Alcohol moet anno 2023 niet zo centraal staan in het studentenleven

Enkele weken geleden vond het proces over de Reuzegomdoop plaats. De overdreven vernederende en gevaarlijke dooprituelen werden terecht zwaar veroordeeld door de hele samenleving. Maar er is ergens een dieper gesprek, een maatschappelijk fenomeen, dat ook bij Reuzegom te zien was, maar dat studenten de dag van vandaag altijd uit de weg gaan wanneer het opduikt: een diep ingeburgerde alcoholcultuur bij de jeugd.

Natuurlijk valt de uit de hand gelopen Reuzegomdoop niet enkel te wijten aan overmatig alcoholgebruik. Reuzegom was een elitaire club zonder normbesef en haar dopen zijn zeker niet gelijk te stellen aan die van andere studentenverenigingen of jeugdbewegingen.

Kringen en verenigingen waren dan ook heel snel om te verkondigen hoe ze verschilden van Reuzegom: 'Wij zijn niet zo elitair, wij ondertekenen wel het doopcharter'. Maar het blijft zo jammer dat diezelfde studentenverenigingen en jeugdbewegingen weigeren om aan kritische zelfreflectie te doen. Ze zouden namelijk kunnen kijken naar de problemen die je nu eenmaal ook bij hen kan detecteren: een sociaal weefsel waarin alcohol een centrale rol speelt en groepsdruk niet uitgesloten is.

We kennen de problematische cijfers allemaal. De alcoholconsumptie bij studenten is overmatig. Die heeft een nefaste invloed op de gezondheid van je lever en hartspieren en de ontwikkeling van je hersenen. Professor Jan Tytgat vertelde eerder al dat als hij alcohol nu zou uitvinden in zijn labo, hij het niet eens op de markt zou krijgen omdat het de toxicologische testen van de voedingsagentschappen niet zou doorstaan.

Bovendien creëert alcoholmisbruik gewoontes die tot na het middelbaar en hoger onderwijs worden voortgezet. Daarom hebben ook jeugdbewegingen een grote verantwoordelijkheid, omdat ze net dé plek zijn waar veel jonge tieners voor het eerst met alcohol in contact komen. Sommige jeugdbewegingen vormen vanaf een bepaalde leeftijd zelfs geen spel- en recreatieorganisatie meer, maar een gesubsidieerde instelling voor pre-adolescent alcoholisme.

Die alcoholcultuur gaat dan niet alleen over het overmatig alcohol drinken bij een nachtje uit. Het gaat over iets groters. Onze sociale structuren zijn de dag van vandaag zo opgebouwd dat ontzettend veel van onze interacties gepaard gaan met alcohol. Een receptie, quiz of voetbalavond: er wordt altijd wel een glaasje gedronken.

Het blijft een moeilijk gesprek. Men is niet graag het onderwerp van een al te moraliserende discussie die als betuttelend aanvoelt. Bovendien zijn het natuurlijk je eigen zaken wat je in je lichaam steekt. De ander kan altijd kiezen om in de plaats daarvan gewoon een watertje of colaatje te drinken. Maar kan die dat? Want zo’n gezelligaard zal die dan ook wel niet zijn.

Wat is nu de echte aanleiding van alcoholmisbruik bij jongeren? Jonge mensen zoeken contact: ze zoeken vrienden en kennissen om hun vrije tijd op een leuke manier mee te spenderen, zonder dat daar al te veel verantwoordelijkheid aan gekoppeld is. Jeugdbewegingen en studentenverenigingen spelen op dat vlak een centrale rol, en het is daarom dat ik vooral hen aanspreek.

Het kan ook anders. In Gent bestaat een studentenvereniging die in plaats van cantussen theekransjes met gebak organiseert. Bij traditionele studentenverenigingen duiken hier en daar al initiatieven op, maar alcohol blijft het centrale winstmodel achter hun activiteiten.

Toch zou er ook hier meer plaats moeten zijn voor activiteiten die los staan van alcohol. Misschien kunnen we zo een mentaliteit onder jongeren creëren waarin alcohol drinken de uitzondering is in plaats van de norm.