De Wetenschapswinkel is terug

'Waarom zou ik veel moeite stoppen in mijn thesis? Ze wordt toch door niemand gelezen': een vaak gehoorde klacht onder studenten. Wie er zeker van wil zijn dat zijn of haar bachelor- of masteronderzoek niet alleen gelezen wordt, maar ook dingen in gang zet, moet een bezoekje brengen aan de Wetenschapswinkel.

In het kader van KU Leuven Engage, een platform dat studenten de mogelijkheid geeft zich maatschappelijk te engageren, sluit de KU Leuven zich na ongeveer 30 jaar opnieuw aan bij de Wetenschapswinkel. Vooralsnog in de vorm van een pilootjaar.

Het geheim

De student doet maatschappelijk relevant onderzoek, de organisaties krijgen onderzoeksresultaten voor heel weinig geld. Dat is het geheim van de Wetenschapswinkel. Maatschappelijk relevant wordt in deze context breed gedefinieerd. 'Het kan bijvoorbeeld ook onderzoek naar poëzie of in de geschiedkunde betreffen', zegt Jozefien De Marrée, coördinator van de Wetenschapswinkel van de KU Leuven.

In tegenstelling tot wetenschapswinkels aan andere universiteiten vertrekt de KU Leuven vanuit de interesse van promotoren. Zijn zij bereid een onderwerp op te nemen, dan kunnen studenten een aanvraag indienen om het onderzoek te doen.

Dat de maatschappelijke relevantie een belangrijke overweging is voor studenten die de Wetenschapswinkel opzoeken, beaamt Céline Martens, die een onderzoek naar discriminatie tijdens de Youca Action Day (een dag waarop scholieren proeven van het werkveld en zo geld inzamelen voor goede doelen, red.) deed via de Wetenschapswinkel.

'Net door de maatschappelijke relevantie wordt het leuk om te doen.' Ze raadt iedereen die bang is dat zijn of haar onderzoek niet gelezen wordt dan ook aan om de 'winkel' te bezoeken.

Conflictbemiddeling

Naast het aanbieden van onderzoeken en deze koppelen aan onderzoekers, biedt de Wetenschapswinkel ook meer inhoudelijke en persoonlijke begeleiding. Ze organiseren een startgesprek waarin verwachtingen worden afgestemd, ze volgen op hoe het gaat met het onderzoek of helpen bij logistieke kwesties. 'Je kan er zelfs altijd terecht voor een peptalk', vertelt Martens.

Andere Wetenschapswinkels lenen ook infrastructuur uit, zoals opnameapparatuur. De KU Leuven-wetenschapswinkel doet dit nog niet, maar wil het in de nabije toekomst ook gaan doen.

Ze bemiddelen ook bij geschillen. Ze trachten de verwachtingen van organisaties en studentonderzoekers en promotoren bijvoorbeeld op elkaar af te stemmen of gaan een gesprek aan bij conflicten.

Op de vraag of het niet beter is om het een en ander contractueel vast te leggen antwoordt De Marrée dat 'ze in overleg zijn met de juridische dienst van de KU Leuven om te zorgen dat alles in orde is. Je kan een student die stopt echter niet dwingen zijn of haar diploma te halen.' Ze stelt dat er wel een engagementsverklaring opgesteld kan worden, maar dat geen enkele partij zich hier juridisch op kan beroepen.

Bakermat

Het concept van de Wetenschapswinkel ontstond in de jaren '70 aan de Nederlandse universiteiten, die het concept vijftig jaar later nog ruimschoots toepassen. De bedoeling was om in tijden van vermaatschappelijking van de wetenschap niet enkel de maatschappij te bestuderen, maar deze ook ten goede te veranderen.

Ze hebben goed naar de filosoof Karl Marx geluisterd: zijn opdracht aan de filosofen was namelijk dat zij niet enkel de wereld moesten interpreteren, maar ook veranderen.

In 1979 startten zes geëngageerde onderzoekers vrijwillig de Leuvense Wetenschapswinkel op, zo is te lezen in het archief van Veto. Helaas droogde de geldstroom op en stierf de winkel in de jaren '90 een stille dood.

In 2006 sloten de Vrije Universiteit Brussel en de Universiteit Antwerpen zich aan bij het concept, met vele succesverhalen tot gevolg. Vijfhonderd organisaties boden onderzoeksonderwerpen aan in de schappen van de 'winkel', en 350 studenten deden maatschappelijk relevant onderzoek.

In 2007 bleek de Wetenschapswinkel in Leuven een tweede leven beschoren te zijn: het kwam intern bij de KU Leuven terecht, onder het toeziend oog van de Communicatiedienst. Hier kwam het niet echt tot zijn recht en had dusdoende weinig succes.

Dat er zo'n groot gat is gevallen en de KU Leuven pas nu weer aansluit, komt doordat de Leuvense universiteit er altijd van overtuigd is geweest dat zij al voldoende maatschappelijk geëngageerd onderzoek doen.

Inmiddels wordt het concept wereldwijd gebruikt, al dan niet onder een andere naam, zoals Science Shops. Aan het feit dat er honderden van deze 'winkels' zijn, mogen we stellen dat het een succesvol project is.