Vlaanderen plots strenger voor Engelstalige richtingen

Op 11 maart heeft de Vlaamse regering een aantal nieuwe anderstalige opleidingen geweigerd. Daarmee volgde ze het oordeel van de Commissie Hoger Onderwijs (CHO).

In totaal heeft de commissie voor vijf opleidingen een negatief advies gegeven. Het gaat om opleidingen aan drie universiteiten en een hogeschool. Aan de KU Leuven werd de 'Bachelor of Applied Linguistics: European Languages and Cultures' van de faculteit Letteren geweigerd.

Sommige voorgestelde richtingen blijken geweigerd omdat er geen volwaardig Nederlands alternatief bestaat. Dat is een voorwaarde om een anderstalige opleiding te mogen aanbieden.

Veranderende voorwaarden

De nieuwe commissie zou die 'equivalentieregel' anders hebben geïnterpreteerd dan vroeger. Volgens doctoraatsstudent onderwijsrecht Dylan Couck houden de leden, in tegenstelling tot vroeger, niet alleen rekening met de leerdoelstellingen. 'Nu kijken ze ook naar de individuele vakken binnen die opleidingen', merkt hij op.

Michaël Devoldere, woordvoerder van het kabinet van de Vlaamse onderwijsminister Ben Weyts, geeft mee dat de Vlaamse regering doorgaans het oordeel van de commissie volgt in de beoordeling van aangevraagde opleidingen. De regering stuurt de interpretatie niet; de commissie wijzigt die onafhankelijk van de regering. De regering benoemt wel de commissieleden.

Volgens Julien De Wit, bestuurder bij de Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS), hebben de leden vaak geen volledige match met de academische wereld. 'Het nadeel is dat ze potentieel minder voeling hebben met de onderwijswereld', zegt De Wit. Het voordeel is volgens hem wel dat ze met voldoende afstand naar de kwesties kunnen kijken.

Zo zetelen er in de kern van de CHO sinds kort twee consultants, waaronder Noël Slangen, een communicatiestrateeg die bijklust als gastdocent. Voorzitter Margot Cloet is pedagoge van opleiding, maar heeft geen ervaring in het hoger onderwijs. In het dagelijks leven is zij gedelegeerd bestuurder van Zorgnet-Icuro. Cloet wenste niet te reageren voor dit stuk.

Juridisch problematisch

Couck vindt dat de nieuwe invulling van 'equivalent' drie juridische problemen met zich meebrengt. Ten eerste gaat de invulling volgens hem in tegen de vrijheid van onderwijs. 'Onderwijsinstellingen mogen zelf invulling geven aan hun programma, waaronder de verdeling van studiepunten over vakken', voegt hij toe.

Daarnaast is de aanpak niet controleerbaar, aangezien de decreetgever zich niet systematisch bezighoudt met de inrichting van vakken. 'Zelfs indien een identiek alternatief vereist wordt, kunnen instellingen na goedkeuring de samenstelling van het programma wijzigen. Daar komt de overheid niet in tussen', zegt Couck.

Ten tweede veronderstelt equivalentie niet dat de anderstalige opleiding een exacte kopie moet zijn. 'Het decreet zegt niet dat men zo ver moet gaan in de overeenstemming. Bovendien veronderstelt "equivalentie" taalkundig een gelijkwaardig alternatief, geen identiek', meent hij.

Ten slotte moet het equivalente alternatief niet bestaan aan dezelfde universiteit als degene die de anderstalige variant aanbiedt. Wanneer je dan identieke varianten vereist, veronderstelt de CHO dus dat programma's aan de verschillende instellingen identiek moeten zijn.

Onbegrip heerst

De initiatiefnemers van alle afgewezen opleidingen hebben beroep ingediend tegen de beslissing van de CHO. Volgens Alex Housen, decaan van de getroffen faculteit Letteren aan de VUB, zijn de beroepen van de universiteiten op bijzonder korte termijn afgewezen.

Bij de bezielers van de geweigerde opleidingen stoot die beslissing op heel wat onbegrip. Housen was de enige decaan die wenste te reageren. De VUB-opleiding 'Master of Arts in History: Global Challenges in Historical Perspective' werd volgens hem geweigerd omdat de meerwaarde om de richting in het Engels aan te bieden niet duidelijk genoeg was.

'De master gaat over globale uitdagingen, is in Brussel gelokaliseerd en wil buitenlandse studenten aantrekken. Dan gebeurt dat toch het best in een of meerdere internationale talen, zoals het Engels', verdedigt hij zich.

Profileringsdrang domineert

Ook De Wit vindt de nieuwe invulling een brug te ver. Volgens hem hebben studenten helemaal niet de verwachting dat ze een kopie zullen krijgen wanneer ze voor een anderstalige opleiding kiezen.

Housen meent dat de richtingen uit principe werden afgekeurd. Hij begrijpt de drang om de academische positie van het Nederlands te beschermen, maar gelooft niet dat richtingen zoals de zijne die positie in het gedrang brengen. 'Het is een achterhaalde reactie van de Vlaamse regering om op zo'n protectionistische manier het onderwijs te willen organiseren.'

Volgens Housen klopt de veronderstelling niet dat Engelstalige opleidingen automatisch een communicerend vat zijn van hun Nederlandstalige tegenhanger. 'Het effect is niet zo extreem dat Nederlandstalige opleidingen leeglopen.' Nu de EU oproept om universitaire allianties te sluiten, moeten universiteiten volgens Housen proberen om studenten uit de rest van de EU aan te trekken. 'En dat doe je best in wereldtalen zoals het Engels.'

Verarming dreigt

De impact op de geweigerde opleidingen is uiteraard groot. 'Wij hadden deze beslissing absoluut niet verwacht', geeft Housen toe. 'Ik vond dat ons oorspronkelijk voorstel voldeed aan de criteria van het decreet.'

Hij geeft aan dat er dan ook direct beroep werd aangetekend, al heeft de Vlaamse regering alle beroepen onomwonden afgewezen. 'We vinden het betreurenswaardig dat ons beroep zonder afdoende motivering is afgewezen, want het was juridisch goed onderbouwd.' Momenteel wordt hun voorstel aangepast en hopen ze de anderstalige opleidingsvariant zo wel nog goedgekeurd te krijgen.

Daarnaast denkt Housen dat de beslissing vooral voor studenten een bijzonder slechte zaak is. 'Het is een verarming voor studenten en het opleidingsaanbod in Vlaanderen.'

Hij wijst op het feit dat zijn richting een globaal perspectief moet bieden. 'Om andere stemmen aan bod te laten, is het net goed dat er studenten van over heel de wereld deelnemen.' Ook De Wit wijst op het belang van internationalisering. 'We vinden het met VVS belangrijk dat het internationale karakter van Vlaanderen als bakermat van kennis en onderwijs gevrijwaard blijft.'