Ik, Jan Costers

Tegenwoordig heerst er immers zo’n personencultus dat we ervaring of kennis van zaken als bijzaak zien, en we meer wegkwijnen bij de bekendheid van de naam – een grote Instagramfollowing of schare aan artikels over desbetreffende celebrity zijn daarbij een grote plus. Een adoratie voor bekendheden is niet bepaald iets nieuws te noemen – decennia geleden werd een boek als Ik, Jan Cremer ook al gepromoot met de enige reden dat het de nieuwe Jan Cremer was – maar tegenwoordig komt het toch een beetje de spuigaten uit.

Je kan geen krant meer openslaan of je wordt om de oren geslagen met wat Kim Kardashian dagelijks als ontbijt nuttigt of waarover Astrid Bryan (of all people) haar nieuwste boek gaat. En hoewel deze voorbeelden nog redelijk onschuldig zijn, en blootstelling eraan vermeden kan worden door desbetreffende artikelen niet aan te klikken, sijpelt de bekende-namen-fetisj ook door naar onderwerpen waar ze niet thuishoort en zelfs schadelijk kan zijn.

Een item in het journaal over het klimaat wordt steevast gespekt met een quote van Anuna De Wever. En respect voor wat ze doet voor de klimaatmarsen, maar – en dat geeft ze zelf ook aan – ze is geen expert op dat vlak. Een ander frappant voorbeeld speelde zich een jaartje geleden in De Afspraak af. Stephen Hawking was net overleden en als eerbetoon nodigde het programma twee gasten uit om daarover te praten: Leen Decin, een sterrenkundige, en Stijn Meuris. Die laatste zat daar enkel als ‘fan van Hawking’ maar kreeg wel meer airtime dan de vakgenote van wijlen Hawking. Misschien had Michael Gove het bij het rechte eind wanneer hij naar aanleiding van de Brexitstemming verklaarde dat ‘people have had enough of experts.’

Als aanhanger van de wetenschap en de waarheid in het algemeen zie ik dergelijke ontwikkelingen met lede ogen aan. Want die personencultus is ook een zwaard dat aan twee kanten snijdt. We gebruiken dergelijke celebrities immers niet enkel als lokeenden voor naïeve internauten, maar lossen zogezegd problemen op door ze aan de schandpaal te nagelen. Het #metoo-spook werd immers verdreven door Weinstein naar een afkickkliniek te sturen en Bart De Pauw van de ether te bannen, toch? De alt-right-gedachtegang van ons aller Schild en Vrienden werd dan weer vakkundig de kop ingedrukt door Dries de toegang te ontzeggen tot de universiteit van de UGent. En iedereen leefde nog lang en gelukkig.

Vergeef me mijn jeugdig cynisme, maar door de ad hominem-bomen is het soms moeilijk om het bos nog te zien. Laat je dus als student niet verglijden in populistische uitspraken a la ‘ze nemen zelf het vliegtuig als ze op reis gaan’ of ‘de jeugd laat zich betalen om daar op een eiland relaties kapot te neuken‘ maar onderwijs jezelf, en liefst door mensen met kennis van zaken, niet door bekendheden. Want voor je het weet worden we een parodie op een Simpsonsaflevering en stemmen we een realityster in het Witte Huis.