Wat staat in 'Doen Dromen 2025', het verkiezingsplan van Luc Sels?

Sels' vorige beleidsplannen hebben naar eigen zeggen veel gevraagd van de universiteit. Hij pleit voor continuïteit en rust, zeker na een periode van intens schakelen in de pandemie. ‘Even op adem komen is nodig en wenselijk.' Een 'oplaadperiode' zet een rem op grootschalige nieuwe initiatieven in de eerste maanden van een nieuwe beleidsperiode. Een periode waarin Sels als rector zelf in gesprek wil gaan.

Het verkiezingsplan hanteert dezelfde ankerpunten als de huidige bestuursperiode: de focus op activerend onderwijs, een uitwerking van de mijlpaal en (nog) geen basisfinanciering voor onderzoekers.

Onderwijs: geen herindeling

Sels' programma maakt meteen duidelijk dat er geen herindeling van het academiejaar in de volgende beleidstermijn komt. 'Ik was zelf wat verrast dat dat thema plots weer de kop op stak, want dat zat nu echt niet top of mind onder mijn hersenpan', vertelt Sels daarover aan Veto.

Volgend jaar rolt de universiteit eerst de mijlpaal uit en dat is genoeg werk. Sels is wel 'bereid' om de discussie daarna te heropenen als er vraag naar en draagvlak bij de andere universiteiten is. 'Er zijn nog steeds heel veel voorstanders van een kalenderaanpassing', zegt Sels.

Let wel: Sels is voorzichtig in zijn bewoording. Er komt geen 'invoering van een heel andere begin- en einddatum', oftewel geen 'grondige' hertekening. Er is dus wel plaats voor andere ingrepen, indien de universiteit en de studenten daar perspectief in zien, zegt Sels aan Veto: 'Ik heb nergens geschreven dat er niets zal gebeuren.' Denk dan aan de verschuiving van de startersdagen naar de week voor de start van het academiejaar of een vervroeging van de ISP-deadline, een discussie die nu loopt aan de universiteit.

IJkingstoetsen iets minder 'niet-bindend'

Voor het overige is er bij het onderwijsbeleid veel continuïteit. Maar opvallend: Sels wil een aanpak van ijkingstoets zoals bij de burgerlijk ingenieurs - waar studenten die slagen vrijgesteld worden van een remediëringsvak van 1 studiepunt - doortrekken, 'onder voorwaarde van voorafgaande wetenschappelijke validering'. Ingenieurskring VTK staat echter al langer kritisch tegenover dergelijke trajectdifferentiatie op basis van de toets: 'We zien eerstejaars nu al verdrinken in het werk', vertelde voormalig praeses Daphne Certyn vorig jaar aan Veto.

Na de mijlpaal wil Sels 'de komende academiejaren' geen andere grote onderwijshervormingen. Hij zet verder in op learning analytics, die in zijn termijn maar deels af zijn geraakt, en engageert zich tot een week ondersteuning voor docenten die aan de slag willen met activerend onderwijs.

Daarmee legt hij meteen de vinger op de wonde: welke prof heeft een volledige week tijd? Aan Veto verduidelijkt Sels dat hij geen week van 's ochtends tot 's avonds in gedachten heeft. En extra tijd kan Sels creëren door faculteiten hun onderwijsaanbod te laten herbekijken: 'Moeten die enkele duizenden opleidingsonderdelen met een handvol studenten echt allemaal blijven bestaan?', staat er in het document. Normen gaat Sels daar alvast niet opleggen en het is niet de bedoeling om kleine opleidingen af te bouwen.

Papiermolen verminderen

Verder wil Sels inzetten op blended onderwijs, de achterstand inhalen voor online examineren, maatschappelijke betrokkenheid bij studenten verder verhogen en de vele onderwijsprocessen vereenvoudigen. Hij vindt dat de waardering van onderwijs 'nog te veel op papier vertrouwt en te weinig op écht vertrouwen is gestoeld.' Tegelijk zijn die vaste procedures vaak wel een waarborg voor studenten - dat wordt een moeilijk evenwicht.

Sels wil een 'KU Leuven Academie voor Levenslang Leren' oprichten. Dat is in de eerste plaats het meer zichtbaar maken van het aanbod dat al bestaat, want 'we hebben allemaal de handen meer dan vol.' Bij de verdere uitbreiding wil Sels wel lobbyen bij de overheid voor financiering.

Voor de campussen heeft Sels een investeringsprogramma op het oog, dat voor een groot deel al gepland of in uitvoering is. De boodschap is duidelijk: de universiteit laat de campussen niet los. De campussen moeten zich lokaal meer verankeren. Daarbij valt op dat Sels een voorstel doet om de drie Gentse campussen samen te voegen tot 'KU Leuven campus Gent' - wat de collega's van de UGent graag gaan horen.

De Kulak hoeft onder Sels niet te vrezen voor zijn bevoorrechte status. Die status afnemen zou 'in Kortrijk en in het West-Vlaamse ecosysteem ervaren worden als een verlies terwijl een dergelijke verandering elders geen winst oplevert.' De rectorkandidaat wil in 2025 samen met de zeshonderdste verjaardag van de universiteit, ook de zestigste verjaardag van de Kulak kunnen vieren.

Diversiteit en duurzaamheid: koolstofneutraal tegen 2050

Sels wil van diversiteit en inclusie 'een speerpunt' maken in de komende vier jaren. In eerste instantie kijkt hij naar de participatie van minderheidsgroepen binnen de studentenvertegenwoordiging. Hij wil dit expliciteren in de samenwerkingsovereenkomst met studentenkoepel LOKO. 'Omdat we hen verdomd hard gaan nodig hebben om hier stappen vooruit te zetten', zo stelt de rector aan Veto.

Het personeel van de studentenvoorzieningen is volgens de rector nog te veel 'Vlaams en blank'. De aanwerving moet daar beter gespiegeld worden aan 'de diversiteit van doelgroep'. Bij de omschakeling naar digitaal onderwijs moet meer aandacht besteed worden aan kwetsbare groepen, onder meer in verband met betaalbaarheid.

Bij de vernieuwde startersdagen wil Sels bekijken om 'inclusie en respect als waarden te thematiseren'. De mosterd wordt daar gehaald bij het Pact voor meer respect dat de rector bij de opening van het academiejaar introduceerde.

Hoewel het doel in 2013 nog 2030 was, moet de KU Leuven pas koolstofneutraal worden tegen 2050. De rector kijkt daarbij ook naar de faculteiten. Sels wil binnen elke faculteit een 'duurzaamheidsspits' en pleit ervoor van 'duurzaamheid ook een bevoegdheid te maken op elk faculteitsbestuur'.

De universiteit zal met Sels als rector ook 'een eerstvolgend nieuw gebouw' helemaal circulair maken. Het bestaande patrimonium wordt verder vergroend.

De twee nieuwe universiteitsbrede duurzaamheidsvakken krijgen een Engelstalig broertje en worden mogelijk vergezeld van een MOOC. Er komt in samenwerking met Today Institute een nieuw postgraduaat 'Sustainability Today'. De partners van Una Europa werken dan weer verder aan een Engelstalige bachelor Sustainability.

Studentenbeleid: uitbreiding psychologische zorg

Daarnaast wil Sels inzetten op het mentaal welzijnsaanbod van de universiteit. Wat goed is, kan nog beter, zegt hij - maar 'in vergelijking met universiteiten in binnen- en buitenland staat de KU Leuven al heel ver.' Hij somt zes prioriteiten op en geeft toe dat bepaalde onderdelen van het aanbod onderbemand zijn, zoals het psychologisch en therapeutisch individueel begeleidingsaanbod. 'Hier is absoluut een capaciteitsuitbreiding nodig en daar wil ik een prioriteit van maken.'

Over de studentenvoorzieningen op de campussen - een complex dossier waar de KU Leuven moet samenwerken met de plaatselijke hogescholen - herneemt Sels het recent afgeklopte Stuvo 2030-plan.

Hij gaat wel specifiek in op de Alma. Hij droomt van een Alma 2.0. Concreet: 'aantrekkelijke leer- en leefplekken voor onze studenten: een plaats om te ontmoeten, in een gezellige lounge-omgeving die uitnodigt.' Hola, geen kaaskrokketten meer? Nee, gezond en duurzaam eten aan betaalbare prijzen 'is en blijft de kern' voor Sels.

Studentenparticipatie

Sels roemt de inzet van studentenvertegenwoordigers in de pandemie. Hij haalt wel aan dat 'we meer aandacht [moeten] hebben voor de stem van de student als de besluitvorming verschuift naar het niveau van regering en VLIR.'

Aan Veto verduidelijkt Sels dat hij enerzijds wil zorgen dat hijzelf op Vlaams niveau tijdig de studentenstem meeneemt en anderzijds dat de standpunten van de Vlaamse studentenkoepel goed afgestemd zijn met de individuele studentenraden. Een discussie die nog relevanter zal worden wanneer volgend academiejaar de discussie over Vlaamse studievoortgangsmaatregelen begint.

Internationalisering: blik op het zuiden

Nauwelijks koerswijziging in het internationaal beleid: Sels wil vooral verder werken binnen de bestaande netwerken Universitas21, LERU en Una Europa. Voor Una Europa wordt een partnernetwerk in Afrika gezocht. Voor enkele bijkomende prioritaire partners kijkt de KU Leuven in eerste instantie naar het VK, Canada en Zuid-Amerika.

Het domein van ontwikkelingssamenwerking krijgt een nieuw kleedje als ‘global development @ KU Leuven’. De filosofie verschuift naar een ontwikkeling van zowel Noord als Zuid met meer samenwerking met andere actoren als ngo’s en de private sector. Het aantal Zuidbeurzen zou verder stijgen onder impuls van het nieuwe PACO-fonds en bij verdere groei van de BOF-middelen.

Sels hoopt internationale studenten meer bij de studentenvertegenwoordiging te betrekken. Ook de interactie tussen binnen- en buitenlandse studenten mag omhoog, onder meer door een fusie van de Orientation Days en de startersdagen. Hij wil verder werken aan meer koten voor internationale studenten en het buddy-project wordt uitgebreid naar de campussen.

Volledige verengelsing is volgens Sels niet aan de orde. De huidige rector wil internationale professoren vervroegd aannemen om hen een taalbad te bieden. In besluitvormingsorganen waar het gebruik van het Nederlands decretaal verplicht is, wil Sels wel in een tweetalige agenda voorzien en internationale collega’s in het Engels laten interveniëren. Volgens Sels kan dat binnen de marges van de wet.

Onderzoek: basisfinanciering in wachtruimte

De grote strijd van deze verkiezing lijkt zich rond basisfinanciering te centreren. Tegenkandidaat Tytgat maakt er zijn speerpunt van, Sels pleit voor een middenweg.

De rector neemt in zijn verkiezingsplan uitgebreid de ruimte om te verduidelijken waarom een overhaaste omslag niet wenselijk is: 'volgens vriend en vijand' zijn de effecten op de kwaliteit van onderzoek onzeker en is nog onvoldoende duidelijk hoe samenwerking gestimuleerd kan worden. De slaagcijfers in competitieve categorieën C1, C2 en ID-N - nochtans tussen de 39 en 44% - zijn volgens Sels bovendien al relatief hoog.

En toch zet Sels de deur open: tegen 2024 kan een Leuvens plan rond basisfinanciering klaarliggen. Die datum valt samen met de herziening van het Vlaamse BOF-decreet, dat verplicht 50% van de interne onderzoeksmiddelen via projectfinanciering toe te kennen. Of het huidige BOF-decreet daadwerkelijk basisfinanciering belet is onderwerp van discussie.

Sels belooft een Institutional Advisory Board op te stellen, dat met aanbevelingen de basis van een werkgroep moet vormen die het huidige financieringslandschap tegen het licht houdt. 'Ik engageer me om in de aanloop daar naartoe de besteding van de middelen in onze Interne Fondsen grondig te evalueren', klinkt het.

Wel wil hij de discussie opstarten over een 'Eureka!-fonds' voor risicovol, maar innovatief onderzoek dat het in competitiesystemen vaak niet haalt. Eureka! zou 3 à 4 miljoen euro bevatten en mikken op tien projecten per jaar.

De startfinanciering wordt opengezet voor het klinisch ZAP. Vooralsnog was een aanstelling van 50% vereist om toegang te krijgen tot de 100.000 euro startkapitaal voor ZAP-leden, wat voor de meeste arts-onderzoekers niet het geval is. Die grens wordt verlaagd naar 10% voor klinisch ZAP en niet-klinisch ZAP dat werkzaam is binnen het UZ. Het bedrag zelf, volgens critici te laag, gaat voorlopig niet omhoog.

Om nieuwe onderzoekers betere wegwijs te maken in het financieringslandschap wordt betere coaching beloofd. Voor recent aangestelde ZAP-leden zou de nieuwe Young Academy daarin een centrumrol spelen.

Sels belooft zich verder in te spannen voor open access, onder meer met een nieuw internationaal platform in samenwerking met de LERU-partners. De rector wil zich ook engageren om academici beter te beschermen bij aanvallen in het publieke domein.

Personeel: co-creatiegroepen

Een wederkerend thema in elke rectorverkiezing is de te hoge werkdruk bij het (academisch) personeel. Sels ontwikkelde in de huidige beleidstermijn al een sabbaticalbeleid voor het ZAP en wil nu druk van de ketel halen met de ‘oplaadperiode’.

Voor de proffen (ZAP) zet hij daarnaast vooral in op het onthaal van nieuwe collega's. Wat de verdere loopbaan betreft, geeft Sels toe dat de vooruitgang 'soms te traag' was 'en lang niet overal'. Een tweede termijn geeft daar 'de ruimte om tot meer tastbare successen te komen', aldus Sels.

Sels wil een co-creatiegroep oprichten, die duidelijk heel breed mag gaan. Hij doet zelfs een zeer verregaand voorstel voor een minder competitieve benoeming tot hoogleraar, de op een na hoogste trap op de academische ladder.

Sels komt aan heel wat verzuchtingen van de ondersteuners (ATP) tegemoet, een groep waar hij zwakker staat. Hij opent de deur voor een telewerkvergoeding - tegen deze zomer zou daar al een kader voor klaar moeten zijn. Hij wil werken aan meer interne mobiliteit en is bereid om te werken aan flexibelere arbeidsregelingen, zoals een tweewekelijks uurrooster. Het woord 'maaltijdcheques' - een eis van de grootste KU Leuven-vakbond - valt echter nergens.

Sels wil wel de laagste lonen optrekken in kader van Fight for €14. Nu zijn er nog 74 KU Leuven-medewerkers die onder de 14 euro per uur werken. Ook het fietsbeleid wil Sels herbekijken - maar hij maakt geen beloftes voor een fietsvergoeding. Die is slechts 'bespreekbaar'. De discussie wordt uitbesteed aan een co-creatiegroep en eerst wil Sels een studie laten uitvoeren met het oog op een breder 'multimodaal' mobiliteitsbeleid.

Bij het ABAP wil Sels inzetten op het mentaal welzijnsaanbod: het covidaanbod wil hij verlengen en hij wil bekijken welke delen van het studentenaanbod ze ook kunnen openstellen voor doctorandi.

Sels wil ook inzetten op de carrièreperspectieven van het ABAP via een hele rist maatregelen. Hij wil de 'eeuwige postdoc', die tijdelijk contract na tijdelijk contract aan elkaar rijgt, meer perspectief bieden. Na 'ten vroegste vier en ten laatste zes jaar' moeten zij een contract van onbepaalde duur worden aangeboden. Een totaal traject van 'ongeveer tien jaar' zou het nieuwe objectief moeten worden.

Klinisch ZAP van het UZ Leuven en UPC krijgt, zoals eerder vermeld, toegang tot Sels' startfinanciering. Om de impact van onderwijsbeslissingen beter af te stemmen op de noden van het klinisch ZAP, komt er een specifieke 'UZ Leuven-toets' voor elke nieuwe beslissing. De rector engageert zich ook om op politiek niveau de supraregionale zorgopdracht van het ziekenhuis, onder druk na een federale koerswijziging, te vrijwaren.

De transfer namens de KU Leuven naar het UZ mag voor Sels verhoogd worden, maar niet ten koste van de groep Biomedische Wetenschappen alleen. Hij kijkt in de eerste plaats naar federale steun, maar bij groei of uitbreiding van de universiteit moet de inzet voor onderwijs vanuit het UZ meegenomen worden in de allocatiediscussie. Voor de faculteit Geneeskunde, tot slot, zet de rector zich in voor bijkomende middelen van de Vlaamse Regering om de verhoging van de artsenquota op te vangen.