Lerarenopleiding op de schop

Als je de gemiddelde student vraagt of hij later voor de klas wil staan, krijg je meestal een reactie van afschuw. Het beroep van leerkracht is bij universitaire studenten vaak niet de eerste keuze. Ook komt er veel kritiek op de kwaliteit van de specifieke lerarenopleidingen (SLO). Om deze fenomenen tegen te gaan, besloot Minister van Onderwijs Hilde Crevits om de huidige SLO’s te vervangen door educatieve masters vanaf 2019. Maar de stand van zaken in die hervorming is, op zijn minst gezegd, onduidelijk.

Wie nu aan een SLO begint, doet dat doorgaans tijdens of na het behalen van zijn domeinmaster. Dat is niet meer nodig met de educatieve master, al kan iemand die eerst de domeinmaster wil behalen, zij-instromen via een verkort traject. Crevits wil het met haar hervorming mogelijk maken om al vanaf je 18 jaar te kunnen kiezen voor het beroep van leerkracht. Een student Taal-en Letterkunde zou zo in de bachelor 15 studiepunten aan educatieve keuzevakken kunnen kiezen.

Academische bagage

Het verschil tussen educatieve masters van 90 en andere van 120 studiepunten is meteen een van de meest heikele punten van de hervorming. Zo worden de educatieve masters Talen en Wetenschappen beide 120 studiepunten, maar die van economie slechts 90. ‘Puur vanuit onze faculteit bekeken en volgens wat wij vinden dat in onze educatieve master moet zitten, is dat een adequate lengte’, zegt Wilfried Lemahieu, decaan van de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen. Wel geeft hij toe dat het vanuit een globaal perspectief veel logischer was geweest om alle educatieve masters gelijk te trekken. ‘Dat had ook meer ruimte gegeven om naast de vakdidactiek economie een tweede vakdidactiek op te nemen, bijvoorbeeld in wiskunde.’

Een stuk gevoeliger liggen de 90 studiepunten bij de historici. Zowel bij de proffen als bij de studenten is er groot protest omdat de educatieve master Cultuurwetenschappen (waar geschiedenis, maar ook bijvoorbeeld kunstwetenschappen en culturele studies onder vallen) geen twee volle jaren wordt gegund. Ook in Gent hield de Vlaamse Geschiedkundige Kring al een heuse actie op sociale media en werd een petitie gestart. In Leuven schreef Kring Historia een statement tegen de 90 studiepunten en verschenen opiniestukken van onder andere Idesbald Goddeeris, programmadirecteur Geschiedenis. Onder het motto ‘geschiedenisleerkracht in de solden’ klagen ze het gebrek aan ruimte voor een stevige academische bagage aan.

Maar bij het kabinet staan ze weigerachtig tegenover de wens. Er wordt gevreesd dat een educatieve master van 120 studiepunten zou fungeren als hefboom om ook voor de reguliere opleiding geschiedenis een tweejarige master te eisen.

23 februari zou duidelijkheid moeten komen over de lengte van de educatieve master Cultuurwetenschappen. In april worden de uitgetekende programma’s verwacht. ‘Ik hoef er geen tekeningetje bij te maken dat dit enorm snel is’, hekelt Liesbet Heyvaert, vicedecaan Onderwijs van de faculteit Letteren. ‘Het grote probleem is dus dat het enerzijds heel snel moet gaan, maar tegelijk is er nog heel veel onduidelijk.’

Vakdidactiek

Een ander thema dat nu besproken wordt op de VLIR, de Vlaamse Interuniversitaire Raad die de minister adviseert, is waaraan de bekwaamheidsbewijzen gekoppeld worden. Momenteel hangen die bekwaamheidsbewijzen, die bepalen welke vakken een afgestudeerd leerkracht in het middelbaar mag geven, vast aan de disciplinaire master die de SLO voorafgaat.

De meeste universiteiten zijn voorstanders van bekwaamheidsbewijzen die gekoppeld zijn aan de vakdidactieken die de student gevolgd heeft in de educatieve master. Die vakdidactieken maken immers de link tussen de discipline zelf en hoe een leerkracht dat vak best kan geven.

Samen met de andere universiteiten ziet de KU Leuven ziet de vakdidactieken het liefst gekoppeld aan specifieke disciplines. Iemand die dus chemie in de bachelor heeft gestudeerd, kan in de educatieve master Wetenschappen voor de vakdidactieken Chemie en Biologie kiezen. Daaraan hangt de voorwaarde dat de student per vakdidactiek ook effectief een aantal studiepunten van die discipline heeft gevolgd, in de bachelor of tijdens de master. Dat aantal ligt nog onder voorbehoud, maar zal vermoedelijk 30 studiepunten per vakdidactiek bedragen.

Dit voorstel leidt tot discussie, want sommige andere universiteiten zijn juist voorstander van een geclusterde vakdidactiek, waarbij het bekwaamheidsbewijs toegang geeft tot een heel cluster aan vakken, eerder dan aan de specifieke vakken. Ook creëert dit een probleem voor de opleiding Toegepaste Taalkunde, waarbij het nog onduidelijk is of studenten uit deze bachelor de vakdidactiek Nederlands zullen mogen opnemen.

Hoe makkelijker, hoe beter

Het is dan ook erg van belang om consensus te vinden tussen de verschillende universiteiten. ‘We bekijken nog waar interactie met de andere universiteiten nodig is om concurrentie uit te sluiten. Het kan niet de bedoeling zijn om tussen de universiteiten de competitie aan te gaan met een aanbod van: hoe makkelijker, hoe beter’, klinkt het bij Baelmans. ‘Die gesprekken zijn volop aan de gang en verlopen heel positief. We willen met zijn allen een kwaliteitsvolle opleiding voor leerkrachten met voldoende displinaire diepgang voor de vakken waarvoor lesbekwaamheid word verkregen.’

Ook de studenten proberen hun stempel te drukken op de discussie via de SLO-mandatarissen van Studentenraad KU Leuven (Stura). Vorig jaar werd een enquête gedaan onder studenten SLO, waaruit onder andere bleek dat de studenten zelf verdeeld waren over hoeveel studiepunten de educatieve master moet bedragen. Daarnaast werd op de algemene vergadering van vrijdag 16 februari op een aantal principiële punten naar de houding van de studenten getoetst.