Universiteiten blijven buiten schot

Minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) heeft donderdagavond bekend gemaakt hoe hij 112,5 miljoen euro plant te besparen op het onderwijs. Opvallend is dat de universiteiten niet moeten inleveren. Ze moeten 15 miljoen euro besparen op hun onderzoeksmiddelen, maar dat geld krijgen ze meteen terug in de vorm van investeringsmiddelen.

Die investeringsmiddelen komen bovendien uit een grotere pot, die de universiteiten delen met de hogescholen, het secundair onderwijs, het lager onderwijs en andere onderwijsniveaus. De enige besparing op de universiteiten die Weyts dus aankondigt, blijkt in feite een besparing op andere onderwijsniveaus.

Al zwaar bespaard

Hoe komt dat? 'Het is vooral het hoger onderwijs dat ondergefinancierd is, en het basis- en kleuteronderwijs ook', vertelt KU Leuven-rector Luc Sels, die samen met UGent-rector Rik Van de Walle namens de vijf universiteiten onderhandelingen voerde.

In het regeerakkoord uit 2019 staat een resem besparingen op de universiteiten. Normaal krijgen universiteiten 2% meer middelen zodra ze 2% extra studenten hebben, maar die 'kliks' worden een paar keer overgeslagen. Alle universiteiten gaan er nochtans weer op vooruit in studentenaantallen dit jaar. 'Je haalt dat nooit meer in, dat is blijven besparen in alle jaren die komen', aldus Sels. 'Een klik verliezen is inkomsten missen in alle jaren die volgen.'

Daarbovenop komt dat de middelen van de universiteiten ondermaats worden geïndexeerd en dat groeipaden voor onder meer nieuw academisch personeel zijn uitgesteld. Je moet die 15 miljoen dus wat nuanceren, vindt Sels. 'Het is niet dat wij nu iets afnemen van de anderen, het is de solidariteit die nu een klein beetje in de andere richting speelt.'

Origineel meer?

De minister van Onderwijs, maar ook die van Begroting en Wetenschapsbeleid waren het eens dat 'bijkomend inleveren van de universiteiten eigenlijk niet de piste was die gevolgd moest worden'. De minister was het volledig eens dat de universiteiten al dermate veel inspanningen hebben geleverd, zegt Sels.

Lagen er oorspronkelijk fellere besparingen op de plank? 'Dat is iets tussen ons en de minister', antwoordt Sels. 'Dat vind ik tot de confidentialiteit van de onderhandelingstafel behoren.'

De hogescholen verliezen wel in de nieuwe besparingsronde. Zij zijn de voordelige manier waarop hun graduaatsopleidingen werden gefinancierd kwijt: ze stappen over van open end-financiering, waar ze een vast bedrag per student kregen, naar het klassieke systeem van de kliks.

'Ongepast'

Marc Vandewalle, algemeen directeur van hogeschool UCLL, is 'not amused'. De graduaatsopleidingen zitten nog maar sinds 2019-2020 in de hogescholen en de open end-financiering was bedoeld als stimulans om nieuwe opleidingen uit te bouwen en studenten te werven.

'We hebben massaal geïnvesteerd in de graduaatsopleidingen, maar nu wordt er op bespaard', vertelt Vandewalle. 'Ik vraag me af of we alle initiatieven die we hebben ondernomen wel kunnen voortzetten.'

De UCLL heeft het geluk dat het aandeel graduaatsstudenten bij hen wat lager ligt dan aan andere hogescholen. Een complete verrassing is Weyts' zet nochtans niet: de kosten van de open end-financiering liepen op en het decreet voorzag een snellere uitdoving.

Toch vindt Vandewalle, tevens vicevoorzitter van de Vlaamse Hogescholenraad, de besparing ongepast. 'Een recente audit door het college van regeringscommissarissen was nog heel positief over het werk dat wij verricht hebben. Nu moeten we meteen besparen op een taak die we slechts een paar jaar geleden hebben gekregen.'