Grote uitval in educatieve masteropleidingen

Vlaanderen heeft sinds 2019 educatieve masteropleidingen. Met dat diploma worden afgestudeerde master-, bachelor- of werkstudenten op een of twee jaar tijd klaargestoomd voor de derde graad van het secundair onderwijs.

Het lijkt een droomoplossing voor wie geen avondschool of educatieve bacheloropleiding gevolgd heeft. Verschillende klachten van studenten aan de KU Leuven wijzen er echter op dat de opleidingen met veel problemen kampen.

Grote werklast

Werklast is voor de meeste studenten het grootste probleem. 'Enkel door corona en weggevallen stages in mijn eerste jaar hield ik het op de valreep vol', vertelt studente Alyssia Kozakiewiez. Zij begon drie jaar geleden aan de educatieve master Audiovisuele en Beeldende Kunsten.

Nora Sleiderink volgde in 2020 de verkorte educatieve master Maatschappijwetenschappen als werkstudent. 'Het was onnodig zwaar door de vele kleine taken en verplichtingen, de thesis en daarbovenop de aanvullende keuzevakken om aan zestig studiepunten te komen. En dat met bijzonder chaotische administratie. Je wordt geen betere leerkracht door je met randzaken bezig te houden', vertelt ze.

Klara*, studente van de educatieve master Wetenschap en Technologie en ingenieur van opleiding, deelt dezelfde klacht: 'Mocht je niet zo overbelast zijn, zijn het plezierige taken. Zoals de KU Leuven het nu doet, perst ze er echter alle plezier en vreugde uit. De onderwijzers zeggen nochtans zelf in de colleges dat je dat niet mag doen als je je leerlingen wil motiveren', klinkt het.

Een op vijf geeft op

Wie een educatieve masteropleiding volgt, kan kiezen voor het verkorte of het integrale traject. Wie al een masterdiploma op zak heeft, kiest meestal voor het verkorte. Het is bij dat verkorte traject waar de grootste problemen zitten: cijfers van het voorbije academiejaar 2020-2021 aan de KU Leuven tonen een uitval van 18%, blijkt uit een vertrouwelijk document dat Veto kon inkijken.

18 % van de studenten gaf er dus midden in het jaar de brui aan. Klara begon zo haar groepswerk eerst met zes man, maar maakt de taak nu met slechts drie af.

Volgepropt

Veel studenten vinden het onrealistisch om de opleiding op een jaar tijd af te leggen en ijveren voor een opleiding van meer dan een jaar en dus voor meer dan zestig studiepunten. Karel Van Nieuwenhuyze, programmadirecteur van de educatieve masteropleidingen aan de KU Leuven, is het oneens: 'Op basis van metingen zien we dat het aantal studiepunten in verhouding is met de werklast.' Al erkent Van Nieuwenhuyze dat de uitval best hoogt ligt voor een masteropleiding.

Nore Verbelen, mandataris Educatieve master bij de Studentenraad KU Leuven, nuanceert die metingen. Die gebeurden volgens haar via het platform 'Study Tracker'. 'Maar om daaraan te kunnen deelnemen moet je al minstens een 8 op 20 behalen op het vak', zegt Verbelen. 'Wie lager scoorde, of wie stopte met de richting, werd dus al niet meegenomen in die berekening.'

Bijkomend werd de tracker volgens Verbelen door erg weinig studenten ingevuld. De meting zou ook te weinig oog hebben voor grote werkpieken, omdat ze de totale studietijd over een heel semester optelt.

Van Nieuwenhuyze wijst daarbij op het nadeel van de academische kalender: 'Die verschilt met die van het secundair onderwijs op vlak van examen- en vakantieperiodes. Bijgevolg zijn er eigenlijk niet zoveel lesweken om je stage in te plannen.'

Klara kan dat alleen maar beamen: 'Alle stagelessen moeten vallen tussen Kerstmis en Pasen. Als je dat moet combineren met andere vakken, dan vraag ik mij af of ze willen dat we allemaal omvallen. Op den duur word je een beetje kwaad.'

Te theoretisch

Meer studiepunten toekennen aan de opleiding dan maar? Daar ziet Van Nieuwenhuyze niet onmiddellijk heil in. Hij erkent wel dat er nu te veel documentatie wordt gevraagd. 'Maar tegelijk zitten we hier wel met een moeilijk spanningsveld: de opleiding blijft een masteropleiding. Dan worden diepgaande inzichten in bijvoorbeeld leertheorieën ook wel gewoon verwacht.'

Klara stelt zich vragen bij de inhoudelijke prioriteiten: 'Willen ze wetenschappers of leerkrachten voor de klas? Nu denk ik dat ze alles willen, maar dat lukt niet.'

Ook andere studenten hebben hun twijfels bij de meerwaarde van de grote hoeveelheid theorie. 'Door de focus op theorie wordt er ook veel niet verteld', stelt Karine*, die de educatieve master Talen volgde. 'Bijvoorbeeld over de taken van een leerkracht naast het lesgeven.'

Lisa*, een studente van de integrale educatieve master Cultuurwetenschappen, vindt dat de opleiding realistischer moet zijn: 'Vaak leren ze ons een utopie, maar niet de realiteit van het onderwijs. Zo maak je studenten onnodig onzeker, want die vragen zich dan af waarom het bij hen niet lukt op die manier.'

Oplossingen

Volgens Van Nieuwenhuyze is de universiteit niet tevreden over de inschrijvingscijfers van de opleiding. Hij ziet ruimte voor verbetering: 'Ik geef toe dat we bij de opstart van de opleiding – vanuit een kwaliteitsstreven – hebben overdreven op inhoudelijk vlak. Nu komt het erop aan om dat te ontvetten, en te zorgen dat enkel het essentiële overblijft.'

Het beleid lijkt een langetermijnaanpak te hanteren, waarbij het geregeld terugkoppelt naar de studenten en hun vertegenwoordigers. Er heerst ook ontevredenheid bij veel docenten, aldus Verbelen. Ook daar zou er sprake zijn van uitval, al zijn daar minder gegevens voorhanden.

Volgens Verbelen gebeurt het overleg op een constructieve manier, al verloopt de overdracht van facultair naar universiteitsbreed niveau soms stroef. 'En niet alle professoren of docenten zijn even bereid om aanpassingen door te voeren.'

Goede reclame?

Uit hetzelfde vertrouwelijk document dat Veto kon inkijken over uitval blijkt dat de universiteit veel aandacht besteedt aan de marketing van de opleiding. Veel studenten vinden echter dat hun een vals idee van de opleiding werd verkocht.

'We moeten duidelijker meegeven aan mensen dat dit een volwaardige masteropleiding is', zegt Van Nieuwenhuyze. Er staan blijkbaar al enkele initiatieven in de steigers.

In het licht van het lerarentekort in Vlaanderen en Brussel zou Sleiderink de opleiding alleszins niet aanraden bij vrienden, tenzij die écht gemotiveerd zijn om in het onderwijs te stappen. 'De opleiding zou mensen echt over de streep moeten trekken om leerkracht te worden, maar ze doet eigenlijk het omgekeerde.'

Klara, Karine en Lisa zijn gefingeerde namen. De studenten wensen anoniem te blijven om te vermijden dat docenten hun namen zouden herkennen.