Onderzoeker KU Leuven vindt verband tussen BeReal en je zelfbeeld: 'Het kan jezelf versterken als je zoekende bent'

Hoewel BeReal zakt in haar populariteit en meer dan 61 procent van haar gebruikers vorig jaar verloor, blijft de app een hot topic in de sociale media. De app spoort gebruikers aan om één keer per dag hun authentieke zelf te tonen door een foto te nemen met zowel de voorcamera als de achtercamera van hun smartphone. Dat gebeurt op één specifiek moment van de dag, samen met alle andere gebruikers. 

Gaëlle Vanhoffelen, doctoraatsstudente van de School for Mass Communication Research aan de faculteit Sociale Wetenschappen, onderzocht het effect van de app op adolescenten. Wat opvalt is dat BeReal vaker een positief effect heeft op het zelfvertrouwen van jongeren dan andere sociale media.

Drie verschillende effecten

Vanhoffelen onderzocht twee aspecten van BeReal. Ze ging kijken naar zowel het eigen gebruik van de app, als naar de blootstelling aan de inhoud van andere gebruikers. Dat deed ze via een bevraging bij jongeren tussen dertien en twintig jaar. Dat zijn immers de leeftijden waarop men het meest vatbaar is voor de vergelijkingsprocessen met anderen. 

Jongeren hebben immers nood aan bevestiging van anderen in de zoektocht naar hun eigen identiteit, vertelt Vanhoffelen. Sociale media spelen hierin een belangrijke rol: 'Het is moeilijk om jezelf objectief te evalueren, daarom gaan we ons vergelijken met gelijken.'

Sociale media genereren volgens Vanhoffelen doorgaans drie verschillende effecten op hun gebruikers, al dan niet gelijktijdig: een opwaarts, neerwaarts of lateraal effect. 'Klassieke' sociale media, zoals Instagram en Facebook, genereren eerder een opwaarts effect. Dat effect treedt in werking als je je vergelijkt met personen die beter lijken dan jou. Hierdoor voelen gebruikers zich vaak ondergeschikt aan anderen.

Hoewel we dat opwaartse effect ook terugzien in BeReal, zorgt de app ook voor een 'lateraal' effect. Het laterale effect is het gevolg van een vergelijking met iemand die gelijkwaardig is aan jou. Met andere woorden: iemand zoals je beste vriend, vriendin, of een klasgenoot. 

Dat effect kan positief zijn volgens Vanhoffelen: 'BeReal kan zo een versterkende rol hebben als je zoekende bent: wanneer jongeren zichzelf herkennen in de BeReal-posts van anderen, kan dat hun zelfvertrouwen verhogen.' Dus wanneer je tijdens de blok foto's ziet van anderen die ook aan het studeren zijn, helpt dat je zelfvertrouwen en toont het dat je niet alleen of anders bent. 

Authenticiteit

Gemiddeld hebben gebruikers een dertigtal vrienden op BeReal, waarvan drie tot vier hechte vrienden, vertelt Vanhoffelen. Die beperkte vriendengroep helpt ons om zo authentiek mogelijk te posten op de app. Hoe kleiner die groep, hoe makkelijker het is om dat laterale effect te bereiken.

Het onderzoek toont verder ook aan dat zulke effecten echter niet universeel, maar eerder persoonsgebonden zijn. Iedereen reageert anders op het zien van de inhoud van andere gebruikers. Vanhoffelen pleit daarom om bewust met sociale media om te gaan. Ze beklemtoont dat je kritisch moet zijn over wat de berichten op sociale media van anderen met je doen en selectief moet zijn in de personen die je volgt. 

'Zolang je het gevoel hebt dat deze personen gelijkaardig zijn aan jou, kunnen hun berichten je meer zelfvertrouwen geven', zegt Vanhoffelen. 'Wanneer je zelf iets op sociale media plaatst, is het belangrijk dat je authentiek blijft zonder enkel de saaiere of slechte momenten te posten. Online echt jezelf zijn, maar op een positieve manier, lijkt dus de beste formule te zijn om je goed te voelen.'

Daarnaast zegt 54 procent van de BeReal-gebruikers dat ze eerst kijken of de foto die ze van zichzelf namen aantrekkelijk genoeg is, vooraleer ze de BeReal posten. Een opvallende 85 procent vindt dat ze vaak tot altijd authentiek zijn op de app. Hoewel er geen absolute cijfers zijn, lijkt dat percentage hoger te zijn dan op andere apps, vertelt Vanhoffelen.

Gebruikers van BeReal hebben echter vaker minder zelfvertrouwen dan niet-gebruikers. Het is niet duidelijk of BeReal daar een causaal verband mee heeft, maar vaak zijn de gebruikers ook gewoon mensen die nog zoekende zijn op identiteitsvlak, zoals jonge tieners. 

Ook zijn het vaker intensieve sociale media gebruikers die de app downloaden, en dus sowieso al veel tijd spenderen op sociale media. Dat bevestigt het idee dat sociale media een steeds grotere rol spelen in de zelfperceptie van gebruikers, en bij het creëren van hun identiteitsgevoel.