De geest van Kerstmis

De reden, aldus Bomans, waarom niemand ooit een spook gezien heeft, is dat telkens wanneer er ergens een vermeend spook gesignaleerd wordt, er duizenden mensen naar toe stormen om het te zien – ‘met bussen en in auto’s komen ze aangesneld’ – waarna het spook zich uiteraard verstopt.

Niet alleen met spoken is het zo: telkens wanneer er iets bijzonders wordt ontdekt, stromen nieuwsgierigen en toeristen toe en maken ze door hun aanwezigheid het gebeuren stuk. Men moet dan ook niet vragen welk soort overstromingen voor een stad als Venetië het ergste is.

Nu zou men kunnen stellen dat met Kerstmis juist hetzelfde is gebeurd. Elk jaar opnieuw klinkt de kritiek dat de authenticiteit van het gebeuren – iets men een geboorte en een stalletje buiten de stad – verdwenen os, omdat het merendeel van de kerstfeesten tot een schandelijke braspartij zonder enige betekenis is verworden, of men die nu Christelijk interpreteert of niet.

Moest Jezus vandaag geboren worden, dan zou het stalletje inderdaad meteen overspoeld worden door een horde toeristen die zich voor het gebeuren verdringen om een selfie te maken, samen met een blik persfotografen van wie het eindeloze geflits de ster die de herders ter plaatse moet leiden doet verbleken. Men kan zeggen wat men wil van de mensen uit Jezus’ tijd – het is onbehoorlijk dat ze geen plaats maakten in de herberg voor een vrouw die moest bevallen – maar ze bleven ten minste bij hun pint en lieten Jozef, Maria en de herders met rust.

Het probleem is dat je andere toeristen niets kunt verwijten als je er zelf bij wilt zijn. De lichte hypocrisie van Kerstmis, waar zelfs een groot auteur als Hesse heel zijn leven zijn tanden op heeft stukgebeten, is dan ook onvermijdelijk, juist omdat de geest van Kerstmis zich omwille van de mensenmassa verstopt. Dat wil echter niet zeggen dat de fijnzinnige ziel die zijn ogen openhoudt hem niet kan vinden.

Als je je op een onbewaakt moment even wegdraait van de feesttafel en door het beslagen raam naar buiten kijkt, dan juist zul je in de verte de stal zien staan. Het leuke aan de geest van Kerstmis is dat hij je immers op het meest onverwachte moment overvalt. Soms zelfs zonder dat je het wilt. Zo verging het de oude vrek Scrooge in het o zo bekende A Christmas Carol van Dickens. In het holst van de nacht stootte hij op een reeks spoken die hem met beelden van verleden, heden en toekomst tot vriendelijkheid en vrijgevigheid bekeerden. Moge het Kerstspook u daarom overvallen, achtervolgen en met kettinggerammel in uw kalkoen doen verslikken! Zalig Kerstfeest!