'We moeten meer nadenken over de band tussen AI en duurzaamheid'

Lode Lauwaert doceert Philosophy of Technology en Philosophy of AI and Mind aan de KU Leuven en bracht vorig jaar het boek Wij, robots uit. Op 9 november vond de inauguratie van de leerstoel Ethics and AI plaats. Hij haalt onder meer de relatie tussen artificiële intelligentie (AI) en ecologie aan: 'De energievraag van AI is enorm.'

Wat is uw definitie van AI en van ethiek?
Lode Lauwaert: 'AI is een "slimme" vorm van technologie door de snelle en efficiënte verwerking van grote hoeveelheden data. Op basis van die data maakt een AI-systeem zelf beslissingen of inschattingen.'

'Ethiek in relatie tot AI is enerzijds de bewustmaking van onwenselijke effecten op mens, dier en milieu door de ontwikkeling en het gebruik van technologie.'

'Anderzijds betreft ethiek ook het moreel redeneren over AI. Duidelijkheid moet worden geschept over of iets een moreel probleem is dat wel of niet wordt veroorzaakt door AI.'

Denkt u dat onethische AI een dreiging zou kunnen vormen in de toekomst?
'Ja en nee, want er zijn al heel wat ethische problemen die vandaag de dag voortvloeien uit het gebruik van AI. In de toekomst denk ik dan helemaal niet aan van die sciencefictionachtige scenario's. De grootste problemen situeren zich op vlak van ecologie, biases, privacy en veiligheid.'

'We moeten meer nadenken over de band tussen AI en duurzaamheid. De energievraag van de ontwikkeling en het gebruik van AI is enorm. De uitstoot van broeikasgassen door ICT in het algemeen en AI in het bijzonder is een veelvoud van het aantal broeikasgassen dat wordt uitgestoten door de luchtvaartsector en de auto-industrie.'

'Maar AI zou ook klimaatproblemen kunnen aanpakken. De technologie zou bijvoorbeeld precies kunnen voorspellen waar en wanneer er grote hoeveelheden broeikasgassen worden uitgestoten. Het gaat vandaag vaak over geo-engineering, maar nog te weinig over de rol van AI bij het oplossen van de klimaatcrisis.'

Kan AI ooit zelf ethische beslissingen maken vanuit een eigen vorm van moraliteit en empathie?
'De eigen moraliteit van een AI-systeem is geen realiteit; het heeft geen bewustzijn, het voelt niets. Ik sluit het niet uit dat die systemen ooit empathisch zullen zijn, maar dat is niet voor vandaag of morgen.'

'AI-systemen zijn gemaakt door ons. Als die morele beslissingen maken, dan zijn het nog steeds mensen die dat op een of andere manier controleren. Men zegt soms dat AI zo autonoom werkt dat niemand kan worden aangeduid als verantwoordelijke. Ik vind dat de de mensen die de AI-systemen ontwikkeld hebben toch verantwoordelijk of strafbaar gesteld moeten worden, ondanks een gebrek aan controle.'

Waarom is de leerstoel Ethics en AI aan de KU Leuven er gekomen?
'Tot tien jaar geleden was er aan de KUL nog niet zo veel filosofie of ethiek van technologie en AI. Sinds een vijftal jaar bestaat er een werkgroep rond philosophy of Technology (WGPT) en wordt er meer onderwijs rond gegeven.'

'Maar er ontbrak toch nog onderzoek naar AI en ethiek. De voorbije drie jaar ben ik gaan praten met externe partners om geld vrij te maken voor onafhankelijk fundamenteel onderzoek daarover. De oprichting van een leerstoel moet dat soort onderzoek verankeren aan de faculteit en universiteit, en er zichtbaarheid aan geven. Binnen die leerstoel werken nu vijf doctoraatstudenten rond AI en ethiek.'

Wat is het soort onderzoek dat jullie gaan voeren?
'Er komt bijvoorbeeld empirisch onderzoek naar de opvattingen die mensen in de AI-sector wereldwijd over fairness en AI hebben. Onze intuïtie is dat er enerzijds binnen de AI-wereld een andere opvatting is van fairness dan erbuiten, en dat er anderzijds regionale verschillen zijn.'

'Iedereen is er vandaag van overtuigd dat AI fair moet zijn, maar wat faire AI betekent, is voor veel mensen anders. We vragen ons dan ook af waar die verschillen vandaan komen en hoe die zich bewust en onbewust uiten bij het ontwikkelen van AI-systemen.'

U hebt een boek geschreven: 'Wij, robots: Een filosofische blik op technologie en artificiële intelligentie’, waar gaat dat over?
'In elk hoofdstuk belicht ik met een filosofische blik een stelling over technologie en AI die zeer populair is, maar waarvan ik denk dat ze onjuist is.'

'De onderzochte stellingen zijn dat technologie neutraal is; dat AI een disruptieve technologie is en ten slotte dat technologie onze samenleving determineert. Bovendien probeer ik er ook een zekere praktische relevantie aan te koppelen.'