Waarom iedereen plots ziek is

Het zijn zware tijden voor studenten: die groepsopdracht wil maar niet vlotten, en ook bij je studentenjob is het aanpoten. Een simpele verkoudheid, een ernstige griep of een milde coronabesmetting dwingen mensen tot rust en thuisblijven. Maar hoe komt het eigenlijk dat zoveel mensen ineens ziek zijn? Zijn we verzwakt door mondmaskers en te goede hygiëne?

Jongeren oververtegenwoordigd

Cijfers over studenten die kortstondig ziek zijn, zijn er momenteel niet. Over jongeren op de werkvloer zijn die er wel: human resource-organisatie Acerta deed onderzoek naar ziekteverzuim onder werknemers. Elke leeftijdscategorie vertoont tegenwoordig meer zieken dan tijdens de eerste kwartalen van andere jaren, maar jongeren springen in het oog.

Het ziekteverzuim binnen de leeftijdscategorie van werknemers tot 20 jaar is 113% hoger dan het eerste kwartaal van vorig jaar. Voor de categorie 20-24 jaar is die verhoging slechts 66%. Dat kan een indicatie geven voor de studentenpopulatie.

Fysische oorzaken

Wat is de oorzaak van de stijging ten opzichte van 2021 en 2020? 'Dat is moeilijk te zeggen', vertelt Birgitte Schoenmakers van het Academisch Centrum Huisartsgeneeskunde (KU Leuven). 'Huisartsen verzamelen cijfers op basis van een klinische diagnose zoals griep of verkoudheid.' De ziektekiemen worden daarbij niet bepaald.

Mensen komen nu ook veel vaker naar de dokter met luchtwegklachten, zegt Schoenmakers, terwijl we ze de laatste jaren hadden geleerd dat ze daar meestal geen doktersbezoek voor nodig hadden. Nu moeten ze getest worden, zijn ze ongerust en hebben ze vragen over isolatie.

Het valt Schoenmakers wel op dat mensen gemiddeld zieker en langer ziek zijn. Daardoor zijn er ook meer mensen op een gegeven moment ziek. Maar dat is niet de enige reden voor het hoge aantal zieken. Mondmaskers en andere coronamaatregelen deden wat ze moesten doen: ziektekiemen minder laten circuleren om de zorg niet kopje-onder te laten gaan.

Maar die ziektekiemen heeft ons immuunsysteem nodig. 'Normaliter krijgt ons immuunsysteem ieder jaar een boost', legt Schoenmakers, die zelf ook huisarts is, uit. 'Zo kan het, ondanks mutaties in virussen en andere ziekteverwekkers, toch zonder al te veel moeite weerstand bieden.' Doordat we zo geïsoleerd leefden de afgelopen coronajaren, mist ons immuunsysteem die boost. Daarnaast is de kans dat een virus minder schadelijk wordt bij veel besmettingen ook groter dan de kans op ernstige mutaties.

Een ander gevolg van dat geïsoleerd leven: verschillende virussen waren tegelijkertijd rond. In 'normale' omstandigheden doen virussen aan een wissel van de wacht. 'Meestal zien we in de winter opeenvolgende uitbraken van griep en gewone verkoudheden, buikgriep en dan waterpokken bij kinderen. Nu alles weer open is en mensen weer contacten hebben, slaan al die virussen tegelijkertijd hun slag.' Ze hebben zich dan ook lang koest moeten houden.

Mentale oorzaken

Veel mensen die nu bij de huisarts aankloppen, zouden onder andere omstandigheden niet gekomen zijn. 'Mensen komen uit een winterslaap', aldus Schoenmakers. Ze bedoelt dat mensen met klachten een huisartsenbezoek uitstelden tot na covid. In dat geval komt van uitstel helaas geen afstel. Het neigt eerder naar een verergering of een opstapeling van klachten. Die komen nu allemaal terug in de cijfers.

Volgens Schoenmakers zette covid ook een enorme druk op het leven van studenten. 'Jongeren hebben een flinke klap gehad.' En wie mentaal minder goed in het vel zit, zal zich ook fysiek minder goed voelen. Covid gaf het laatste zetje aan jongeren die precorona al een zekere kwetsbaarheid hadden.