Remediëringstraject Bio-ingenieurswetenschappen in de maak

Alle Vlaamse opleidingen Bio-ingenieurswetenschappen zullen weldra de mogelijkheid hebben om een remediëringstraject in te richten, aldus een aankomend decreet. Dat traject moet de tekorten wegwerken van studenten die ondermaats scoren op de ijkingstoets.

Voor de KU Leuven vindt het decreet het warm water uit. 'In onze opleiding zit nu al een remediëring ingebakken', stelt Peter Goos, programmadirecteur van de bachelor Bio-ingenieurswetenschappen aan de KU Leuven.

De KU Leuven als trendsetter

De KU Leuven is een ervaren zeiler. 'Wie niet slaagt op de ijkingstoets volgt verplicht een onderwijsleeractiviteit (OLA, een onderdeel van een vak, red.) van één studiepunt', schetst Goos de huidige werking.

De UGent kijkt in dezelfde richting. 'Wij denken eraan om in de eerste fase bijvoorbeeld een studiepunt vrij te maken voor zij die aan het traject moeten deelnemen', vertelt Jan Baetens, professor aan de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen van de UGent. Hij is inhoudelijk verantwoordelijke voor de ijkingstoets bio-ingenieur op Vlaams niveau.

Een (over)vol eerste jaar

Het decreet kan echter roet in het eten gooien voor de Leuvense faculteit, naargelang ze een extra- of intracurriculair remediëringstraject oplegt. 'Afhankelijk van de keuze die de minister maakt, moeten we onze huidige aanpak veranderen', stelt Goos.

De UGent is alvast voorstander van een traject dat plaatsvindt binnen de opleiding. Baetens redeneert: 'Je kan niet anders dan ruimte maken voor een remediëringstraject in het curriculum. De studenten die in zo'n traject terechtkomen, kunnen daar immers niet altijd zelf aan doen: het is soms ook de vooropleiding die tekortschiet.'

Goos vindt dat remediëring idealiter plaatsvindt voor de aanvang van de opleiding, wat een remediëringstraject tijdens de opleiding overbodig maakt. Een goed voorbeeld zijn de zomercursussen wiskunde die de instelling organiseert, aldus Goos.

Beperkte voorkennis

De nood aan een remediëringstraject komt dan ook niet uit de lucht gevallen: het slaagpercentage op de ijkingstoets Bio-ingenieurswetenschappen bedroeg slechts rond de dertig procent in 2021. 'Het geeft aan dat er wel iets schort aan de voorkennis', duidt Baetens.

Ook in de opleiding zelf is de lichtere rugzak voelbaar, aldus Goos: 'Helaas is de eerste fase een slagveld. Een derde van de studenten haalt minder dan dertig procent studie-efficiëntie.'

Baetens wijst naar het secundair onderwijs als één van de mogelijke oorzaken: 'Kijk bijvoorbeeld naar het lerarentekort. Er zijn problemen in het secundair onderwijs die mede leiden tot de huidige situatie.'

'De ene middelbare school is de andere niet', valt Goos hem bij. 'Je wilt dat het hoger onderwijs democratisch blijft, maar er zijn ook kostenplaatjes aan verbonden.'

Het is volgens Baetens niet de bedoeling van het hoger onderwijs om de gaatjes van de vooropleiding dicht te rijden, maar het is wel aan haar om het secundair onderwijs een handje toe te steken om de tekorten weg te werken.

Vrijstellingen gaan een brug te ver

Naast remediërende OLA's, hanteert de KU Leuven de Eerder Verworven Kwalificatie (EVK)-procedure: wie slaagt voor de ijkingstoets ontvangt een vrijstelling voor het OLA. 'Zo zeg je "Als jij hebt wat wij van jou verwachten, dan willen we jou daar ook voor belonen"', aldus Tinne De Laet, verantwoordelijke ijkingstoetsen aan KU Leuven.

De EVK-procedure zal echter een Leuvens unicum blijven volgens Baetens: 'Voor onze faculteit, en ook voor de Vrije Universiteit Brussel (VUB), zal dat een brug te ver zijn. De VUB rekruteert bijvoorbeeld uit een andere populatie, waarbij de kans groter is dat studenten met een achterstand starten waar zij niets aan kunnen doen.'

De voorlopige versie van het decreet laat ruimte voor die eigenheid van de onderwijsinstelling. Baetens ziet daar echter geen heil in: 'De UGent zou het enigszins willen uniformiseren, want we moeten studenten op hetzelfde niveau brengen.'

Het remediëringstraject moet volgens Baetens een opleidingsneutraal karakter hebben. Zo niet, riskeren de opleidingen shoppinggedrag van studenten naar het 'voordeligste' traject in de hand te werken.

Inclusief examen

Waar er discussie is over de toekenning van vrijstellingen, heerst er wel eensgezindheid over toetsing. 'Studenten vergaren volgens mij enkel de kennis als je daar een evaluatiemoment aan koppelt. Anders is het te vrijblijvend', argumenteert Baetens.

Goos treedt hem bij: 'Het is niet omdat je twee weken bijscholing wiskunde krijgt dat het heeft geholpen. Je dient het effect ervan eigenlijk te verifiëren door middel van een examen.'

'De geesten zijn eerder in Leuven beginnen te rijpen'

Het aankomende remediëringstraject is niet de enige nieuwigheid in Bio-ingenieurswetenschappen. Ook de ijkingstoets zelf is veranderd.

Tot nu toe konden alle aspirant-bio-ingenieurs vrijblijvend de ijkingstoets afleggen. Waar voorheen de boot nog werd afgehouden, brengt de volgende editie van de ijkingstoets Bio-ingenieurswetenschappen verandering: je moet vanaf nu present tekenen, opdat je kan starten aan de opleiding.

De UGent was voorheen tegen de verplichting. 'De geesten zijn eerder in Leuven beginnen te rijpen', geeft Goos te kennen. Hij heeft wel begrip voor de Gentse situatie: 'Zij wilden meer data hebben voordat ze overgingen tot een verplichte ijkingstoets.'

De slaagcijfers van de Leuvense ijkingstoets zijn daarentegen een betere indicator voor de januari-examens, omdat zij een grotere steekproef hebben. Er valt namelijk een vrijstelling voor het OLA te verdienen. Dat vormt een stimulans voor de scholieren om hun beste beentje voor te zetten tijdens de ijkingstoets.

De Leuvense cijfers zijn echter al ettelijke jaren op rij bekend, ook voor de UGent. Goos bevestigt: 'Je moet een paar keer op dezelfde nagel kloppen, voordat die er helemaal in zit.'

Bindend is uit den boze

Een bindende toelatingsproef Bio-ingenieurswetenschappen ligt momenteel niet op tafel. 'Voorlopig hebben we te weinig gegevens om daarover uitspraken te doen. Dat is voor ons nog geen toekomstplan', stelt Baetens resoluut. 'Voor ons was de eerste stap om de ijkingstoets verplicht te maken.'

Goos gaat verder: 'Vooraleer we zo'n toets bindend zouden maken, moeten we bovendien grondig nadenken over de cesuur: vanaf wanneer weigeren we iemand of laten we iemand toe en vanaf wanneer verplichten we remediëring?'

'Het is niet omdat je boven een minimumlat springt dat je de opleiding probleemloos zal afronden', pikt De Laet in. 'Neen, daartussen ga je nog altijd wel een legio hebben waarvan je zegt "We willen je de kans geven, mits ondersteuning en remediëring, maar het gaat toch niet eenvoudig zijn."'

Remediëringstraject als motivator

'Je zal leerlingen die om welke reden dan ook minder voorbereid aan de start komen, bestraffen met een bindende ijkingstoets', haalt Baetens bijkomstig aan.

En daarbij: het remediëringstraject is een motivator an sich. 'Als je niet slaagt voor de ijkingstoets heb je na de invoering van een remediëringstraject extra lessen en eventueel een extra evaluatiemoment aan je broek. Studenten zullen dat wellicht willen vermijden', kan Baetens zich inbeelden.

Volgens de huidige planning krijgt het decreet in september 2022 een politieke zegen. Vanaf dan hebben de onderwijsinstellingen een jaar de tijd om hun remediëringstraject uit te werken, zodat de eerstejaarsstudenten van academiejaar 2023-2024 kunnen starten in het traject.

De Vrije Universiteit Brussel (VUB) wenste niet op ons verzoek tot een interview in te gaan.