Sociale Wetenschappen hervormt academiejaar

De faculteit Sociale Wetenschappen heeft haar bacheloropleidingen, Communicatiewetenschappen en Politieke Wetenschappen en Sociologie, in een nieuw jasje gestoken. Volgend academiejaar starten de eerste studenten al in het nieuwe systeem.

De eerstejaars zullen in een ongewoon semester terechtkomen aan de KU Leuven, ingericht volgens de 'STEPS-aanpak': na negen traditionele lesweken brengen de studenten de verworven kennis samen in vier labweken, waar ze de nodige academische en professionele skills verwerven.

Over de gehele periode van dertien weken krijgen de studenten doorlopend onderzoeksvakken voorgeschoteld, zoals methodologie, statistiek en onderzoeksmethoden. Tim Smits, vicedecaan Onderwijs aan de faculteit Sociale Wetenschappen, licht de hervorming toe.

Blokonderwijs, of toch niet?

Wat is de STEPS-aanpak?
Tim Smits: 'In elke opleiding heb je zes periodes van labweken. De bedoeling van STEPS is om de gehele bachelorprogramma's in haalbare stappen onder te verdelen.'

'Bovendien moet elke stap samenkomend in die labweken een trap naar boven worden. In die zin zijn het echt steps: opstapjes naar je bachelordiploma.'

Blokonderwijs, zoals blokken van lesweken en labweken, draagt een negatieve connotatie: het zou de werkdruk bij studenten verhogen. Hoe voorkomen jullie dat?
'Er zit een vorm van blokonderwijs in, maar op een andere manier dan we dat typisch interpreteren. Typisch denken we aan blokonderwijs als "we nemen een volledig vak van dertien weken en we comprimeren dat tot een vak van zeven weken." Dat zullen we echter niet doen.'

Studenten zelf laten puzzelen

Wat zijn de fundamentele veranderingen ten opzichte van de oude bacheloropleidingen?
'Als een externe naar de nieuwe bacheloropleidingen kijkt, valt op dat we een ander didactisch model aannemen: we vullen de traditionele dertien weken les, dan blok, dan examens anders in.'

'Die onderwijsvorm werkt faciliterend ten aanzien van de inhoud. Met wat we nu op poten hebben gezet, kunnen we studenten aansporen om kennis uit verschillende vakken te combineren en samen te leggen om na te denken over de grote issues die op ons afkomen als maatschappij.'

'Dat gefragmenteerde, namelijk in elk vak doen we een beetje en in totaal is dat veel, kunnen we aan de kant schuiven. In de grotere labweken komen puzzelstukken samen en moeten studenten zelf puzzelen.'

'We hebben binnen Communicatiewetenschappen bijvoorbeeld al een miniversie uitgevoerd: we hebben drie vakken gereduceerd in aantal studiepunten en er een geïntegreerde opdracht achter geplakt. In die papers en op de examens hebben we gelezen dat het echt wel fantastisch is wat studenten kunnen.'

'Voor mij is het voor het eerst in mijn carrière dat ik studenten iets heb weten zeggen of schrijven in de stijl van "In uw vak hebben we dit geleerd, maar dat contrasteert toch met wat we in dat vak zien, want zij hebben een andere bril om naar hetzelfde te kijken."'

'We hebben de kans om meer met studenten te doen dan we vroeger deden. In zekere zin zal de lat hoger komen te liggen voor studenten: niet omdat we louter de lat hoger leggen, maar omdat we proberen om verder te geraken met de studenten.'

Exit kleine opdrachtjes, enter grote opdracht

Kiezen jullie resoluut voor meer activerend onderwijs?
'Ja en neen. We zullen proberen om in de les activerend te zijn en studenten het woord te geven, maar sommige vakken zullen alleen nog maar bestaan uit lessen en examens. Zo krijg je ruimte vrij om zeer activerend te zijn en juist grotere opdrachten te plaatsen in de labweken in plaats van kleine opdrachten in aparte vakken tijdens het semester.'

'Ik vrees namelijk dat in veel opleidingen aan de KU Leuven dezelfde klacht heerst: veel studenten komen in een constante rush van allemaal kleine opdrachten waardoor ze al uitgeput aan de blok beginnen. Laat ons wel wezen, de kwaliteit daarvan is niet altijd zo hoog.'

Zou een grote opdracht aan het einde van het semester niet alsnog voor uitputting kunnen zorgen?
'Naar de labweken zelf wordt wel met een vergrootglas gekeken: de studiepunten moeten juist zitten. Wij verwachten dat je een normale werkweek besteedt aan zo’n labweek. Punt. Het is heel gemakkelijk om daar een studiepuntenaantal op te zetten, want verder verwachten wij niet veel anders tijdens die periode.'

Hoe ziet de invulling van die labweken eruit?
'De labweken hebben verschillende verschijningsvormen afhankelijk van de opleiding en van de fase. De labweken bouwen voort op de vakken die eraan voorafgaan in het semester.'

'Elk van die labweken heeft als bedoeling dat studenten de academische kennis op een bepaalde manier verder verwerken, verdiepen en presenteren. Je hebt theoretische verdieping, verbreding, werkveldgerichtheid en soms een meer methodologische insteek naargelang het semester.'

De rol van studentenvertegenwoordigers

Is de hervorming breed gedragen?
'Onze faculteit bestaat nu vijftig jaar. Dat is een feestelijk ijkpunt, maar ook een goed moment om zowel terug te blikken als vooruit te blikken. Het is dan ook fantastisch om te zien hoe breed de hervorming is opgepikt en hoeveel mensen hieronder hun schouders hebben gezet toen we een jaar geleden van start gingen.'

'Ondanks het coronavirus dat stokken in de wielen stak, is er veel overleg gepleegd, zowel in kleinere designteams bestaande uit docenten, ondersteuners en studenten, als in het bredere docentenkorps, als met de studentenvertegenwoordigers van de kring Politika (FOSO).'

'Ik wil de studentenvertegenwoordigers ook echt wel een pluim geven omdat ze zo hard hebben meegedacht in een verhaal van studenten die zij eigenlijk niet rechtsreeks vertegenwoordigen: zij vertegenwoordigen vooral de huidige studenten, eerder dan de toekomstige.'