Zes keer eredoctor: Patroonsfeest 2019

De plechtigheden worden traditioneel geopend met de ‘stoet der togati’. Heel wat politie is op de been aan de universiteitshal, maar tevergeefs: geen betogers deze keer. Onder de verbaasde blikken van toeristen – ‘Who are these people? What do they do?’ – stroomt er plots een lint van in zwarte toga’s omhulde proffen van de hal naar de Sint-Pieterskerk.

Daar wordt onder het minzame toezicht van het beeld van Maria en van Leuvens trots, het Laatste Avondmaal van Dirk Bouts, de eucharistie gevierd. Voorganger is, samen met enkele collega’s, Kardinaal Jozef De Kesel, van rechtswege ‘grootkanselier’ van de universiteit.

Ofschoon de viering erg mooi wordt opgeluisterd door het Leuvens Universitair Koor, valt het op dat veel proffen, in plaats van op te letten, hun blik wel eens laten ontsnappen naar de schilderijen of het plafond van het prachtig gerestaureerde schip van de kerk. Hopelijk nemen ze ons datzelfde niet kwalijk tijdens de lessen…

Toch worden er zinnige dingen verteld. Over ‘bezetenheid’, iets wat vandaag nog bestaat. Misschien niet door demonen en onreine geesten, maar door ideeën en ideologieën. Over openstaan voor de mensen die anders zijn en anders denken. En over de uiteindelijke doelstelling van de wetenschap. Want, aldus Mgr. De Kesel in zijn homilie, de wetenschap is zinloos als ze niet ten dienste staat van de mensheid en de hele schepping.

Academische zitting

Na de mis trekt de karavaan terug naar de universiteitshal voor het hoogtepunt van de dag: de academische zitting waarin de eredoctoraten worden uitgereikt. Steeds met een laudatio door de promotoren, waarna de rector officieel het doctoraat uitreikt, gevolgd door een soms kort, soms lang dankwoord. Zes mensen uit totaal verschillende domeinen en disciplines worden dit jaar geëerd: Eric Mazur, fysicus aan de universiteit van Harvard, Kypros Nicolaides, gynaecoloog uit Cyprus, Biram Dah Abeid, Mauritaans mensenrechtenactiviteit, Abdel Rahman El Bacha, pianist uit Libanon en Chantal Mouffe, politiek filosofe uit België, maar werkzaam in Londen. De zesde kandidaat, Philippe Sands, Brits advocaat en schrijver, kon er niet bij zijn en ontvangt zijn eredoctoraat in november. Biram Dah Abeid werd tot voor kort gevangen gehouden, maar werd eind vorig jaar vrijgelaten.

De kandidaat eredoctores hebben verdiensten in alle domeinen van het leven. Zo staat Mazur bekend voor baanbrekend werk op vlak van lasertechnologie én voor een speciale methode om wetenschap te onderwijzen, staat Nicolaides aan de basis van de echografie bij twaalf weken zwangerschap en allerlei prenatale testen, en Mouffe om haar visie op de nood aan 'tegenstanders' in een democratie. Biram Dah Abeid en Abdel Rahman El Bacha worden geëerd omwille van maatschappelijke diensten, respectievelijk mensenrechten en muziek. Zaken die niet verder uit mekaar kunnen liggen, en toch alles met mekaar te maken hebben.

Het is mooi om te zien hoe compleet verschillende mensen allemaal dezelfde boodschap uitdragen: als je ergens wil geraken, dan moet je volharden. Zo benadrukt professor Mazur in zijn dankwoord dat het belangrijk is om een plan te hebben in het leven. En even belangrijk om van dat plan te kunnen afwijken. Hij wijst daarbij op het belang van serendipiteit en dat succes afhangt van het spel tussen geluk hebben en zelf handelen. En ook Biram Dah Abeid drukt ons iets op het hart. Over hoe het leven van iemand in slavernij een voortdurende strijd is om anderen, en zichzelf, te overtuigen van wat eigenlijk evident is: waardigheid en vrijheid. Zaken die volgens hem ook in Europa aan een grote prijs gekocht zijn.

Je kan je afvragen of het wel past om vanuit de ivoren toren die de KU Leuven onvermijdelijk is prijzen uit te rijken aan mensen die dagdagelijks met gevaar strijden tegen de meest grove mensenrechtenschendingen of voor nog ongeboren kinderen. Maar laat het een zo mogelijk onuitputtelijke bron van inspiratie zijn. Waar ook de woorden van Mgr. De Kesel in de viering voordien in doorklinken: wetenschap is zinloos als ze de band met de mensheid en de werkelijkheid verliest. En ten dienste staan van mensheid en werkelijkheid, dat is waar deze zes op hun manier in uitblinken.

De academische zitting loopt, kennelijk naar jaarlijkse traditie, grondig uit, en het is een goede zaak dat het protocol, wanneer het eredoctoraat formeel wordt overhandigd, iedereen vraagt om recht te staan. Zo kan iedereen zonder schaamte even de benen strekken. Wanneer de laatste toespraak uitgesproken is – een ondankbare taak, want het publiek heeft honger en dorst – is het eindelijk tijd voor de receptie. Waar plots heel wat meer mensen voor opgedaagd zijn. De universitaire gemeenschap kent haar prioriteiten. Gezondheid!