Extra stagejaren brengen kostenplaatje met zich mee

Sinds de wet op de uitoefening van gezondheidszorgberoepen is klinisch psycholoog een erkend beroep. Dat betekent dat wie als zelfstandig therapeut aan de slag wil, over een erkenning en visum moet beschikken. Daarmee situeert het beroep zich nu in dezelfde categorie als artsen, tandartsen of apothekers.

Concreet betekent dat wie een master klinische psychologie of orthopedagogiek heeft, eerst nog een professionele stage succesvol zal moeten doorlopen. Hiermee wil men de kwaliteit van zorgverlening verhogen. ‘De invoer van een professionele stage na de vijfjarige opleiding past volledig binnen het uitgangspunt dat de patiënt centraal hoort te staan’, klinkt het bij de FOD (Federale overheidsdienst) Volksgezondheid.

Hoe die stage precies vorm krijgt, zal afhankelijk zijn van de uitvoerende besluiten. Tot dan blijven de overgangsmaatregelen van kracht. De besluiten zullen de verdere invulling van de stagevoorwaarden verduidelijken. Daarvoor is de federale raad voor geestelijke gezondheidszorgberoepen geïnstalleerd, die bevoegd minister Maggie De Block adviseert.

Zoals dat gaat in België, ligt die bevoegdheid mogelijk ook een klein beetje bij Vlaanderen, meer bepaald bij minister van Onderwijs Hilde Crevits. De masterprogramma’s zullen vermoedelijk een accentverschuiving ondervinden, door specifieke therapievaardigheden te verlaten naar de stage. Bovendien is een van de pistes in de uitwerking dat de universiteiten zelf ook een rol opnemen in het uitwerken van de stage.

Daarom zetelen ook academici in de federale raad. ‘We blijven daar als universiteit graag bij betrokken’, zegt Bea Maes, decaan van de faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen. ‘We hebben een verantwoordelijkheid voor de kwaliteitszorg en bewaking van de mensen die in het veld terecht komen. We willen dan ook graag mee gestalte geven aan dat professionele jaar.’

Financiering

Momenteel onderzoekt de federale raad de verdere uitwerking. Daarvoor wordt vergeleken met oplossingen uit het buitenland. Maar ook in het binnenland kunnen analoge modellen worden gehanteerd. Zo kan gedacht worden aan de huisartsenstage, dat wordt georganiseerd door een interuniversitair instituut. Een ander model is de advocatenstage, dat door het werkveld zelf vorm krijgt.

Heikel punt is de financiering van het plan. Worden stagiairs betaald voor hun werk, of moeten ze juist zelf bijdragen aan hun opleiding? ‘Dat is inderdaad nog niet zo duidelijk’, zegt Koen Lowet, gedelegeerd bestuurder van de Belgische Federatie van Psychologen ‘Ons idee is dat deze zoals voor de artsenstage wordt meegenomen in de algemene financiering.’ Stagiairs krijgen dan een wettelijk vastgelegde vergoeding. ‘Maar dat is een streven. Of dat daadwerkelijk kan gerealiseerd worden, moet nog worden bekeken.’

MaNaMa en numerus clausus

Ook de advocatenstage zelf staat op losse schroeven. Voor de rechtenopleiding zijn de plannen evenwel minder concreet. Momenteel staat de toegang tot een stage aan de balie vrij: wie een master Rechten heeft behaald, kan een driejarige stage volgen aan de balie. De vergoeding hangt deels af van de stageplaats, maar is er de afgelopen jaren op verbeterd.

Het kabinet van Koen Geens wenste niet te reageren. De plannen staan wel degelijk op de agenda, maar zouden nog te precair zijn om erover te communiceren. Ook de balie is karig met vrijgeven van informatie. Wel heeft de balie afgelopen jaren in de pers een teveel aan advocaten toegegeven. Uit rechtssociologisch onderzoek blijkt België bovengemiddeld veel advocaten per aantal inwoners te hebben in verhouding tot buurlanden.

Het beroepsveld ambieert dus een hervorming die een beperking op de toegang tot de advocatuur inhoudt. Dit zou bijvoorbeeld kunnen door een numerus clausus zoals die ook in de geneeskunde bestaat. Een andere piste is om de driejarige professionele stage op te splitsen. Dat bevestigt een medewerker van de Orde van Vlaamse Balies aan Veto. Het eerste jaar zou dan niet meer een betaalde stage zijn, maar een extra betalend studiejaar. Dergelijk model bestaat ook voor de master-na-master Notariaat. Dit zou een ontradend effect moeten hebben op de vele geïnteresseerden.

De faculteit Rechtsgeleerdheid zelf lijkt minder happig op een zesde jaar voor advocaten-in-spe. Kan de evolutie om meer skills te verwerken in de rechtenopleiding gezien worden als een charmeoffensief? ‘Druk van de balie is veel gezegd, maar het is wel zo dat zij die vaardigheden van belang acht en dat je als opleiding moet rekening houden met hoe het werkveld evolueert’, klinkt het bij vicedecaan Onderwijs Dirk Van Daele.

‘Een langere advocatenstage of zesde jaar aan de opleiding voegen, is wellicht overkill. Door een aantal mooie ingrepen in ons eigen programma kunnen we gewoon veel betere studenten afleveren. Maar wij gaan ons programma niet hervormen omdat de balie of de overheid dat vraagt. Wij beoordelen dat op de eigen merites.’

Elitair onderwijs

Of er een extra studiejaar komt voor de advocatuur en of de therapeuten van morgen zelf hun stage zullen moeten financieren, is op dit moment dus nog koffiedik kijken. Wel is duidelijk dat beide scenario’s verre van onmogelijk zijn. Zeker voor beursstudenten kan het financiële plaatje van een extra jaar een drempel vormen om de studies aan te vatten.

Zo’n vaart loopt het wellicht nog niet. Een kleine rondvraag maakt immers duidelijk dat weinig startende studenten zich bewust zijn van de mogelijk verlengde studieduur, nodig voor hun droomjob. Nochtans stelt de wet op de uitoefening van de gezondheidszorg dat zij van toepassing is ‘op alle studenten die in het academiejaar 2017-2018 hun vijfjarige opleiding psychologie of pedagogische wetenschappen starten.’

Met andere woorden: de eerstejaars van nu zullen als eerste de professionele stage moeten volgen om klinisch psycholoog of orthopedagoog te worden. Voor zij-instromers is het toekomstpad extra twijfelachtig.