Aan de Vlaamse media

Op een correcte manier berichten over de protesten is ongelooflijk moeilijk, maar ook ongelooflijk belangrijk. We pretenderen niet de volledige waarheid zelf in pacht te hebben, maar de paar zaken die we kunnen oplijsten kunnen een stap zijn in de juiste richting.

Plaats voor een keer niet wat nieuws is vanboven, en wees niet bang om in herhaling te vallen. Context is key. Wanneer er politiewagens in brand worden gestoken is dat nieuws, en moet daarover bericht worden, maar belangrijker is dat berichtgeving representatief is. Na het zoveelste artikel ‘X in brand gestoken’ lijken voornamelijk vreedzame protesten voornamelijk gewelddadig, tenzij de inleiding en het bijschrift deze gebeurtenissen contextualiseert.

Van context voorzien betekent bovendien niet enkel verwijzen naar aandeel en geheel (van gewelddadig versus vreedzaam protest), maar ook de vraag stellen naar waarom iets gebeurt. De reden waarom zoveel mensen op straat komen moet centraal staan in berichtgeving, niet enkel het protest zelf. Motivatie en aanleiding zijn verschillende zaken. ‘Na de dood van George Floyd’ volstaat niet.

Schrijf je over hoe politici en andere machtshebbers reageren op de aanklacht tegen systemisch politiegeweld, focus dan op beleid en niet op tweets en speeches. Retoriek is belangrijk, maar soms performatief: een solidariteitsactie van een politiedepartement, woke advertising en een burgemeester die in knalgele letters 'Black Lives Matter' op straat laat schilderen betekenen haast niets wanneer er geen actie wordt ondernomen richting structurele verandering. Voorzie dus die context.

Wees ervan bewust dat woorden als ‘rellen’ en ‘terrorisme’ geracialiseerd zijn. Gebruik ze op een consistente manier: werd in het verleden een gelijkaardige situatie maar met witte mensen geen ‘rel’ genoemd, dan nu ook niet. Die consistentie geldt ook voor woorden als ‘fascisme’ of ‘autoritarisme’. Gebruik dezelfde woorden voor westerse en niet-westerse regimes. En je schrijft ‘zwart’, dus schrijf ook ‘wit’. ‘Blank’ impliceert een valse neutraliteit.

Bericht over geweld van betogers tegen politie en van politie tegen betogers, maar besef dat er een verschil is. Geweld van betogers tegen politie is individueel, geweld van politie tegen betogers is institutioneel.

Mijd sensatie en clickbait meer dan ooit. Kop niet met titels als ‘verdienen zwarte mensen het?’. Zo'n titel is zo pijnlijk duidelijk racistisch dat het geen uitleg zou moeten behoeven. Mensen kijken naar koppen, foto’s en video’s. Gebruik voor een artikel over het protest geen foto’s van kapotgeslagen ramen of knielende politieagenten, maar wees voornamelijk hier representatief.

En over foto’s gesproken: gebruik (en misbruik) de foto die de moord op George Floyd afbeeldt niet te pas en te onpas. Heb wat respect. Gebruik hem niet naast een foto van een op een protest knielende agent met een tekst overgeplakt die bijna letterlijk #notallcops leest. Je misbruikt en normaliseert geweld op zwarte personen én leidt af van structureel politiegeweld. Daarbij, waarschuw eerst wanneer je eender welk geweld toont. Voor iedereens mentale gezondheid, maar vooral voor die van zwarte Belgen.

Maar blijf het geweld tonen, want geweld zou ons moeten blijven shockeren. Niet alleen het videomateriaal van de pers, maar ook dat van mensen op de frontlinie. Het is waarschijnlijk dat zowel betogers als politie zich anders gedragen wanneer er pers staat te filmen. Twitter, Instagram en TikTok is waar je moet zoeken.

Dat betekent fact checken, fact checken, fact checken. Er is veel misinformatie. Citeren wat de politie zegt wanneer je schrijft over protesten tegen institutioneel en systemisch politiegeweld telt niet als fact check, trouwens.

Opiniestukken zijn er voor debatten waarin er geen duidelijke juiste kant is. Niet voor de vraag of racisme echt is, en of racisme slecht is.

Nu is het moment om zwarte denkers, activisten, schrijvers en gemeenschapsleiders aan het woord te laten. De mensen die niet alleen elke dag racisme zelf meemaken, maar er al jarenlang dag in dag uit over schrijven en nadenken. Dalilla Hermans, Sabrine Ingabire en Nozizwe Dube zijn bekende namen, maar val ook niet telkens hetzelfde handjevol mensen lastig met vragen die ze al honderd keer beantwoord hebben. En laat antiracistische denkers blijvend aan het woord: volgende maand zal racisme nog steeds realiteit zijn. Witte experts die hun wit privilege willen inzetten zonder zichzelf naar de voorgrond te dringen mogen ook, maar niet de mensen (wit en heel soms ook zwart) die gisteren hebben vastgesteld dat racisme nog bestaat.

En ten slotte, heb aandacht voor anti-zwartheid en de vele andere vormen van racisme en politiegeweld in eigen land. Het is makkelijk met het vingertje te wijzen, maar moeilijk om naar jezelf te kijken.

Daarom willen we het goede voorbeeld geven en net dat doen. Veto’s redactie is honderd procent wit. Daar zijn vele redenen voor, en verschillende hebben wij zelf in de hand. Wij willen ons inzetten voor meer diversiteit. Maar diversiteit en antiracisme zijn geen synoniemen. Het merendeel van de Vlamingen is wit, dus het merendeel van nieuwsredacties zal hoofdzakelijk wit blijven. Het is belangrijk dat al die witte journalisten antiracistisch leren schrijven. Ook daar zijn we zelf nog lang niet, en ook daar willen we ons in de toekomst voor inzetten.

Als je dat 'niet objectief' vindt, zit je vast in de illusie dat je eigen ideologie geen ideologie is. Objectiviteit is niet het midden tussen Trumps racisme en antiracisme. Feiten zijn feiten, maar die kan je vanuit verschillende perspectieven belichten. Een woord als 'wit' getuigt van een zekere ideologie, maar een woord als 'blank' evenzeer. Twee keer wordt dezelfde groep op een andere manier ideologisch belicht. Feitelijkheid is niet objectiviteit. Je eigen perspectief is een perspectief, en dat perspectief is nooit neutraal. Dat racisme bestaat is feitelijk, maar er is geen buiten het spectrum tussen een racistische en antiracistische ideologie. Waar je je ook bevindt op dat spectrum, het is altijd een morele keuze. De vraag is dan niet enkel of black lives matter, maar ook hoeveel.

Margot Delaet is redacteur cultuur bij Veto. Het editoriaal wordt gedragen door de voltallige redactie.