Terwijl de wereld in brand staat, prijst KU Leuven de vrede met eredoctoraat VN

Met een eredoctoraat voor de Verenigde Naties willen de KU Leuven en UC Louvain de waarden en missie eren van de organi­satie in haar streven naar het beschermen van de vrede en mensenrechten. 'Vanaf het begin waren de VN gericht op het promoten van respect voor de mensenrechten en fundamentele vrijheden voor iedereen', zei UC Louvain-rector Françoise Smets bij de uitreiking op vrijdag.

Dat die boodschap vandaag wordt uitge­dragen, hoeft — gezien de geopolitieke situatie van de wereld — geen verrassing te zijn. Rectoren Luc Sels en Françoise Smets verwezen in hun toespraak dan ook naar de oorlogsjaren 1914 en 1940 waarin de Leu­vense universiteit zelf zwaar beschadigd raakte en de bibliotheek in vlammen opging. 

Ook secretaris-generaal Antonio Guterres gebruikte dat krachtige voorbeeld om een bruggetje te maken naar hoe de vernietiging van boeken past binnen een sfeer van opnieuw groeiend anti-intellectualisme. Dat universiteiten in die context een dam moeten opwerpen tegen die evolutie staat in schril contrast met de besparingen op het hoger onderwijs in de Verenigde Staten door de Trump-regering, waar zowel Smets en Sels als Guterres zich over uitspraken.

Seculiere paus

Guterres liet zich daarnaast in het bijzonder uit over de gevolgen van de onzekere internationale situatie op ontwikkelings­landen en vluchtelingen. Daarmee ligt de boodschap van het eredoctoraat in het verlengde van die van het pausbezoek eerder in het academiejaar. Een link die ook Sels niet ontging toen hij het ambt van secretaris-generaal van de VN vergeleek met een 'seculiere paus'. 'Twee pausen in één academiejaar, dat is redelijk opmerkelijk', zei de rector met een kwinkslag. 

In zijn toespraak benadrukte Guterres vooral het belang van internationale samenwerking rond klimaatverandering en hulp voor kwetsbaren. Zo uitte hij onder meer zijn bezorgdheid over de situatie in het midden-oosten, iets waar de rectoren het veel minder uitgebreid over hadden. Hij sprak openlijk over de noodzaak voor een nieuw staakt-het-vuren in Gaza en een tweestatenoplossing in de toekomst. Het is een boodschap die hij al langer uitdraagt en die hem al vaker op kritiek kwam te staan vanuit Israël.

De KU Leuven kreeg dan weer kritiek uit andere hoek. Voor de uitreiking van het eredoctoraat hekelden een vijftigtal acti­visten de 'regelrechte hypocrisie' van de KU Leuven. 'De universiteit reikt een eredocto­raat uit aan een organisatie vanwege diens waarden, maar past ze dan zelf totaal niet toe', zegt Nicolas Vallaey, een van de actievoerders. 

Door Guterres' pro-Palestijnse standpunten zou het eredoctoraat als duwtje in de rug gezien kunnen worden, maar dat zien de actievoerders anders. 'Steun zou betekenen dat je je eigen beleid verandert, in plaats van met wat symboliek af te komen. Woorden doen er niet veel toe wanneer je materiële steun geeft aan instituties die een belang­rijke pijler zijn van wat er momenteel gebeurt in Gaza', zegt Vallaey.

Inspirerende universiteit

Naast klimaat en internationale spanningen had de secretaris-generaal het ook over de noodzaak voor internationale regelgeving rond artificiële intelligentie. Volgens Guterres is dat momenteel nog iets waar een zeer kleine groep te veel controle over heeft.

Guterres had aan het einde van zijn toespraak een duidelijke boodschap voor de studenten: haal inspiratie uit de geschie­denis van de universiteit en inno­vatie die hier heeft plaatsgevonden. 'We zagen de kracht van samenwerking in landen die België en Leuven hielpen om de bibliotheek te herbouwen, niet één, maar twee keer.' Na zeshonderd jaar en twee wereldoorlogen staat de universiteit er nog steeds sterk voor.