Kloof tussen industrieel ingenieurs en arbeidsmarkt

Volgens een studie van de faculteit Industrieel Ingenieurs van de KU Leuven zijn er in Vlaanderen 1612 werkzoekende industrieel ingenieurs tegenover 2605 openstaande vacatures.

Bovendien is de opleiding industrieel ingenieur de enige ingenieursopleiding waarin het aantal nieuwe ingeschreven 17 en 18 jarige studenten (de generatiestudenten) gedaald is sinds 1999. “Het is absoluut noodzakelijk om aan de profilering van de opleiding en het beroep te werken,”€klinkt het.

“Er worden relatief minder mensen rechtstreeks aangeworven vanuit de universiteit, er staan meer vacatures open en toch zijn er meer werkzoekende industrieel ingenieurs,” vat professor Dirk Wauters, gastprofessor aan de faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen (IIW) de problematiek samen. De cijfers komen uit de studie Industrieel Ingenieur 2020 van de faculteit.

Van de 1612 werkzoekenden zijn er 520 ouder dan 50, 553 zijn tussen 30 en 50 jaar oud en 539 zijn jonger dan 30. Dat staat in sterk contrast met de 2605 openstaande vacatures, zo blijkt uit de studie.

“De schaarste op de arbeidsmarkt voor industrieel ingenieurs stijgt bovendien, terwijl ze bij de andere ingenieursrichtingen eerder afneemt” zegt professor Wauters.

Ook Kris Willems, decaan van de faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen, erkent de problemen. “Er is een grote kloof. De vraag hoe we die dichtrijden staat centraal binnen Industrieel Ingenieur 2020.”

Aan de basis van de problematiek ligt volgens velen het profiel van de opleiding. “Het werkveld is zeer ongerust over profielvervaging,” erkent Willems. Met de wetenschappelijke bevraging is volgens de decaan evenwel nieuw leven geblazen in de bijna geritualiseerde discussie over de toekomst van de opleiding Industrieel Ingenieurs.

“De kloof tussen werkzoekenden en een arbeidsmarkt die zo veel vacatures heeft is paradoxaal,” vindt federaal minister van Werk Kris Peeters (CD&V). De minister wijst op een mogelijk verdringingseffect van de burgerlijk ingenieurs, die ook jobs krijgen die voor het profiel van industrieel ingenieurs geschikt zijn.

Mismatch

Concrete oplossingen voor de profielvervaging van industrieel ingenieurs zijn er nog niet, maar een diepere focus op aanvullende vaardigheden lijkt een voorname denkpiste. “Probleemoplossend denken en technische kennis blijven primeren binnen de richting, maar een aantal andere vaardigheden zoals beheersen van complexiteit, teamwork, bedrijfskundig en economisch inzicht, teamleadership en levenslang leren zworden belangrijker in de toekomst,” stelt Wauters.

Ook de aansluiting van afgestudeerden met de arbeidsmarkt speelt een rol volgens Wauters. Er worden relatief meer burgelijk en bio-ingenieurs die aangeworven terwijl ze nog in de richting zitten dan industrieel ingenieurs.

Een betere afstemming tussen werkveld en opleiding is daarom absoluut noodzakelijk volgens de professor.

“We hopen dat het percentage gaat stijgen nu de industrieel ingenieurs een universitaire opleiding geworden is,” vervolgt Wauters.

Inschrijvingen

Niet alleen afgestudeerde industrieel ingenieurs hebben het moeilijk, maar de richting zelf trekt minder ingenieursstudenten aan. “Twintig jaar geleden was de ratio afgestudeerden nog ongeveer vier studenten industrieel ingenieur voor elke burgerlijke ingenieur. Nu is dat bijna één op één,”€vertelt Kris Willems, decaan van de faculteit Industrieel Ingenieurswetenschappen. Willems spreekt van een systematische achteruitgang.

“Sinds 1999 is de opleiding Industrieel Ingenieur de enige ingenieursopleiding waar het aantal ingeschreven generatiestudenten (studenten die zich voor de eerste maal inschrijven voor een hogere opleiding, meteen na het beëindigen van het middelbaar onderwijs, red.) is gedaald. We zien weliswaar een stijging van het aantal generatiestudenten industrieel ingenieur sinds 2006, maar de 1703 inschrijvingen in 2014 zijn nog steeds bijna een kwart lager dan de 2234 inschrijvingen in 1999. Ook hierbij speelt de profilering een rol,” beaamt ook professor Wauters de situatie.

Stage

Een manier om die profilering aan te scherpen is door een stage in te voeren. “Een externe peiling toont aan dat er een grote bereidheid is binnen de bedrijfswereld voor een stage van minimum dan drie maanden,” vertelt Wauters. Zo een stage past echter zeer moeilijk binnen een éénjarige master.

Heel concreet is die piste dus nog niet. “We hebben momenteel meer aanvragen voor stages dan we stages kunnen aanbieden binnen de opleiding,” bevestigt decaan Willems het probleem.

Rollen

Een andere optie waar aan gedacht wordt binnen de faculteit is het implementeren van de drie rollen operational excellence, customer intimacy en product leadership in de opleiding. “Studenten maken kennis met alle rollen in het eerste jaar en kunnen dan kiezen voor een van de drie waardoor ze beter kunnen inspelen op hun interesses en hun professional skills gericht kunnen ontwikkelen binnen de gekozen opleiding” vertelt Jonas Vermeulen, voorzitter Studentenoverleg Industrieel Ingenieurs. Over die optie moet evenwel nog verder nagedacht worden, benadrukt Vermeulen.

Postgraduaat

Een concretere oplossing ligt misschien in het éénjarige postgraduaat Innoverend Ondernemen voor ingenieurs dat al sinds de integratie bestaat. “De opleiding Industrieel Ingenieurs is heel erg technisch en bepaalde andere vaardigheden zoals teamwork en innovatie komen te weinig aan bod,” vindt Professor Kris Vander Velpen, die doceert binnen het postgraduaat. In dat postgraduaat krijgen die vaardigheden wel een prominente plaats.

Volgens Vander Velpen zijn die vaardigheden van essentieel belang in het kader van levenslang leren. Dat levenslang bijscholen wordt in het werkveld van de ingenieurs zeer belangrijk, omdat de technologische vooruitgang zich aan een hoog tempo voltrekt. Dat bevestigt ook federaal minister van Werk Kris Peeters, die er op wijst dat er "voor de nodige skills en competenties een constante bijscholing nodig is."

De financiering voor dat postgraduaat is toegekend door het Vlaamse ministerie van Werk en loopt dit jaar af. Volgens decaan Kris Willems is een dossier ingediend voor een verdere toekenning. Minister Muyters was niet bereikbaar voor een reactie.

2-jarige master

Een duurzamere oplossing voor het profileringsprobleem ligt volgens Willems in de tweejarige master. De in totaal vijfjarige opleiding zou dan meer ruimte bieden voor verdere profilering, maar ook de vergelijking verbeteren met het buitenland waar de opleiding vaak al vijf jaar duurt.

"We hebben iedereen op de werkgroep om een standpunt gevraagd. Naast de faculteit van de Industrieel Ingenieurs zijn ook de UHasselt en de UAntwerpen voorstander van een tweejarige master,” €vertelt Willems. “De UGent ziet de tweejarige master voorlopig niet zitten en het standpunt van de VUB is op dit moment niet duidelijk voor ons,” verklaart Willems de stand van zaken.

Minister Peeters roept zowel de universiteit, het bedrijfsleven als de overheid op om een betere afstemming van de opleiding met de arbeidsmarkt te verzekeren. “Er moet via meer stages ingezet worden op interactie. We hebben de verantwoordelijkheid er voor te zorgen dat jongeren vaardigheden en competenties aanwerven die ze ook effectief kunnen gebruiken in het arbeidsveld,” aldus Peeters.

Op vrijdag 12 februari heeft de faculteit Industrieel Ingenieurswetenschappen professor Bert Lauwers verkozen tot nieuwe decaan. Op het einde van het academiejaar neemt professor Lauwers zijn functie op. Over voldoende werk op zijn bord hoeft hij zich alvast geen zorgen te maken.