Sociale wetenschappers willen menselijkere rector

Na twee termijnen moet Luc Sels aan het einde van dit academiejaar het rectorschap achter zich laten. Met een memorandum wil de Faculteit Sociale Wetenschappen de verkiezingen alvast een bepaalde richting uitsturen. Ze pleit daarin voor een universiteit op mensenmaat. Structuren moeten minder rigide zijn en gemakkelijker aanpasbaar aan de veranderende noden, meent ze. 'Een "one-size-fits-all" benadering is niet haalbaar voor een universiteit van onze omvang en complexiteit'.  

Niet alleen in de organisatiestructuren, maar ook in de communicatie van de universiteit mag het wat menselijker. Een nieuwe rector moet komaf maken met het afstandelijke en elitaire imago van de KU Leuven. 'De toon is nu vooral "solide" en "degelijk" met de nadruk op hoe uitdagend het is kennis te verwerven of creëren', klinkt het in het memorandum. 

Zij willen daarentegen een meer persoonlijke en open communicatie. Die moet bovendien maatschappelijke kwesties 'explicieter betrekken'. Tussen de lijnen valt daarin een aanklacht te lezen tegen de manier waarop de KU Leuven omging met de Palestinakwestie. Zeker aan de Faculteit Sociale Wetenschappen klonk de roep om meer daadkracht tegen Israëlische instellingen uit verschillende hoeken erg luid. 

Torfs

Het memorandum doet zo wat aan het Torfs-tijdperk denken. De voorganger van huidig rector Luc Sels stond voor meer verankering van de universiteit in het maatschappelijke debat en een warmere universiteit met minder rigide structuren van bovenaf. Sels zette daar een meer managementgerichte aanpak tegenover.  

In het verleden wisselden striktere en lossere visies op de universiteit elkaar al vaker af.  Roger Dillemans stond bijvoorbeeld te boek als een erg gemoedelijke rector waarna bij zijn opvolging de vraag om een wat strakkere organisatie oprees. Rector André Oosterlinck koos daarop voor een meer bedrijfsmatige aanpak, à la Sels. 

Na twee termijnen werd hij zelf opgevolgd door theoloog Mark Vervenne, die een inschikkelijkere bestuursstijl had, maar volgens critici dan weer te soft was waarop hij na een interne evaluatie geen verlenging van zijn mandaat kreeg. 

Of de slinger opnieuw terugslaat valt nog af te wachten. 'Misschien dat de huidige geopolitieke toestand de nood aan een public intellectual, die op basis van waarden een standpunt inneemt in het debat, wel vergroot', zegt professor emeritus universiteitsgeschiedenis Jo Tollebeek. 'Sels heeft de universiteit door enkele crisissen geloodst dankzij zijn bedrijfsmatige aanpak, maar misschien is er nu nood aan iemand die de universiteit naar buiten toe meer een gezicht kan geven', zegt een andere professor. 

'De universiteit is de voorbije acht jaar in omvang gegroeid', zegt Tollebeek. 'Dat maakt dat "technocraten" – tegenover kandidaten die meer het profiel van public intellectual hebben – wel voor de hand liggender zijn geworden.' Toch betekent dat niet dat een rector daarom noodzakelijk een manager moet zijn. 'Heel veel hangt af van welke vicerectoren er mee aan boord zijn. Als je je kan omringen met mensen met managementskills hoef je als rector zelf geen allescontrolerende manager te zijn.' 

Herindeling academiejaar

Ook twee evergreens uit elke rectorsverkiezing komen terug in het memorandum. Zo willen de sociale wetenschappers dat het interne allocatiemodel herbekeken wordt. Dat is de manier waarop geldstromen binnen de KU Leuven verdeeld worden over de verschillende geledingen. Normaal gezien wordt die verdeling aangepast aan de studentenaantallen, maar om te garanderen dat faculteiten en departementen een stabiele bron van inkomsten hebben werd ze in 2012 bevroren.

Het memorandum vraagt om een stabiele inkomstenstroom, maar met meer mogelijkheden om een groei van middelen anders te verdelen en een extra spaarpotje voor wie grote projecten wil opstarten, zoals de Bachelor of European Studies (BAES) aan de Faculteit Sociale Wetenschappen zelf.

Daarnaast wil ze de indeling van de academische kalender veranderen. Bij zijn aantreden in 2017 was dat één van Luc Sels' grote voornemens, maar de hervorming liep stuk op protest van de studenten. Zij vreesden voor een hogere werkdruk doorheen het jaar. In het voorstel van Sels zouden de examens vroeger vallen met een kortere blokperiode en meer permanente evaluatie tot gevolg. 

Bruggenbouwer

Behalve de interne werven zal een nieuwe rector te maken krijgen met een minister van onderwijs die net aan haar legislatuur begint en nog zoekende is op het vlak van hoger onderwijs. 'De vraag is wat je daartegenover plaatst?', zegt een professor. 'Iemand die de strijd durft aan te gaan als het aankomt op bijvoorbeeld plannen om internationalisering terug te draaien, of net een bruggenbouwer die achter de schermen naar raakvlakken zoekt?'

'Zoals ik Zuhal Demir ken kan je haar best met enige diplomatie benaderen', zegt iemand met beleidservaring aan de KU Leuven. 'Je moet met haar zeker de strijd niet aangaan in de publieke ruimte. We hebben tijdens het verkrachtingsincident aan de universiteit (in 2022, toen dreigde Demir met het intrekken van subsidies, red.) gezien welke gevolgen dat kan hebben.' 

Wie die taak op zich zal nemen is op dit moment nog koffiedik kijken. Uit elke wetenschapsgroep – KU Leuven telt er drie: Humane Wetenschappen, Wetenschap & Techniek en Biomedische Wetenschappen – worden er potentiële kandidaten getipt. Sommigen onder hen hebben al bestuurservaring opgedaan in de huidige rectorale ploeg, anderen maakten naam in hun eigen vakgebied en groep of keren terug uit een avontuur buiten de universiteit.