Gewoon meer Weyts? Dit is N-VA van plan met het hoger onderwijs

Financiering: poging 2

Ook de N-VA wil het huidige financieringssysteem herbekijken, maar is er net als de meeste partijen niet zo concreet over. Nochtans stond die ambitie duidelijk aangegeven in het huidige regeerakkoord – de kwestie is blijven liggen, tot frustratie van sommige spelers in het onderwijsveld.

'Het huidige financieringsmodel is nu sterk student-gedreven, wat concurrentie aanwakkert', schrijft Koen Daniëls, Vlaams parlementslid en lid in de commissie Onderwijs voor N-VA in een schriftelijke reactie. 'We geven de volgende Vlaamse Regering met een aankomende spending review de noodzakelijke basis om beslissingen te nemen.'

Die focus op studenten in de financiering – universiteiten krijgen geld per aangenomen student – vindt de N-VA ook nadelig wat internationalisering betreft. 'Nu moedigen we een overtal aan buitenlandse studenten aan en dat gaat vaak ten koste van het aantal Vlaamse studenten', vindt Daniëls. 'We willen dus onderzoeken of we de financiering kunnen hervormen, zodat er geen nefaste effecten meer zijn.'

Studievoortgang: meer mijlpalen?

Weyts drukte zijn stempel op het hoger onderwijs door strengere studievoortgangsmaatregelen toe te passen. Denk bijvoorbeeld aan de mijlpaalregeling die hij – naar het voorbeeld van de KU Leuven – in heel Vlaanderen toepaste. Het decreet over de instroom en het optimaliseren van de studie-efficiëntie in het hoger onderwijs zette daarin de lijnen uit. Die lijn wil de partij doortrekken.

'Na deze grondige hervorming zal het dus eerst zaak zijn om de genomen maatregelen te evalueren', vertelt Daniëls. 'Daarnaast is het de bedoeling om in samenwerking met de hogeronderwijsinstellingen de studieoriëntering te blijven verfijnen en optimaliseren, onder meer door een uitbreiding van starttoetsen om studieduurverlenging en ongekwalificeerde uitstroom tegen te gaan.'

N-VA wil bovendien een toelatingsexamen voor alle lerarenopleidingen, met uitzondering voor wie reeds een diploma hoger onderwijs op zak heeft. De lat moet hoog liggen, klinkt het.

Opleidingen: maatschappelijke noden centraal

Als een universiteit een nieuwe opleiding wil inrichten, moet die worden goedgekeurd door een speciale Commissie Hoger Onderwijs. Die overziet het totale aanbod aan opleidingen in Vlaanderen. 'Een nieuw programmatiemodel ligt erg gevoelig door het huidige financieringsmodel en de concurrentiedrift tussen de instellingen', vindt Daniëls.

Aangezien iedere universiteit er in het huidige systeem baat bij heeft om zo veel mogelijk studenten aan te trekken, bieden veel universiteiten dezelfde, specifieke richtingen aan. Daarom wil de partij de aanzet geven voor een nieuw programmatiemodel. Dat moet niet alleen komaf maken met logge aanvragingsprocedures en grote planlast, maar dient ook het resultaat te zijn van een fundamentele denkoefening.

'Het is de bedoeling om het opleidingsaanbod Hoger Onderwijs rationeel te durven bekijken en dit vanuit een Vlaams eerder dan een provincialistisch perspectief', stelt Daniëls. 'Hierbij kijken we het best niet louter kwantitatief, maar echt naar het soort opleidingen.' 

Het is volgens Daniëls niet langer zo dat er 'te veel' opleidingen zijn, maar wel te veel dezelfde opleidingen: 'Of nog straffer: te weinig niches.' De bedoeling van een programmatiemodel volgens de N-VA is dus duidelijk: 'bekijken waar er mogelijkheden zijn om de noden van de samenleving, innovatief onderzoek en onze arbeidsmarkt te kunnen beantwoorden via het inrichten van opleidingen.'

Nederlands: de onderwijstaal bij voorkeur

N-VA vindt het naar eigen zeggen voor het democratische karakter van het hoger onderwijs cruciaal dat het Nederlands als onderwijstaal in het hoger onderwijs maximaal wordt bewaakt. 'Daarnaast neemt ook de druk op de kotenmarkt toe door het grote aantal buitenlandse studenten', vindt Daniëls.

De zogenaamde verengelsing is al een tijdje voer voor debat in het Vlaamse hoger onderwijs. Universiteiten steunen fel op het buitenlandse personeel dat in Vlaanderen een doctoraat komt afleggen, of komt lesgeven als gastprofessor. Verschillende rectoren en onderwijsexperts riepen bij de start van het academiejaar op tot een versoepeling van de taalregeling. 

'Natuurlijk is Engels belangrijk in het hoger onderwijs, daar twijfelt niemand aan', stelt Daniëls. 'Het gaat dan ook niet om een keuze tégen het Engels, maar wel vóór het behoud van het Nederlands en voor onze eigen Vlaamse studenten.' Om te mogen in doceren in het Engels moet je een professor niveau C1 hebben, en daar wijkt de partij niet van af.

Hogeronderwijsinstellingen mogen volgens de huidige regeling wel Engelstalige opleidingen inrichten, maar enkel op voorwaarde dat er ergens in de Vlaamse Gemeenschap een volledig Nederlandstalig equivalent aangeboden wordt. Bovendien mogen er maximaal 9 procent anderstalige bachelors en 35 procent anderstalige masters bestaan aan een instelling. 

De oplossing voor het probleem van de universiteiten ligt volgens Daniëls in samenwerking: 'Men zou afspraken kunnen maken over wie welke master zal aanbieden, waarbij elke master één keer in het Nederlands en één keer in het Engels wordt aangeboden, in de plaats van wat instellingen nu vragen: drie keer in het Engels en niet in het Nederlands.'