Ook aan de andere kant van het scherm wordt de aula gemist

Het overschakelen naar volledig digitaal onderwijs was vanaf het begin van het academiejaar een mogelijk en gevreesd scenario. In code geel en oranje hebben zowel de studenten als de docenten zich moeten aanpassen aan een heleboel nieuwe regels en nieuwe onderwijsvormen; nu is het onderwijs volledig online en zitten studenten weer dagenlang achter hun scherm. Dat veel studenten het als moeilijk ervaren weten we al, maar hoe gaat het met de lesgevers? Wij legden ons oor digitaal te luister bij vier professoren.

Nieuwe technologie

Online onderwijs was geen aangenaam nieuws maar technisch bleek het overschakelen over het algemeen geen al te groot probleem te vormen bij de docenten. Iedereen heeft nieuwe digitale skills moeten verwerven, maar kreeg daar ook de juiste middelen en ondersteuning voor.

'Als je er een beetje voor open stond en even de moeite wilde nemen om handleidingen mooi te volgen dan kon het technisch prima in orde komen', aldus Annemie Geeraerd, professor duurzaamheid van de voedselketen aan de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen. In de zomer werden vanuit de faculteiten workshops en handleidingen voor programma's zoals Blackboard Collaborate voorzien, en de ervaring vanuit vorig semester speelde mee in het voordeel.

Administratief is er wel meer druk en ook technische moeilijkheden staan nog vaak in de weg. Proffen laten zich echter niet gemakkelijk ontmoedigen: 'Wat betreft de administratie, daar is het allemaal wat wennen. Zeker aan de software', erkent professor Filip Buekens van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte. 'Maar ik heb wel de indruk dat veel collega’s aan het Instituut daar heel goed mee omgaan.'

Uiteraard blijven de professoren geen professionele livestreamers of digital natives, maar dat moet ook niet, meent Toon Van Hal, professor Oud-Grieks aan de faculteit Letteren: 'Volgens mij bestaat de kunst erin om het wel zo professioneel mogelijk te willen aanpakken maar niet per se een professioneel resultaat te willen behalen. Er mag gerust af en toe iets misgaan, dan hebben de studenten ook iets om mee lachen.'

Interactief

Toch zijn er een aantal zaken waar het moeilijker mee gaat. Zo zorgt het afstandsonderwijs voor een grotere barrière tussen de studenten en de docenten. Wouter Devroe, decaan aan de faculteit Rechtsgeleerdheid, legt uit: 'De moeilijkheid op persoonlijk vlak is dat je de studenten niet ziet en dat je er onvoldoende mee rechtstreeks in interactie kunt gaan, zoals je dat wel kan in een leslokaal.'

Veel docenten, die bijvoorbeeld nu voor het lege aula's lesgeven, vinden die beperkte interactie een gemis. Van Hal bevestigt: 'Het wordt soms onderschat hoe belangrijk het is om de temperatuur te voelen, te kunnen meten in hoeverre de studenten de stof begrijpen. Dat is in de gewone situatie veel gemakkelijker om in te schatten.' Dat maakt ook het lesgeven zelf minder aangenaam: 'Je krijgt normaal als professor enorm veel energie uit de studentengroep, we gaan dat niet luidop toegeven, maar dat is natuurlijk wel zo', vertelt Devroe.

Sommige professoren proberen het verlies aan interactie creatief op te vangen. De vakgroep Grieks organiseert via Youtube tweewekelijkse extracurriculaire livestreams voor de studenten. 'Op dit moment vind ik dat het de verantwoordelijkheid is van de docenten om de studenten ook wat energie te geven', verklaart organisator Van Hal.

Bevoorrecht beroep

Het neemt niet weg dat de sociale afzondering ook bij de professoren zwaar kan doorwegen. Nochtans lijkt de gevreesde golf van burn-outs uit te blijven. Devroe ziet op zijn faculteit niet meteen meer personeelsleden uitvallen. 'De meeste proffen zijn het gewoon dat hun agenda bomvol staat, vlot schakelen bij veranderingen is echt een noodzakelijke eigenschap', nuanceert Geeraerd de verhoogde werkdruk.

Buekens merkt vooral een hogere administratieve last, 'maar als iedereen een beetje geduldig is en begrip heeft voor elkaars situatie gaan we daar zeker uitkomen.' Ook Van Hal wil niet klagen, zeker niet in vergelijking met beroepen die nu in de frontlinie staan: 'We hebben gewoonweg een heel bevoorrecht beroep. Het is daarom van belang dat we als docenten nu geen klaagzang opzetten.'

Moeilijke situaties zorgen wel voor meer verbondenheid en solidariteit ziet Devroe in de praktijk: 'Het is in dit soort tijden dat je ziet wie je vrienden zijn, dat je ziet wie zich extra inzet. Ik heb wel het gevoel dat er van beide kanten een zekere bewondering en dankbaarheid is.' Buekens vult aan: 'Ik begrijp eigenlijk al dat geklaag niet goed. Ik krijg eigenlijk vooral reacties van studenten in de richting van "à la guerre comme à la guere".'

Toekomst

Hoe vlot het dan ook mag lopen aan de overkant van het scherm, volledig online onderwijs lijkt geen duurzame oplossing. Over de gevolgen op lange termijn durft niemand zich uit te laten. 'Zodra het medisch weer kan, moeten de studenten kunnen terugkomen', waarschuwt Devroe.

Het is dan niet per se de leerkwaliteit die daalt. Want, zo benadrukken de professoren, de examencijfers lagen voor de meeste vakken hoger in de lockdownperiode. Sommige proffen maken zich echter zorgen om de langetermijnimpact op het onderzoek. Dat loopt op veel faculteiten, vooral in disciplines waar contact vereist is, heel wat vertraging op.

De nadruk blijft bij de meeste docenten wel op de studenten liggen, want ze zijn het grote slachtoffer van de crisis. Geeraerd bevestigt: 'De dag dat we terug naar code oranje gaan, ga ik dadelijk terug in de aula staan.'