Sels focust op duurzaamheid tijdens opening academiejaar

Een duurzaamheidscultuur, dat is de grootste ambitie voor het academiejaar dat in volle energiecrisis van start gaat. De rector klaagt onverschilligheid rond klimaatopwarming aan, maar waarschuwde ook voor moedeloosheid en een gepolariseerd debat. In zijn kenmerkende stijl legde Sels de nadruk op nuance en feiten, met op de slides niet enkel afbeeldingen, maar ook grafieken.

De vele zonnepanelen, bedrijfsfietsen, renovaties aan gebouwen en vakken rond duurzaamheid tonen het huidige engagement van de universiteit. In het beleidsplan dat in juni werd voorgesteld, werden nog hogere ambities vastgelegd. Zo wil de universiteit de CO2-uitstoot van haar gebouwen over alle campussen in 2027 met 30% verminderen tegenover 2017, of 50% lager dan in 2006. Sels vroeg alvast applaus voor de technische diensten die de huidige verwezenlijkingen mogelijk hebben gemaakt.

Toch gaf de rector aan dat we er aan het huidige tempo niet zullen geraken. Hij rekent op innovatie om de doelen effectief te kunnen bereiken. Maar meer dan op onderzoek vertrouwt de rector op onderwijs. Sels opent de deur voor een duurzaamheidsvak in alle opleidingen, maar zegt zelf niets te zullen verplichten.

Het crematorium naast de KULAK

Nieuwe gebouwen zullen fossielvrij verwarmd worden, zo belooft de rector. Het huidig patrimonium verduurzamen is echter nog een work in progress. De rector voegt om zijn punt over innovatie duidelijk te maken een anekdote toe over campus KULAK. Daar zullen de gebouwen aangesloten worden op het warmtenet van een nabijgelegen crematorium met grote hoeveelheden restwarmte. 'Alumni kunnen hun Alma Mater nog een laatste eer bewijzen', zegt hij met een kwinkslag.

Drie grote bewegingen die Sels nog wil zien zijn de toenadering tussen technologisch potentieel en mens- en maatschappijwetenschappen, een aanmoediging van levenslang leren en de toenadering van onderzoek en beleid. Over dat laatste voegt hij toe dat er naar consensus gestreefd moet worden, maar verschillen van mening eigen is aan de wetenschap.

Sels pleit ervoor dat publiek debat steeds op basis van feiten moet worden gevoerd. Hij haalt daarvoor kernenergie aan. 'Over de plaats van kernenergie in de energiemix kan gediscussieerd worden, maar dat kernenergie klimaatvriendelijker is dan sommige andere energievormen staat buiten kijf.'

Herdenken van de educatieve master

Sels schonk ook aandacht aan de joint bachelor European Studies die dit jaar van start gaat, een opleiding in de schoot van het Una Europa project. De focus op duurzaamheid vertaalt zich hier in een nieuwe joint bachelor sustainability waar aan gewerkt wordt.

In het licht van het lerarentekort pleit de rector dan weer voor een versterking van het lager en secundair onderwijs via de oprichting van een School of Education. Er moet bovendien gesleuteld worden aan de educatieve masteropleidingen om die meer op maat van zijinstromers te maken. 'We doen dat zonder toe te geven op kwaliteit', voegt hij stellig toe. Vorig jaar ontstond er nog wat ophef over de educatieve masters door de grote uitval.

Assistenten en doctorandi klagen onzekerheid aan

Birthe van den Bergh had de eer om met haar speech de stem van het Academisch Personeel (AP) te vertegenwoordigen. Een niet zo eenvoudige taak. Ze geeft namelijk zelf toe dat het niet altijd makkelijk is om bij het AP de neuzen in dezelfde richting te krijgen. 'We moeten die diversiteit aan meningen omarmen en benadrukken dat we er allemaal samen voor staan', maakt ze sterk.

In haar toespraak focust van den Bergh op de uitdagingen die de toekomst de universiteit zal brengen. Het eerste grote punt dat ze aanhaalt, is de discrepantie tussen enerzijds de groeiende multiculturaliteit van het personeel en anderzijds het ontbreken van internationals in het beleid aan de universiteit. In een volgend punt verkent ze hoe het onderwijs van de toekomst er volgens het AP uit moet zien. 'Het zal een zoektocht worden naar een balans tussen het gekende en het innovatieve', zegt van den Bergh hierover.

Het belangrijkste punt van haar speech is echter de grote onzekerheid onder personeel. Zo wijst ze erop dat veel collega’s jaren aan een stuk onder tijdelijke contracten werken. Ook de onevenwichtige machtsverhoudingen en hoge publicatiedruk neemt ze op de korrel. Afsluiten doet ze met het wijzen op de effecten op mentale gezondheid. 'Mentale gezondheid moet in de toekomst een aandachtspunt blijven', voegt ze toe.

Administratief en Technisch Personeel wil geen woorden, maar daden

Toon Boon, vertegenwoordiger van het Administratief en Technisch Personeel (ATP), vroeg zich in een vurig betoog af of het ATP nu eindelijk als volwaardige medewerkers van de universiteit beschouwd worden. 'Er is steeds meer erkenning van onze competenties, maar onze vertegenwoordigers zijn nog steeds geen volwaardig lid van bestuursvergaderingen', meent hij. Boon vertelt dat het personeel geen woorden, maar daden nodig heeft. Het onderscheid tussen beide zou vaker een probleem zijn aan de KU Leuven.

Ook de aanpak van grensoverschrijdend gedrag vormt volgens Boon nog een probleempunt. 'Het volgende jaar is cruciaal om het vertrouwen van het personeel aan de KU Leuven te herwinnen', aldus Boon. Zelf bleef de rector opvallend stil over grensoverschrijdend gedrag, terwijl dat thema vorig jaar nog een open brief uitlokte.

Studenten vragen lesopnames

Toon Robberecht, dit jaar voorzitter van de Studentenraad, hamert in zijn betoog op het maximaal inzetten van lesopnames waar mogelijk. Hij doet een oproep om opnames als een inclusief medium in te zetten. Wanneer hij het een tweede keer herhaalt om het belang ervan voor Stura te bevestigen, wordt dat op gegniffel onthaald van de togati.

Ook de precaire financiële situatie van veel studenten krijgt aandacht. 'Een studentenjob hebben naast voltijds studeren wordt voor veel studenten een must', zegt Robberecht, 'laten we dus oog hebben voor diversiteit in financiële draagkracht.' Ook andere aspecten van diversiteit worden aangehaald: 'Onze gemeenschap is nog lang geen spiegel van de maatschappij.'

Tot slot pleit Robberecht voor volwaardig onderwijs en onderzoek op de andere campussen. Hij hint dat er daar momenteel niet dezelfde kwalitatieve diensten worden aangeboden en waarschuwt ervoor dat ze niet mogen worden beschouwd als satellietsteden van Leuven. Sels vertelde eerder dat de inschrijvingsaantallen op de campussen dit jaar waren gestegen.

De wereld van gisteren

In zijn welkomstwoord greep Sels het boek De wereld van gisteren van Stefan Zweig aan om te pleiten voor 'eenheid in meerstemmigheid'. Tegelijkertijd vormt het boek een waarschuwing voor onverschilligheid. De rector vraagt om te geloven in de wetenschap, maar weg te blijven van doemdenken en polarisatie.

Na de herdenking van personen die vorig jaar overleden, maakte Sels nog kort een moment vrij om Sanda Dia in herinnering te brengen, de student die in 2018 overleed na mishandeling tijdens een doopritueel. Sanda Dia heeft sinds vorige week een portret

Sanda zal herinnerd blijven, zo klonk het, waaraan een oproep werd gekoppeld om er te zijn voor elkaar. Ook Caroline Pauwels, de voormalige rector van de VUB die deze zomer overleed, werd in herinnering gebracht.