‘Het is jammer om te zien hoe weinig de rectorverkiezingen leven bij studenten’

Vorig academiejaar werd het studentenreglement voor de rectorverkiezingen vastgelegd door de Algemene Vergadering (AV) van de Studentenraad van de KU Leuven. Er werd toen niet geopteerd voor algemeen stemrecht, maar voor een ‘tussenvorm’. Nog steeds stemmen de ‘kiespersonen’ van de faculteit, maar door het middel van studentencongressen wordt wel gepolst naar de mening van alle studenten.

Concreet: de studentenvertegenwoordigers van een faculteit organiseren een congres waarop alle studenten van die faculteit worden uitgenodigd. Na debat stemmen de aanwezige studenten. De kiespersonen van de faculteit, studenten die zijn aangeduid om naar de stembus te trekken op 9 mei en meestal studentenvertegenwoordigers, worden in principe verondersteld om deze stemming te volgen. Maar op de manier hoe de kiespersonen uiteindelijk stemmen, heeft niemand controle.

‘Ik ga er vanuit dat onze kiespersonen en masse op de kandidaat stemmen waarvoor ze moeten stemmen’, laat VTK-preses Lukas De Backer weten. ‘Als ik achteraf hoor dat een kiespersoon niet correct gestemd heeft, zal hij er serieus van horen.’

Toch is dat geen evidentie, erkent ook FORS, het facultair overlegorgaan van de Rechtsfaculteit. 'We willen zeker de resultaten van het facultair congres weerspiegeld zien in de eigenlijke stemming', aldus Cedric D'Hondt. 'Stemmen op de gedragen kandidaat die uit ons congres is gekomen, is dus ook de duidelijke richtlijn voor onze kiespersonen.'

Toch is het volgens D'Hondt geen ramp als een kleine minderheid toch anders stemt. 'Ik heb het volste vertrouwen in onze kiespersonen, maar op ons facultair congres is reeds gebleken dat enkelen onder de kiespersonen voorstander zijn van de andere kandidaat', duidt D'Hondt. 'Het is perfect mogelijk dat zij in het stemhokje alsnog op de kandidaat van hun voorkeur stemmen. Toch zie ik er geen probleem in wanneer sommige kiespersonen in weerwil van het congres alsnog op de andere kandidaat stemmen, want zoals gebleken op ons congres, staan de studenten van de faculteit namelijk niet unaniem achter één kandidaat.'

'Hoewel in blok stemmen vanuit strategisch oogpunt aangewezen is', besluit D'Hondt, 'is het democratischer wanneer enkele, en ik beklemtoon dat het om een minderheid moet gaan, kiespersonen voor de ander gaan stemmen. Dat beantwoordt immers meer aan de realiteit.'

Dat beaamt Joris Gevaert van de Studentenraad KU Leuven. ‘De kiespersoon moet de input volgen vanuit het congres, maar als kiespersonen het gevoel hebben dat bepaalde zaken niet worden meegenomen in de discussie, dan kunnen ze daar wel van afwijken.’

Lage opkomst

Ondertussen zijn de meeste facultaire studentencongressen achter de rug. Wat opviel was de doorgaans erg lage opkomst. Zo was de opkomst volgens de verantwoordelijken voor de industrieel ingenieurs op campus Leuven en de studenten geneeskunde en biomedische wetenschappen respectievelijk 15 en 70. Geen cijfers om over naar huis te schrijven.

Het congres van VTK, de ingenieursstudenten, wordt pas maandag georganiseerd. Preses De Backer is onzeker over de opkomst: ‘Ik vrees ervoor. Het is jammer om te zien hoe weinig de rectorverkiezingen leeft bij studenten. Veel studenten hebben ook niet echt een mening.’ De Backer wijst erop dat thema’s die een directe impact hebben voor studenten, zoals een discussie over de ijkingstoets, doorgaans veel meer animo opwekt.

Wel wordt geopperd dat, hoewel de opkomst laag is, de kwaliteit van de debatten op de congressen van hoog niveau is.

Naast de lage opkomst valt ook het enorme verschil op tussen hoe de verschillende congressen werden of worden georganiseerd. Vanuit de Studentenraad werden dan ook erg weinig regels of formaliteiten opgelegd. In principe moesten de facultaire overlegorganen de studentencongressen zelf niet eens organiseren. Het resultaat is een kluwen en een enorme verscheidenheid aan organisatievormen.

Zo koos FOSO, het facultair overlegorgaan van Sociale Wetenschappen, ervoor om de uitslag van de stemming niét bekend te maken aan de studenten die kwamen opdagen om te stemmen.

‘We zijn deels politieke wetenschappers’, lacht Sophie Vervynckt, voorzitter van FOSO, ‘we kennen de risico’s. We wilden absoluut een mediacircus vermijden. Ook wilden we achterkamerpolitiek vermijden. Het risico bestaat namelijk dat kandidaat-rectoren direct of indirect de kiespersonen benaderen als ze het resultaat van een bepaalde faculteit kennen.’ Veel andere facultaire overlegorganen maakten de uitslag wél de avond zelf bekend.

Naast de bekendmaking van de uitslag een even belangrijke vraag: stemmen de kiespersonen nu in blok op de meest gedragen kandidaat die uit het congres naar voren kwam, of stemmen ze proportioneel? Ook dit verschilt.

Zo stemmen de filosofen van NFK proportioneel. ‘NFK heeft altijd gepleit voor algemeen stemrecht voor studenten’, geeft preses Aaron Soens aan. ‘Bij twee kandidaten komt proportioneel stemmen dus in de buurt.’

FAGO, de studenten geneeskunde en biomedische wetenschappen, stemmen dan weer als één blok op hun meest gedragen kandidaat. VTK, die dus maandag zijn congres organiseert, stelt in principe ook in blok te stemmen.

Sommige facultaire overlegorganen wensen trouwens niet te communiceren over hoe hun kiespersonen nu effectief gaan stemmen, zoals CORaal, de studentenvertegenwoordigers van Letteren: ‘Gezien de heisa van de laatste dagen (zie hier, red.) willen we op dit moment niet reageren.’

Wat met de campussen?

De verschillen stoppen ook hier niet. Op sommige congressen werd streng gescreend wie mocht stemmen, bij Letteren werd dan weer geen studentenkaart gevraagd, maar werd gerekend op ‘gezichtsherkenning’. Bij twijfel werden personen aangesproken.

En wat met de campussen? De Industrieel Ingenieurs hielden hun studentencongres via livestreaming simultaan met al hun externe campussen. Bij de stemming heeft uiteindelijk het facultaire niveau verlaten, en ging elke campus voor zich stemmen. ‘Het is namelijk zo dat elke campus aparte belangen kan hebben’, licht Joeri Debaenst toe. ‘Daarom is er dus de mogelijkheid gegeven aan de campussen tot apart overleg, gevolgd door een stemming, stemtelling en bekendmaking op de campussen.’

In het geval van Sociale Wetenschappen moesten de studenten buiten Leuven naar Leuven afzakken. Ook daar stemmen de campussen in principe autonoom. Bij Geneeskunde en Biomedische Wetenschappen stemmen de campussen dan weer niet autonoom.

De campussen buiten Leuven werden globaal genomen wel goed betrokken. Dat vindt ook Joris Gevaert van de Studentenraad. ‘Er is veel moeite gedaan voor de campussen. Dat is iets om fier op te zijn.’

Tot slot was ook het exacte format van de congressen erg verschillend. Op het congres van FOSO werd een 'fake-debat' tussen een student die Torfs speelde en een student die Sels speelde georganiseerd. Bij anderen werd geopteerd voor een programmavoorstelling met powerpoint. Andere facultaire overlegorganen kozen ervoor om één student één thema te laten belichten, maar dan voor beide kandidaten.

De vraag rijst of deze potpourri aan studentencongressen met elk aparte regels, organisatievormen en communicatie naar studenten toe (sommigen gebruikten alleen Facebook om het event aan te kondigen, sommigen ook Toledo), dé gewenste manier is waarop studenten hun rector stemmen.

Voor welke kandidaat stemt elke faculteit nu exact? De meesten zullen de uitslag van het facultair congres bekend maken na de rectorverkiezingen. Wat de kiespersonen evenwel in het stemhokje effectief stemmen, zal een goed bewaard geheim blijven.