De pil: een zegen of vloek?

Uit een bevraging door Veto blijkt dat de meningen bij mensen die de anticonceptiepil nemen of genomen hebben verdeeld zijn. Ook zijn er veel uitgesproken meningen van personen die weigeren ermee te beginnen. Johan Verhaeghe, gynaecoloog bij de UZ Leuven, laat zijn licht schijnen over de onderzoeksresultaten.

Placebo effect

Hoewel de anticonceptiepil veel voordelen bood toen die voor het eerst het leven zag, concluderen steeds meer onderzoeken dat er nadelige effecten zijn. Dat is niet vreemd; spelen met hormoonhuishouding is complex en kan makkelijk mis gaan. 'Al ziet men ook dat die effecten optreden bij het geven van een placebo', aldus Verhaeghe.

Neem hoofdpijn als voorbeeld: veel mensen leggen volgens Verhaeghe de oorzaak van hoofdpijn te snel bij de pil. 'Er is geen wetenschappelijke consensus dat dat ook effectief het geval is', vertelt Verhaeghe. De pil kan wel hoofdpijn veroorzaken, maar dat komt niet in alle gevallen door de pil.

Mistig hoofd, hoger gewicht

Een van de meest voorkomende klachten uit onze rondvraag zijn depressie, mood swings, en een mistig hoofd. 'Ik voelde me bijna een ander mens zonder pil; ik besefte toen pas hoezeer het mijn emoties afvlakte en mijn hoofd "mistig" maakte', legt een deelnemer van de rondvraag uit.

Verhaeghe denkt daar anders over: 'Men moet opletten om niet alle stemmingsproblematiek automatisch aan de pil toe te schrijven. Het is mogelijk, maar soms wordt het ook gemakshalve aan de pil toegeschreven.' Er zijn ook vrouwen die zich beter voelen met de pil dan zonder. De invloed op de stemming is volgens Verhaeghe wel het meest plausibele effect van de pil.

Een andere bezorgdheid van de deelnemers was acne, al wordt de pil vaak voorgeschreven om dat juist tegen te gaan. Tot nu toe is een toename aan acne wel bij bepaalde soorten spiraaltjes aangetoond.

Volgens Verhaeghe hangt het af van het type anticonceptie dat je gebruikt en hoe gevoelig je bent voor acne. Er is nog geen enkel concreet bewijs dat acne een bijwerking is van de pil. Verhaeghe verklaart nader: 'Bij de meest klassieke pil zijn er meer mensen die verbeteren wat betreft acne dan dat er mensen verslechteren.'

Klachten over gewichtstoename waren ook courant. 'Men gaat er niet van uit dat de pil op zich tot gewichtstoename leidt, maar men kan niet uitsluiten dat er een kleine groep is die daar wel last van heeft', verklaart Verhaeghe. 'Maar dan is er ook een groep waarbij het juist kan verminderen, want gemiddeld maakt het niet zo veel verschil.'

Onderzoek toont aan dat gewichtstoename het resultaat kan zijn van het tijdelijk ophouden van meer vocht, vooral in de borsten en heupen, en niet een toename van het vetgehalte. Je komt gemiddeld meer bij met andere anticonceptievormen, zoals de prikpil of een vaginale ring. Het gaat dan om twee tot vijf kilogram.

Het is moeilijk in de schatten welke symptomen echt te wijten zijn aan de pil, en welke niet wetenschappelijk bewezen zijn. Bij veel onderzoeken gaat het om puur medische klachten, zoals bijvoorbeeld kans op trombose. 'Invloed op de seksuele respons, de stemming, dat zijn zaken die de patiënten heel veel bezighouden, maar waar de geneeskunde geen definitief antwoord op heeft.'

Geen perfecte oplossing

Wat is dan de oplossing voor deze klachten? De bal ligt vooral in het kamp van de patiënt: zij moeten in overleg gaan met hun dokter om een ander alternatief te vinden bij problemen. Een pauze van het nemen van de anticonceptiepil kan ook voor positieve resultaten zorgen. 'Soms is het goed om een drug-holiday te nemen', is het advies van Verhaeghe. Niemand zegt dat de pil voor tien tot dertig jaar nemen het beste idee is.

Verhaeghe denkt ook dat niet iedereen de pil hoeft te nemen: 'We zien dat er mensen zijn die, als hun relatie gestopt is, geen echte nood hebben aan anticonceptie en toch de pil verder gebruiken. Dat kan zijn omdat de menstruatie dan regelmatiger is.'

Maar je stelt je ook bloot aan de nevenwerkingen. 'Het is dus soms nuttig om even halt te houden en op een later tijdstip weer te beginnen. Dit komt overeen met opmerkingen die we zien bij onze rondvraag: 'Ik heb geen bedpartner en weinig last van mijn regels dus waarom zou ik?'

Of de anticonceptiepil nu goed of slecht is voor de gezondheid, is nog steeds een ingewikkelde kwestie. Al is de mening van een van de deelnemers aan de enquête veelzeggend: 'Ik vind het vreselijk dat je geacht wordt te kiezen tussen de pest of de cholera: zonder pil heb ik acne en heel veel last van mijn regels, met pil voel ik me niet mezelf.'