Stress niet, zo vind je een thesisonderwerp

Met afgunst kijk ik naar de student die doorheen de studie een interesse heeft ontwikkeld in een specifiek onderzoeksveld en in de zomervakantie voor het masterjaar op organische wijze op een thema landt. Ik ben het type dat zelfs door een menukaart overweldigd is. Een thesisonderwerp is pure paniek.

'Ga vooral niet panikeren', zei Stéphane Symons, de vicedecaan onderwijs van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte. 'Het is normaal dat je keuzestress hebt, zeker als je zelf met een thema mag komen.'

Umberto Eco: de grote thesishulp

Ik neem zijn advies ter harte en ga bedaard naar de bibliotheek om te doen wat ik altijd doe als ik vastzit: ik zoek advies van beroemde, dode intellectuelen. Uit het rek haal ik Hoe schrijf ik een scriptie van schrijver en geschiedkundige Umberto Eco, een voor zijn doen gebald boek uit 1977 dat in Italië bekend staat als dé grote thesishulp.

Misschien doen ze er in de exacte wetenschappen wel eens schamper over, maar élke scriptie aan de universiteit is een 'wetenschappelijk' onderzoek, of het nu gaat over vasculaire aandoeningen of de verhandelingen van Augustinus. Eco zet vier lijnen uit voor studenten die zich willen bedienen van het keurmerk 'wetenschapper'.

Ten eerste moet de scriptie een duidelijk gedefinieerd onderzoeksobject hebben, een onderwerp als het concept van de Seinsvergessenheit bij de late Heidegger. De onderzoeker in spe moet ten tweede ook iets nieuws aan het licht brengen. Een uitgewerkt wiskundig bewijs van de stelling van Pythagoras is natuurlijk geen goede scriptie. We weten al meer dan 2.000 jaar dat die stelling klopt.

Ten derde moet de scriptie anderen vooruithelpen. Je schrijft niet in het luchtledige, maar voegt iets kleins (of groots) toe aan een bestaand, soms eeuwenoud, debat. Ten slotte moeten er 'elementen voor verificatie of falsificatie van de hypothesen' in verwerkt zitten.

Stappenplan

Oké, de stress is er wat af, maar ik heb nog steeds geen onderwerp. Symons had een heus stappenplan voor me klaar: 'Begin niet té concreet te denken. Ga vooral op zoek naar een veld dat je boeiend vindt en specifieke docenten die je in de lessen interessant vond.'

Doe dan wat ik deed toen ik dit artikel schreef: ga in de bibliotheek zitten en lees. 'Wees zo hongerig als je kunt zijn', adviseert Symons. 'Pak wat boeken vast en blader er eens door. Als je iets interessants tegenkomt, ga er dan verder op in, tot je iets ontdekt dat je écht boeiend vindt. Ga dan terug naar je docent.' Als dat te overweldigend is, kun je ook de omgekeerde methode hanteren. Neem een overzichtslijst van thema's en schrap alvast waar je niets over wilt schrijven.

Uiteindelijk moet je wel gaan voor iets specifieks. Eco waarschuwt voor brede, overmoedige onderwerpen die 'zelfs doorgewinterde wetenschappers rillingen bezorgen'. Ga niet voor het Trotskyisme in West-Europa, maar wel voor de Trotskistische vleugel van de Britse Labour Party in de jaren 1980.

Ook als je een genie bent doe je er goed aan te beginnen met een andere auteur of een welbepaalde casus als uitgangspunt. Dat klinkt misschien vervelend, maar vaak concludeer je uit iets ogenschijnlijk specifieks iets verrassend universeels. Dat is nu net het mooie aan thesissen.