‘Schakels zijn nodig, maar mogen academische bachelors niet overbodig maken’

Schakelprogramma's bieden de mogelijkheid om via een programma van 1 of 2 jaar vanuit de professionele bachelor een masterdiploma te halen. De faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen luidt in Veto de alarmbel: de té lage slaagcijfers baart de faculteit zorgen.

Depaepe heeft als onderwijspedagoog een theoretische kijk op schakels, maar ziet ook hoe ze in de praktijk werken aan de Kulak. De vicerector stelt dat schakelprogramma’s nodig zijn in de hedendaagse samenleving. ‘We zitten nog steeds in een hiërarchisch onderwijslandschap, ook wat betreft het hoger onderwijs. Studiekeuze wordt nog altijd geaffecteerd door het culturele kapitaal van thuis. Sociaal-economische variabelen beïnvloeden nu eenmaal de studiekeuze.’

‘Vanuit die optiek gaat in de samenleving dus talent verloren’, vervolgt Depaepe. ‘De schakels zijn een weg voor een aantal mensen die op basis van achtergrond en uitgangspositie voor een hogeschool gekozen hebben. Het biedt een mogelijkheid om tóch door te stromen naar een universiteit. Principieel kun je dus weinig tegen schakels hebben.’

Bildung en kritisch denken

Toch vindt Depaepe dat er een tweede, belangrijke kritische bedenking moet worden gemaakt. ‘Er dreigt het gevaar dat de schakels het gewone academische curriculum zou vervangen.’

‘Dat is natuurlijk niet alleen omdat dat het belang van bijvoorbeeld de Kulak in de weg staat’, lacht de Depaepe. ‘Maar als een schakelprogramma de gewone weg zou worden om een masterdiploma te behalen, dan maken we academische bachelors natuurlijk compleet overbodig.’

Depaepe vindt dit een principekwestie: ‘Het is werkelijk vanuit de overtuiging dat de essentie van de universiteit, zijnde bildung, vorming en kritisch denken, niet mag verloren gaan. Dat zijn vaardigheden die je a fortiori het best leert in een academische bachelor. In die omgeving ontsnap je aan het utilitaire discours van: 'Het moet allemaal ergens toe dienen'.’

De Kulak-vicerector vindt dat hier het probleem zit: te veel hogescholen zitten vast in een utilistisch denken. ‘Hogescholen pakken graag uit met het zalmmodel. Je zou een 'nuttig' diploma hebben dat meerwaarde heeft op de arbeidsmarkt én met een jaartje bij te studeren kun je toch via een schakel een master halen. Men stelt dat zalmmodel voor als hét model van de toekomst. Vanuit de universiteit moeten wij dat tegengaan. Je raakt immers aan het principe van de 'universitas'.’

Voor de Kulak ziet Depaepe voorts nog geen problemen. De slaagcijfers vindt de vicerector globaal gezien oké: een derde redt het niet na een jaar, een derde slaagt volledig. 'Die zijn globaal genomen, over alle schakels heen', laat Depaepe nog weten. 'Ze behoeven dus nog nadere analyse om problemen op te sporen.' De inschrijvingen zijn evenmin fel gestegen of gedaald.