Herindeling academiejaar opnieuw op de agenda

Vorig jaar werd een werkgroep opgericht die zich over de herindeling van het academiejaar boog. Die werkgroep maakte een eindnota op die de voorzitter van de werkgroep, professor Andreas De Block (Hoger Instituut voor Wijsbegeerte), recent voorstelde aan het GeBu (Gemeenschappelijke Bureau, de facto het hoogste beslissingsorgaan aan de universiteit). De reactie van het GeBu was positief.

De werkgroep heeft geen concrete scenario’s ontwikkeld, maar een methodologie om de discussie rond de hervorming structuur te geven. Concrete onderzoeksvragen en scenario’s worden dit jaar onderzocht. Een gebundeld rapport moet over één jaar landen, waarna de nieuwe beleidsploeg snel een beslissing kan nemen.

Consensus zoeken

‘We hebben regelmatig vergaderd en met een groot aantal belanghebbenden samengezeten’, vertelt De Block. ‘In februari van dit jaar is een eerste rapport uitgebracht. De nota is een methode om te beginnen aan een mogelijke hervorming van het academiejaar, met een niet-exhaustieve oplijsting van criteria.’

‘Er liggen op dit moment géén concrete scenario’s op tafel’, benadrukt De Block. ‘Enkel een manier om dergelijke scenario’s te beoordelen.' In het verleden werden reeds verschillende voorstellen voor hervormingen uitgewerkt, maar deze stierven telkens een stille dood. ‘We hebben geleerd uit het lot van de vorige werkgroepen. Zij kwamen meteen met concrete scenario’s aanzetten - wel goed onderzocht en met de juiste standaarden voor ogen – maar deze werden al snel afgeschoten.'.

‘Nu trachten we een consensus te creëren over criteria om van daaruit verder op te bouwen tot scenario’s. Op deze manier krijg je meer kans op slagen', aldus De Block.

Wat maakt dat deze werkwijze wel succesvol zal zijn? ‘Ik geloof dat er nu wél voldoende wil is in de verschillende geledingen om aanpassingen door te voeren. Er lijkt toch voldoende eensgezindheid dat het huidige systeem niet optimaal is. We willen vooral maximale transparantie nastreven maar tegelijk ook zoveel mogelijk de rust behouden. Ik wil beletten dat mensen op basis van geruchten en onvolledige info de hakken in het zand gaan zetten.’

Het academiejaar wordt dus niet per definitie hervormd. ‘Als we uiteindelijk tot het besluit komen dat de huidige regeling de beste is, heb ik daar geen enkel probleem mee’, beaamt De Block. ‘Het zou me wel verrassen: de regeling is gedeeltelijk organisch en van bovenaf gegroeid met allerlei ingrepen, een vorm van puzzel- en paswerk, een zoektocht naar evenwichten die historisch van belang waren, maar nu misschien niet meer. Dat heeft een bouwwerk opgeleverd en ik vermoed dat dit niet optimaal is.’

Zelfs indien er een beter systeem gevonden zou worden, is het nog niet zeker dat dit geïmplementeerd wordt. ‘Het kan zijn dat een verandering naar een optimaal systeem zo veel zou vergen van mensen, dat de huidige toestand beter behouden blijft’, vindt De Block. ‘Maar ik zou er een groot probleem mee hebben als iedereen het erover eens is dat het huidige model niet goed is en een hervorming er door een veto niet zou doorkomen.’

De Block beseft wel dat een volledige consensus niet meer dan een wensdroom is. ‘Door er zo intensief mee bezig te zijn, heb ik wel gemerkt dat de kwestie ingewikkelder is dan verwacht: er zijn enorm veel actoren bij betrokken en een aantal zaken zijn nu eenmaal onmogelijk te verzoenen. Geen enkele regeling zal voor iedereen, voor elk individu een verbetering zijn. De grote groepen moeten erop vooruit gaan; hun belangen zijn echter niet 100 procent gelijklopend. We moeten nu proberen al die belangen zo goed mogelijk in rekening te brengen.’

GeBu keurt nota goed

Voor de zomer besliste het bureau van de Onderwijsraad dat de nota eerst langs het GeBu moest passeren. ‘Dat is zo gebeurd omdat het een beleidsbeslissing betreft’, legt rector Rik Torfs uit. ‘De Onderwijsraad is zeer belangrijk, maar neemt geen beleidsbeslissingen en kan geen mandaten geven.’

Ook vicerector Onderwijsbeleid Didier Pollefeyt vindt dat een logische beslissing. ‘Een mogelijke herindeling raakt niet alleen het onderwijsbeleid, maar ook veel andere kanten van de universitaire gemeenschap: personeelsbeleid, onderzoeksbeleid, het academisch én administratief-technisch personeel.’

Het GeBu reageerde positief op de nota en beslist om een voltijdse medewerker aan te stellen om deze methode meer vlees te geven. Professor De Block krijgt een onderzoeksopdracht van één jaar om op basis van data, studiemateriaal en gesprekken de nota te versterken.

Vicerector Pollefeyt is enthousiast: ‘Het GeBu heeft een onderzoeksopdracht gegeven ter verdere verkenning, maar geen stelling ingenomen over concrete voorstellen. Het is ook de bedoeling de huidige indeling kritisch te bekijken: alle aspecten van het academiejaar moeten ondersteboven gekeerd worden.’

De KU Leuven kijkt ook heel duidelijk naar wat de UGent ondertussen doet. ‘We willen samen oversteken met andere universiteiten’, vertelt de vicerector. ‘Er zijn contacten geweest met UGent en we houden elkaar up-to-date over mogelijke stappen. Ook zij mikken ten vroegste op 2020 voor een eventuele hervorming. Dat komt ook overeen met de timing die de KU Leuven voor ogen heeft.’

Luc Van de Poele, afdelingshoofd van de afdeling Onderwijskwaliteitszorg aan de UGent, laat aan Veto weten dat er 'een werkgroep is opgericht, waarvan het eindrapport volgende week wordt voorgesteld aan de Onderwijsraad. Dat is nog heel verkennend, maar we onderzoeken dus een aantal scenario’s.’

Geen prioriteit voor Stura

De reactie van de Studentenraad KU Leuven is eerder lauw te noemen. Voorzitter Marie Vanwingh licht toe: ‘Er wordt inderdaad nagedacht over een herindeling, maar voor ons betreft dit geen prioriteit. Het is ook geen vraag die vanuit studenten naar voren komt. Men moet keuzes maken en wij hebben onze prioriteiten ergens anders gelegd, zoals de hervorming van de lerarenopleiding.’

Professor De Block erkent dat de reactie van de studenten niet was wat hij gehoopt had. ‘De reactie bij de studenten was inderdaad lauw: men heeft op zich weinig bezwaar tegen de ideeën die ter sprake zijn, maar ze benadrukt dus inderdaad dat het voor hen geen prioriteit betreft.’

Toch ziet De Block ruimte voor een oplossing. ‘Hun prioritaire punten kunnen een oplossing vinden in een anders georganiseerd academiejaar, zoals een vervroegde herexamenregeling. Het ene probleem kan het andere misschien oplossen.’

‘Aan de andere kant, misschien zal de huidige organisatie wel de best mogelijke blijken, aangezien er zoveel evenwichten in het spel zijn dat er moeilijk meerdere rustpunten te vinden zijn’, geeft de professor toe. ‘In elk geval was hun reactie al beter dan vroeger.’

‘Er mag over nagedacht worden maar niet op een opdringeremanier’, besluit Vanwingh. ‘En nadenken over een hervorming wil ook niet zeggen dat we eender welke uitkomst zullen aanvaarden.’

Polarisatie vermijden

Wat wordt nu concreet ondernomen en wanneer mogen we zo’n hervorming eigenlijk verwachten? ‘De bedoeling is dat het na een jaar lang besproken onderzoek mogelijk is een beslissing te nemen of we al dan niet hervormen’, licht Torfs toe.

‘Ik kan me perfect inbeelden dat sommigen de huidige indeling radicaal willen veranderen en dat sommigen vinden dat het absoluut behouden moet blijven’, weet Torfs. ‘We moeten daarom vooral rustig blijven. We kijken wat er mogelijk is, wat er in het buitenland gebeurt en wat de mogelijke effecten zouden zijn op alle gebieden. Je moet een mogelijke herindeling ook kunnen relateren aan de algemene onderwijsvisie van de KU Leuven. We willen zeker niet dat er naar aanleiding hiervan polarisatie ontstaat.’

In de wandelgangen wordt wel eens gezegd dat de rector zelf geen hervorming wil en dit dossier daarom wat aansleept. ‘Ik zie voor- en nadelen van alle systemen’, reageert Torfs. Geen dwarsligger dus, vindt de rector zelf. ‘Wat men wél van mij kan zeggen is dat ik tegen overhaast handelen ben. Voor de rest heb ik geen a priori's. Anders zouden we toch gewoon niemand aanstellen om dit te onderzoeken?’

Ook vicerector Pollefeyt vindt niet dat het rectoraat dwarsligt. ‘Als we dat gewild hadden, zouden we nu toch gewoon de stekker eruit getrokken hebben? Wat we hier doen is het omgekeerde: we richten een nieuwe werkgroep op om het project verder te onderzoeken.’

Hoe dan ook: indien je momenteel student bent, is de kans groot dat je een hervorming van het academiejaar zelf niet meer zal ondervinden. Een implementatie van een mogelijk nieuwe indeling staat momenteel gepland voor het academiejaar 2020-2021.

Een beslissing zou pas vallen in het jaar 2017-2018, als de nieuwe rectorsploeg zetelt. Dit concrete scenario zou dan uitgewerkt worden in de twee daaropvolgende academiejaren, met alle aanpassingen in informatica, administratie en curricula van dien. Long road ahead.