Stroom enquêtes voor proefschriften overspoelt minderheidsgroepen

Nu het tweede semester in volle gang is, zijn de meeste studenten in het laatste jaar van een bachelor- of masteropleiding volop bezig met het schrijven van hun proefschrift. Velen van hen kozen voor een onderwerp dat actueel of maatschappelijk relevant is of waarmee ze een positieve impact hopen te hebben. Zeker binnen de humane wetenschappen kiest men snel voor een onderzoek naar minderheidsgroepen, zoals mensen uit de LGBTQ+-gemeenschap of personen met een migratieachtergrond.

Het gevolg hiervan is dat de verenigingen die hen vertegenwoordigen momenteel overspoeld worden met vragen van studenten om enquêtes of aanvragen voor interviews te verspreiden onder hun leden. 'We krijgen in deze periode elke week een tiental mails of berichten via sociale media hiervoor', zegt Asimwe Boonen, social media manager van Karibu, een Afrikaanse studentenvereniging in Leuven.

'Het begint zo overweldigend te worden, dat we niet genoeg mankracht hebben om op iedereen te kunnen antwoorden. We blijven in de eerste plaats vrijwilligers die een goede werking willen organiseren voor onze leden', zegt Boonen. 'We helpen graag als we kunnen en het een goed initiatief vinden, maar we krijgen soms het gevoel dat we een databank zijn voor mensen die diversiteit zoeken.'

Ook de website van het Transgender Infopunt (TIP), waar je terecht kunt met vragen over het transgenderthema, kaart deze gang van zaken aan: 'Gezien de huidige aandacht voor het transgenderthema binnen verschillende disciplines en domeinen is deze relatief kleine groep respondenten immers snel overbevraagd en mogelijk "interviewmoe" wanneer steeds dezelfde vragen worden gesteld.' Op dezelfde webpagina meldt het TIP dat ze echt overspoeld worden met mails van scholieren en studenten. Ze zijn blij met de belangstelling voor het transgenderthema, maar beschikken niet over de tijd en middelen om iedereen afzonderlijk te woord te staan of te begeleiden.

Vlaamse belangenverdediger van LGBTQ+-personen çavaria zegt dat ze keuzes moet maken in de onderzoeken die ze ondersteunt. 'We bekijken steeds of de vraag past bij de prioriteiten in ons beleidsplan. Als het daar te ver vanaf ligt, kunnen we er geen medewerker op zetten die mee ondersteunt, simpelweg omdat we niet met genoeg zijn. We voorzien graag voldoende tijd om goed te kunnen ondersteunen en samenwerken', zegt Eef Heylighen, woordvoerder van çavaria.

'Sommige enquêtes verspreiden we graag via de communicatiekanalen van çavaria omdat ze waardevolle resultaten kunnen opleveren die ons werk ondersteunen en mogelijk een verschil betekenen voor de LGBTI+-gemeenschap', zegt Heylighen. 'We gaan soms ook zelf op zoek naar onderzoeken of projecten van studenten om samen te werken en zo meer van onze doelstellingen te kunnen bereiken. Zo werken we momenteel samen met studenten rond terminologie, naamsbekendheid en bloeddonatie.'

'Belangrijker dan ooit'

Ook al lukt het belangenorganisaties niet om de vloedgolf aan vragen bij te houden, toch zijn ze blij met het onderzoek dat gedaan wordt naar deze thema's. 'Een van de zaken die wij vaak naar voren brengen, is dat er te weinig onderzoek is naar LGBTI+ thema's', zegt Heylighen. 'De resultaten van een onderzoek zijn vaak een ijzersterke toevoeging aan ons beleids- en communicatiewerk. We kunnen er ook ons algemeen beleid en werk nauwkeuriger mee afstemmen op de noden van de LGBTI+-gemeenschap, zoals bij onze info- en luisterlijn Lumi.'

'We zijn blij te zien dat er meer aandacht is voor LGBTI+ personen en merken steeds dat heel wat onder hen bereid zijn om enquêtes in te vullen en mee te doen aan interviews in kader van onderzoek', vult Heylighen aan. 'Het is een goede zaak dat ze ergens hun mening en hun bezorgdheden kwijt kunnen, zodat daarmee aan de slag gegaan kan worden en op termijn de situatie voor hen steeds verbetert.'

Yune Paepe, mandataris Diversiteit en Inclusie bij de Studentenraad van de KU Leuven en zelf queer vrouw, merkt op dat zij en de LGBTQ+-gemeenschap inderdaad soms overbevraagd worden voor wetenschappelijk onderzoek. Maar ook zij vindt het goed dat er meer aandacht gaat naar deze belangrijke thema's. 'Ik ben blij dat er vanuit de KU Leuven zoveel wordt ondernomen', zegt ze. 'In landen zoals de Verenigde Staten of het Verenigd Koninkrijk wordt het leven van queer personen net moeilijker. Dan word ik liever overbevraagd.'

'Het is belangrijker dan ooit dat er onderzoek gedaan wordt naar de LGBTQIA+-gemeenschap, zeker op een moment dat de levens van bijvoorbeeld transgender personen meer dan ooit bedreigd worden', zegt Paepe. 'Ook al zijn we de bevragingen soms moe en beu, ze spelen een belangrijke rol in de wereld veiliger maken voor LGBTQIA+-personen.'

Good practices

Studenten moeten dus zeker niet stoppen met het maken van proefschriften over belangrijke thema's voor minderheidsgroepen. Maar je kan als student wel enkele zaken in het achterhoofd houden om de last voor belangenorganisaties en minderheidsgroepen te verlagen.

Het TIP roept bijvoorbeeld op om eerder onderzoek naar je onderwerp goed te verkennen om overlap met eerder bevraagde thema's te vermijden. Geen dubbel werk doen is de boodschap. Ook vragen ze om twee keer na te denken of een enquête of interviews wel de juiste methodologie zijn voor het onderzoek dat je wil voeren. Een andere methode, zoals een literatuurstudie of discoursanalyse, kan evengoed antwoord bieden op je onderzoeksvragen, en vraagt geen moeite van de doelgroep van je onderzoek.

Het TIP is eventueel wel bereid om een enquête of oproep tot interviews te verspreiden via haar Facebookpagina. Je moet dan als student eerst een formulier invullen dat peilt naar het doel en de opzet van je onderzoek. Je onderzoek moet ook de goedkeuring hebben gekregen van een ethisch comité.

Volgens Asimwe Boonen van Karibu is er ook een rol weggelegd voor de opleidingen zelf om de vragen enigszins binnen de perken te houden. 'Het zou handig zijn mochten opleidingen een lijst opstellen met organisaties die niet meer gecontacteerd willen worden voor onderzoeken. Of op zijn minst dat het beperkt wordt tot enkele studenten die per jaar naar dezelfde organisatie een enquête mogen sturen.'

Belangenorganisaties moeten in de eerste plaats aan hun basisopdracht denken: het helpen en informeren van de mensen die ze vertegenwoordigen. Studenten ondersteunen met hun vragen komt dan jammer genoeg vaak op de tweede plaats. Toch klinkt algemeen de boodschap dat ze het belangrijk vinden dat studenten deze thema's blijven onderzoeken. 'We willen dit zeker niet ontmoedigen en vinden het frustrerend dat we niet iedereen verder kunnen helpen', besluit Heylighen. 'Maar vragen zijn altijd welkom. We bekijken dan of we mee kunnen ondersteunen en samenwerken, of niet.'