Partijen willen herziening financieringsdecreet

Haast alle partijen pleiten in hun programma's voor een herziening van het financieringssysteem, dat bepaalt hoeveel geld elke instelling krijgt. Nu krijgen instellingen voornamelijk geld per zesdejaars die ze op hun universiteitsbanken krijgen.

Dat stimuleert universiteiten niet per se om intensief te begeleiden of om de meest geschikte studenten aan te trekken, zeggen de partijen. Rector Rik Van de Walle (UGent) sluit zich daarbij aan: 'Mijn oprechte overtuiging is dat wij soms studenten overhalen naar de universiteit te komen die niet de nodige talenten of drive hebben. We moeten de huidige verdelingsmechanismen evalueren en echt werk maken van meer diversiteit in het hoger onderwijs.’

UA-rector Herman Van Goethem ziet veel minder graten in de nadruk op nieuwe studenten: 'De volledige financiering van nieuwe studenten stelt ons juist in staat hen beter te begeleiden. Staande voor de dalende kwaliteit van het middelbaar onderwijs, moeten we immers meer investeren in de doorstroom.'

Diversiteit

Daarnaast werkt het huidige systeem heroriëntering niet in de hand: een student die je aanraadt om van instelling te veranderen betekent nu inkomstenverlies. 'Het systeem kan echt beter', zegt ook Dylan Couck, bestuurder Onderwijs van de Vlaams Vereniging van Studenten. Maar hij vindt wel dat de focus op brede toegankelijkheid niet mag verdwijnen.

Ondanks die focus op toegankelijkheid, zo haalt Van de Walle aan, slagen we er toch niet in om meer diversiteit in de auditoria te krijgen. Hij vindt, net als de meeste Vlaamse partijen, dat in de financiering nog meer aandacht moet zijn voor de noden van studenten uit kansengroepen en studenten met diversiteitskenmerken.

Herman Van Goethem zegt geen nee tegen een herziening, maar wil in de eerste plaats dat de overheid zijn verplichtingen nakomt, wat Groen en sp.a ook willen. ‘Je kan wat draaien aan de knopjes van het financieringssysteem, maar eerst moet de overheid zijn engagementen nakomen.’

De voorbije vijf jaar, zo zegt hij, heeft de regering de financiering gedeeltelijk achtergehouden, waardoor nu ongeveer 15.000 studenten in Vlaanderen niet gefinancierd zouden zijn.

Democratisering

Een deel van de besparingen werd gecompenseerd door een stijging van het inschrijvingsgeld van 619 naar 890 euro. Om de besparing echter volledig te compenseren, zo vertelt Elisabeth Meuleman (Groen), zou zelfs een stijging tot 1240 euro nodig zijn. 'Er zijn partijen die daar voorstander van zijn', zegt Meuleman. 'Dat is een doorrekening aan de ouders en nefast voor de democratisering.'

De oppositiepartijen leggen in hun programma's de nadruk op toegankelijkheid. Sp.a en PVDA willen het inschrijvingsgeld terug naar het oude niveau. Sp.a is bovendien nadrukkelijk tegenstander van de niet-bindende toelatingsproeven.

'Wetenschappelijk staan ze nog niet op punt, maar tegelijk schrikken ze wel jongeren af met een lager resultaat', zegt Tine Soens (sp.a) daarover. 'Vaak zijn dat ook jongeren uit kansengroepen. Bij de ingenieurstoets zagen we al dat meisjes meer worden afgeschrikt door een lager resultaat dan jongens.'

In haar programma is de sp.a de enige die de meeneembaarheid van het recht op redelijke aanpassingen zet, merkt Dylan Couck van VVS op. Zo moeten studenten met een functiebeperking niet telkens de administratieve procedure voor aanpassingen doorlopen. ‘Het is toch wel jammer dat het de enige partij is die dit zo uitdrukkelijk stelt.’

Flexibilisering

N-VA en Open Vld willen de komende vijf jaar de 'doorgeslagen flexibilisering terugbrengen tot een haalbare proportie’. Onderwijsexpert Koen Daniëls: ‘Nu komen studenten en docenten te veel voor problemen te staan door een gebrek aan volgtijdelijkheid.’ Tegelijk wil N-VA betere en snellere heroriëntering. Daar wil ze de ingeslagen weg van verplichte, niet-bindende toelatingsproeven verder volgen in een traject met de resultaten van het secundair en wat de columbusoriënteringsproef op het einde van het secundair onderwijs oplevert.

Rik Van de Walle reageert: ‘Die flexibilisering was een goede zaak, die was nodig. Alleen is de slinger te ver doorgeslagen. Maar dat is niet de schuld van het beleid, de universiteiten moeten in eigen boezem kijken: het is niet omdat je de mogelijkheid hebt om de slinger te laten doorslaan, dat je dat ook moet doen.’

Van de Walle vindt dat universiteiten zelf in onderlinge samenwerking de flexibilisering moeten herbekijken, zodat er geen concurrentie op basis van de mate van flexibilisering ontstaat. Van de Walle pleit ook voor een herziening van het financieringssysteem. Nu worden te veel middelen verdeeld op basis van het aantal startende studenten.

Scramble for Flanders

Het huidige financieringssysteem legt de nadruk op concurrentie, in de eerste plaats al door de ‘jacht op eerstejaars’. Universiteiten krijgen financiering per startende student. Zeker in een internationale context zouden de universiteiten meer moeten samenwerken. ‘Wij zitten hier met vijf universiteiten in een kleine regio’, zegt Jimmy Koppen, onderwijsadviseur bij Open Vld, daarover. Koppen wil, net als Groen en sp.a de samenwerking bevorderen. N-VA ligt dan weer weinig wakker van concurrentie.

De concurrentie laat zich voelen in de Scramble for Flanders: universiteiten en associaties die via campussen hun studentenaantallen (en dus financiering) uitbreiden. Recent kwam de verhuis van de KU Leuven-campus in Antwerpen in het nieuws, waarmee de campus in de achtertuin van de UA kwam.

‘Onze achtertuin? Ze zitten op ons erf, bij de toegangspoort’, zegt UA-rector Van Goethem. ‘Dit is onfatsoenlijk en oncollegiaal. Bovendien vraag ik me af hoe wenselijk het is dat KU Leuven in Antwerpen, Brussel en elders richtingen (zoals Handelswetenschappen, red.) aanbiedt die ze niet in Leuven zelf aanbiedt. Dat is historisch zo gegroeid, maar het is een anomalie die moet je bijsturen.’

Van Goethem weet dat het niet makkelijk zal zijn, maar hij vindt dat er een bepaling zou moeten komen waardoor op termijn zulke richtingen naar de vestigingsplaats moeten verhuizen.

Van de Walle ziet het volledig anders, maar kan net als de KU Leuven steunen op een brede associatie. Hij ziet het hoger onderwijs op termijn meer samenwerken op basis van een hertekend financieringsdecreet. Nu krijgen universiteiten middelen per student, Van de Walle pleit ervoor om daar gewicht weg te halen door ook te financieren naar studievoortgang. ‘In dit systeem zijn studenten die heroriënteren verloren studenten. We moeten daar via overgangstrajecten meer over de grenzen tussen universiteiten en hogescholen, maar ook over associaties heen leren denken.’