'Nadenken is goed, vooruitdenken is beter'; wat belooft Jan Tytgat?

Eerst draagvlak creëren, dan pas besluiten vormen; dat lijkt het credo van kandidaat-rector Jan Tytgat. De toxicoloog belooft in zijn verkiezingsprogramma vooral een proactieve en luisterende rector zijn: 'De voorbije vier jaar werden we immers "coronagewijs" bestuurd. Op vele vlakken draaide het om opgelegde beslissingen, regels en procedures die we vernamen via lange emails.'

Tytgat wil het vertrouwen, het 'moreel kompas' en de leidende rol van de universiteit in Vlaanderen herstellen. Het overkoepelende medicijn is een verregaand systeem van basisfinanciering, dat innovatief onderzoek moet stimuleren, meer ruimte creëert voor onderwijs en de scheefgetrokken work-life balans moet herstellen.

Onderwijs: geen 'overhaaste' hervormingen

Tytgats voornaamste strijdpunt is 'geen herindeling van het academiejaar', wel 'de concrete aanpak van problemen waarmee studenten en docenten dagelijks geconfronteerd worden.' Opmerkelijk, want de plannen van het rectoraat daarvoor liggen al twee jaar in de diepvriezer. Zijn pleidooi om de kalenderdiscussie te scheiden van de activerende werkvormen doet wat vreemd aan. Exact dat is gebeurd in 2018.

Tytgat stelt zich vragen bij de startersdagen, die soms gezien worden als een 'herindeling light'. De startersdagen zijn volgens hem 'opnieuw een extra belasting voor docenten en studieloopbaanbegeleiders.'

Over activerende werkvormen leeft volgens Tytgat de vrees dat het klassieke hoorcollege wordt 'afgeschaft'. Hij stelt de vraag of er wel genoeg personeel is voor activerend onderwijs en permanente evaluatie. Permanente evaluatie ziet hij ook als 'de voorhoede van een meer radicale hervorming van het academiejaar wanneer de rector een tweede mandaat zou krijgen', zo vertelt hij aan Veto.

Tytgat heeft bedenkingen bij de groei aan onderwijsondersteuners de voorbije jaren: de verhouding tussen lesgevers ('doeners') is scheefgegroeid tegenover de 'denkers'. Daarbij haalt Tytgat een personeelsinvestering in het KU Leuven Learning Lab aan, maar die organisatie brengt vooral bestaande medewerkers samen.

Wat dan wel?

Over kwaliteitszorgsysteem Cobra haalt Tytgat de vaak gehoorde klachten over de hele 'papiermolen' aan; hij heeft het verderop over 'afbouwen van formele aspecten van het onderwijsgebeuren (zoals de online studentenbevragingen)'.

Hij wil 'de ganse universiteit betrekken bij de laatste voorbereiding van de komende instellingsreview'. Dat wordt een krappe timing, want de kritische reflectie van de universiteit moet in september binnen. De nieuwe rector start op 1 augustus.

Over oriëntering doet Tytgat vooral beschrijving van ijkingstoetsen en wenst hij een betere afstemming met het secundair onderwijs naast een betere doorstroom tussen hogescholen en universiteiten. Over studievoortgang ten slotte bekritiseert Tytgat dat het nieuwe mijlpaalsysteem volgend jaar al in werking treedt 'zonder mandaat van de kiezer'. Hij wil 'een grondige, evidence-based en inhoudelijke discussie over de meerwaarde van mijlpalen'.

De onderwijspagina's van Tytgats plan gaan voornamelijk over waar hij minder voorstander van is en waar hij minder snel wil gaan. Voor nieuwe ideeën wil hij in de eerste plaats zijn oor te luister leggen bij de Studentenraad, zegt Tytgat.

Diversiteit en duurzaamheid: zo snel mogelijk groene omslag

Duurzaamheid en diversiteit behelzen het langste stuk van Tytgats programma. Het streefdoel is een emissievrije universiteit tegen 2030, de datum die sinds 2013 intern staat vooropgesteld. 'In se kan je zeggen hoe sneller hoe liever, maar de KU Leuven heeft een patrimonium van oude gebouwen', verklaart Tytgat aan Veto.

De kandidaat-rector wil duurzaamheid via onderwijs promoten en de uitstoot binnen onderzoek zo laag mogelijk houden. Het personeel van de universiteit wordt aangespoord tot groenere transportmethoden via elektrische laadpalen, een fietsvergoeding en een compensatie voor telewerk.

Er komt een investering in zonne-energie en een grotere transparantie in de universitaire beleggingsfondsen. De universiteit kreeg in het verleden de kritiek te veel in fossiele industrie te investeren. Het is onduidelijk of die investeringen nog steeds lopen.

Tytgat noemt diversiteit een 'troef' en wil inclusie bevorderen, maar blijft op de vlakte over concrete initiatieven. Het meldpunt grensoverschrijdend gedrag, vaak als gebrekkig geëvalueerd door de studentenvertegenwoordiging, moet hervormd worden om beter te kunnen functioneren.

Student: cultuur als 'geneesmiddel' na covid

Cultuur krijgt in tegenstelling tot het verkiezingsprogramma van Luc Sels een centrale rol en wordt zelfs aangewezen als 'geneesmiddel' voor het mentaal welbevinden van de student. Tytgat wil na een jaar corona fel inzetten op cultuurbeleving en belooft de cultuurkaart een jaar lang gratis aan te bieden. Het cultuurbeleid moet zich ook uitbreiden naar de campussen buiten Leuven, iets wat momenteel slechts sporadisch het geval is.

Het studentenbeleid moet onder Tytgats bestuursploeg meer aandacht krijgen, maar de uitwerking daarvan zal pas in de debatten later in detail aan bod komen, vertelt hij aan Veto. Via basisfinanciering krijgen onderwijsverstrekkers meer tijd voor studentenbegeleiding. Elke onderwijshervorming moet rekening houden met de werkdruk en psychologisch welzijn van de studenten. Voor Alma pleit hij voor lage prijzen, minder afvalverbruik en verdere vergroening.

Internationalisering: blik naar boven

De KU Leuven moet haar sterke positie internationaal verzilveren, vindt Tytgat. 'Kijken we thans bij onze partnerschappen niet teveel naar beneden, in plaats van naar boven?' Hij kijkt daarbij in de eerste plaats over het Kanaal en wil via bilaterale akkoorden de banden met de Britse topuniversiteiten (terug) aanhalen.

Tytgat wil buiten de LERU- en Coimbra-netwerken aansluiten bij de IFCU en Venice International University-alliantie. Die laatste richt zich specifiek op globale uitdagingen als de klimaatverandering. Zuid-Amerika is volgens Tytgat nog te veel terra incognita; als mogelijke partner wordt daar de Universiteit van Sao Paulo, waar Tytgat zelf gastprofessor was, naar voren geschoven.

Qua internationale studenten telt voor Tytgat kwaliteit boven kwantiteit. De toxicologie-professor wil meer internationale studenten met een hoger profiel aantrekken, onder meer door verdere uitbouw van Engelstalige masteropleidingen. De uitgaande mobiliteit voor studenten moet dan weer administratief vereenvoudigd worden.

Onderzoek: ruime basisfinanciering

De rode draad van het plan-Tytgat is vertrouwen en dat manifesteert zich vooral in het onderzoeksbeleid. Uit een interne peiling van Veto bleek de grote steun van het academisch personeel voor basisfinanciering en Tytgat surft verder op die golf. 'Je moet vertrouwen hebben in mensen. En nu merk ik dat men in alle dossiers vertrekt vanuit wantrouwen. Dat moet omgekeerd', vertelt de kandidaat-rector aan Veto.

Projectfinanciering vereist een aanzienlijke tijdsinvestering van de aanvragers en volgens Tytgat kan die tijd veel beter besteed worden aan innovatief onderzoek of beter onderwijs. Competitieve financieringscategorieën C1, C2, ID-N en iBOF gaan op de schop ten voordele van een ruime basisfinanciering. Dat levert een jaarlijks onderzoeksbudget op van tussen de 40.000 en 50.000 euro per ZAP-lid.

En dat is met inbegrip van het klinisch ZAP: 'De collega's in Gasthuisberg dragen door hun onderzoek enorm bij aan de positie van de KU Leuven in de BOF-verdeelsleutel', verklaart de kandidaat-rector in een interview. 'Voor mij is het evident om dan te zeggen dat zij evenveel verkrijgen als andere KU Leuven-werknemers.'

Opvallend: de kandidaat-rector maakt initieel geen onderscheid in basisbedragen over verschillende disciplines heen. 'Dat zijn modaliteiten die absoluut nog te bespreken vallen. Het zou een slecht signaal zijn als ik als rectorkandidaat top-down zeg: "Zo gaan we het doen en ik wil daar niet van afwijken."'

Kwaliteitscontrole op de besteding van de middelen gebeurt in het bestaande systeem tijdens de vijfjaarlijkse ZAP-evaluatie. Dat om administratieve overlast te vermijden. De evaluatie-uitkomst wordt bovendien beperkt tot een simpele 'pass' of 'fail'.

Personeel: nieuwe vicerector

Een betere work-life balans staat ook centraal in het personeelsbeleid. Tytgat wil in de eerste plaats de stem van het ATP en ABAP beter laten doorklinken in het Gemeenschappelijk Bureau met een nieuwe post van vicerector Personeelsbeleid: 'Het is frappant om vast te stellen dat personeelsbeleid vandaag in de portefeuille van onze rector werd gestoken. Waar vind je dat aan een andere universiteit of een bedrijf, dat de CEO ook de personeelsdirecteur is?', reageert de kandidaat-rector.

Voor het ZAP belooft Tytgat het sabbatical-beleid, een nieuwigheid van Sels, beter te stroomlijnen over de faculteiten heen. Er komt ook een meer op kwaliteit gerichte beoordelingscommissie ('beco'). 'We moeten meer aandacht hebben voor een gezonde work-life balans dan voor cijfertjes, citaties en publicaties', klinkt het.

Het ABAP moet een hechte 'PhD-community' vormen. Er komt daarbij verdere aandacht voor het welzijn en de jobonzekerheid van doctorandi en postdocs, in de vorm van een 'duurzaam personeelsbeleid'. Tytgat wil ook klaarheid scheppen over het aantal uren dat het ABAP kan ingezet worden voor onderwijsopdrachten.

Tytgat engageert zich naar het ATP toe voor meer marktconforme werkvoorwaarden in de vorm van maaltijdcheques, een telewerkvergoeding en een mobiliteitsvergoeding; hij willigt daarmee de belangrijke vakbondseisen tijdens Sels' eerste termijn meteen in. De kandidaat-rector onderschrijft ook de Fight for €14-actie die het minimum brutoloon van iedere werknemer van de universiteit op 14 euro per uur moet brengen.

Voor het personeel van het UZ Leuven belooft Tytgat de 'unieke combinatie' van klinisch onderzoek en een academische onderwijsopdracht verder te faciliteren. De toxicoloog wil blijvend inzetten op patiëntenparticipatie en subsidiariteit, met aandacht voor regionale, supraregionale en internationale samenwerkingen.