Studenten Geneeskunde getuigen: 'Het leeft bij iedereen dat je moet presteren, dat je de beste moet zijn'

'Met een 14 ben ik niet tevreden', steekt een studente in haar eerste masterjaar van wal. Ze studeerde eerst farmacie en voelt merkbaar het verschil: 'Er zijn medestudenten die zich echt laten voelen als je concurrent. Daardoor streef je naar die hoge punten. Je begint niet aan de opleiding als iemand die de lat zo hoog legt, maar ze vormt je tot perfectionist.' 

Nieuw is de concurrentie tussen geneeskundestudenten niet. Die start al voor de studenten effectief zijn toegelaten tot de opleiding, stelt Elke Kuypers van het Monitoraat van de faculteit Geneeskunde aan de KU Leuven. 'Al vanaf de voorbereiding voor het toegangsexamen Geneeskunde, concurreren studenten met elkaar. We zien bijvoorbeeld dat studenten die een vraag stellen op het forum die meteen weer verwijderen nadat ze een antwoord hebben gekregen.'

'Dat is ook logisch', geeft een studente in haar derde master aan, 'Bijvoorbeeld voor de specialisatie neurochirurgie worden er per jaar slechts twee mensen aangenomen. Dan is het niet verrassend dat er concurrentie heerst.' 

Verslindende concurrent versus behulpzame medestudent

In de bachelorjaren blijft die onderlinge concurrentiestrijd relatief beperkt, maar vanaf de master laat ze zich meer voelen. 'In mijn bachelor had ik die prestatiedrang totaal niet, in mijn master voelde ik echter dat ik mijn prestaties moest opkrikken. In het co-assistentschap heb je echt het gevoel dat het één tegen allen is', vertelt een student anatomische pathologie. 

Vooral die laatste fase met het vooruitzicht om te specialiseren, lokt het meest bittere competitieve gedrag uit. Dat gaat van het etaleren van kennis en het opeisen van presentaties tot een stagemeester om hogere punten vragen, vertellen verschillende studenten aan Veto.

Behulpzaamheid onder studenten blijft vooral beperkt tot de eigen vriendengroep: 'Zeker in je eigen vriendenkring merk je niets van de concurrentie. Vrienden helpen je echt wel met samenvattingen of vragen, maar buiten die groep weet je niet aan wie je iets kan vragen', zegt een derdebachelorstudent. 

Tanguy Laurens, praeses bij Medica, de faculteitskring van onder meer Geneeskunde, bevestigt dat: 'Studenten blijven elkaar wel helpen, al gebeurt dit vooral  binnen vriendengroepen.' Dat geeft ook een studente in haar derde master aan: 'Je hebt je eigen kliekje waarbinnen je je goed voelt en waarop je vertrouwt.' 

Perceptie tegen zich

De perceptie zit echter tegen voor de opleiding. Diverse verhalen doen de ronde over studenten die vervalste samenvattingen zouden doorsturen of boeken van anderen zouden stelen. Die verhalen zijn overroepen, meent Kuypers: 'Uiteraard zitten er soms fouten in samenvattingen, maar eerder door onnauwkeurigheden dan door kwaad opzet.' 

Een studente in haar eerste master beaamt dat: 'In de reconstructies van examens staan fouten, maar daar is de afweging of het bewust is gedaan of niet.' Toch zijn veel studenten op hun hoede: 'Het is iets waarvoor andere studenten je wel echt bang maken. Er wordt hier en daar gezegd om niemand anders te vertrouwen en niets van anderen te bekijken omdat er foute dingen in staan', getuigt een student neurologie.

Een masterstudente geeft dan weer aan haar notities niet graag alleen achter te laten in de bibliotheek. 'Je weet nooit of iemand met hetzelfde vak in de verleiding zou komen om er foto's van te nemen.' 

Moordende prestatiedrang

De concurrentiestrijd en prestatiedruk onder studenten gaan hand in hand.  Voor veel studenten uit zich dat in een ongezonde dosis stress. Een studente in haar master getuigt: 'In mijn hoofd is een 10 halen op een examen niet voldoende. Je wil sterk starten om zo de specialisatie te mogen volgen die je wil, maar dat zorgt voor heel veel druk.' 

Die stressvolle omgeving doet vragen rijzen over de mentale gezondheid van de studenten. Een eerste-masterstudente vertelt dat ze sinds ze met de opleiding startte psychologische hulp zoekt: 'Zodra het academiejaar van start gaat, komt de stress samen met de paniek en een druk op mijn borst.'

Kuypers bevestigt dat de druk bij studenten Geneeskunde hoger is dan in andere opleidingen. 'Veel studenten werken zich kapot omdat ze denken dat de lat bijzonder hoog ligt.' Toch ligt het uitvalpercentage niet hoger dan elders, en doet de opleiding het op dat vlak zelfs beter, weet Laurens.

De faculteit speelt dan ook in op de hogere werkdruk. Kuypers zegt dat in de monitoraatsgesprekken sterk wordt ingezet op het normaliseren van praten over die stressgevoelens: 'We proberen de studenten duidelijk te maken dat ze er niet alleen voor staan, en dat er nog andere opties zijn als ze de specialisatie van hun keuze niet kunnen krijgen.'

Druk van bovenaf

Al lijkt de prestatiedrang zich niet alleen vanuit de studenten zelf te ontwikkelen. Een studente die nu in haar eerste jaar assistentschap zit, meent dat de druk vooral van bovenaf kwam: 'Er werd ons heel hard ingeprent dat we goede punten moesten halen om ons te specialiseren in de richting die we wilden.'

Maar er is wel een verschil met vroeger, bevestigt Laurens. 'Het is een perceptie die in het verleden is ontstaan en nu nog steeds rond de opleiding hangt en vooral leeft van buitenaf.' Ook Kuypers ziet dat: 'Het is iets dat 15 tot 20 jaar geleden nog veel meer leefde dan nu.'