aan de volgende generaties, dan moet het roer om. Leading by example in de huidige interpretatie zal de klus niet klaren. Laat ons kritisch kijken naar hoe onze unief nu de fossiele energieverslindende, alsmaar groeiende economie mee in stand houdt. Laat ons denken over hoe dat anders kan, welke onderzoek, welk onderwijs en welke dienstverlening daarvoor nodig zijn. Een zinvolle, haalbare, eerste stap om die nieuwe visie kracht bij te zetten: zet álle olie- en gasaandelen in de uitverkoop en zeg daarmee het vertrouwen in de onhoudbare fossiele brandstofindustrie op. Dan zijn we vertrokken. Dan zijn we op weg naar een KU Leuven die écht werk maakt van een andere, duurzame wereld. Dat het debat hiermee geopend mag zijn.