De vrijheid om te dwalen

Autonomie is een gek beestje.Velen claimen het te hebben en velen kijken beteuterd wanneer hun kinderlijke illusie in brokken uiteen geslagen wordt. Het is nochtans een mooi ideaal hoor, dat zelfbeschikkingsrecht. Wie wordt er nu niet een beetje verleid door de vrijheid zelf keuzes te maken?

Aan deze universiteit is dat niet anders. In 1985 stond rector De Somer in een dramatische setting het wetenschapsbeleid te verdedigen toen de paus daar kritiek op gaf. “Geef ons de vrijheid om te dwalen,” luidde het dapper. Een van de eerste keren dat wetenschap zo nadrukkelijk boven geloof werd geplaatst. Wat een lefgozer, die Pieter.

Wij schrijven nu 2015, een dikke dertig jaar later. Onze minister van Onderwijs heeft in een niet zo ver, maar half vergeten verleden besloten te besparen op hoger onderwijs. Niet dat er toen enig sociaal overleg of voorafgaand standpunt in het partijprogramma aan te pas kwam. Niets daarvan. “Besparen om te investeren in de toekomst” liet ze droog optekenen in deze krant.

Ondertussen wil Crevits dat er werk gemaakt wordt van rationalisatie. Als u niet weet wat dat vage woord betekent, staat u even ver als deze schrijver. Zolang die rationalisatie niet gebeurt, worden er geen nieuwe richtingen goedgekeurd dixit Crevits. Dat is de politiek correcte formulering voor: het aanbod is te verwarrend, de nieuwe richtingen die jullie willen maken staan mij niet aan, dus reduceren die handel.

De lieftallige dame heeft nog gelijk ook, velen verdwalen in het doolhof van opleidingen. Instellingen willen hun onderwijstoelage veilig stellen door zoveel mogelijk studenten binnen te halen en dan zijn nieuwe, hippe moderichtingen best handig om die beïnvloedbare eerstejaars te overtuigen.

Als je dan gelijk hebt, waarom niet gewoon je zin doordrukken? Dat is een stuk eenvoudiger en efficiënter dan instellingen zelf laten ronddwalen, met hun nieuwe vakken, jammerlijke samenwerkingsakkoorden en continue herevaluatie van vanalles en nog wat (next up: masterproeven). Enter het moratorium op hoger onderwijs, de deus ex machina van Crevits. Een de facto rationalisering en uitstekend middel om wat druk te zetten op de instellingen.

Grote universiteiten zijn relatief veilig voor de aankomende veranderingen, vandaar dat Torfs er weinig heisa rond maakt. Dat hij daarom niet ingaat tegen de aanpak van Crevits, is echter een grote fout.

Autonomie is immers niet iets dat passief rond ons zweeft, klaar voor het grijpen. Mensen of instellingen die autonoom willen zijn, moeten daar voor strijden. Soms in een grootse dramatische setting à la De Somer, vaker in minder belangrijke gebeurtenissen als deze.

De rector laat weten dat hij de handelswijze van Crevits best wel oké vindt. Dat is jammer. Blijkbaar laat onze alma mater zich tegenwoordig voor voldongen feiten zetten.

Het is hoog tijd dat onze rector niet alleen als een gebroken plaat blijft herhalen dat we de beste universiteit van het land zijn, maar ook het lef toont om ze zo te besturen. Ongeacht wat de druk van hogere instanties ook moge zijn.