'Eduroam in fakbars lijkt me een goed idee'

De basis van Eduroam is simpel: je logt je een keer in bij je instelling, en je kan daarna eender waar op de wereld zonder gedoe met gastaccounts op het draadloos netwerk van onderwijsinstellingen.

In Leuven is gratis wifi nooit ver weg, door maar liefst 1500 acces points doorheen de stad. Maar het is ook onmogelijk een citytrip te boeken naar een bestemming zonder Eduroam. In Parijs nemen maar liefst meer dan 250 instellingen deel, in Londen zelfs 344. Ook ver buiten Europa, van Hawaï tot Japan en van Chili tot Nieuw-Zeeland, kom je Eduroam tegen.

Begin dit academiejaar werd Nederlander Klaas Wierenga, de geestelijke vader van Eduroam, opgenomen in de Internet Hall of Fame. Tijd voor een gesprek.

Hoe is het idee voor eduroam ontstaan?
Klaas Wierenga: 'Uit een persoonlijke nood eigenlijk. In 2002 waren we bij SURFnet, het Nederlandse BELnet, aan het experimenteren met een aantal technologieën. Ik werkte met wat universiteiten en het was steeds lastig om daar op het wifi-netwerk te raken. Toen kreeg ik de ingeving om technologieën die we elders gebruikten in te zetten op de wifi-toegang. Zo is Eduroam geboren.'

Was uw ingeving patenteerbaar?
'Dat is moeilijk te zeggen. We hebben eigenlijk helemaal nooit overwogen om te patenteren. En als we dat hadden gedaan, zou Eduroam nooit zo groot zijn geworden als het nu is. Dan hadden heel veel andere partijen meer geaarzeld om hierin te stappen. We hebben van in het begin gesteld dat Eduroam beschikbaar moet zijn voor iedereen en dat heeft bijgedragen tot het succes.'

Past het dan in het idee van de commons?
'Ja, absoluut. Het is volgens mij een voorbeeld bij uitstek: je gaat ervan uit dat iedereen wat in de gezamenlijke pot gooit. Hoe meer mensen dat doen, hoe groter het geheel wordt. Een typisch geval van het geheel dat is meer dan de som van de delen.'

Kost het iets aan instellingen om deel te nemen aan Eduroam?
'Er is geen lidmaatschapsgeld, als je dat bedoelt. Maar uiteraard zijn er wel kosten aan infrastructuur. Je moet vooral je draadloos netwerk geschikt maken. Als je goed Eduroam wil voorzien, moet elke student overal een goede wifi-verbinding hebben.'

'In het algemeen zeggen we dat eduroam "free at the point of use" is. Eindgebruikers moeten zeker niet betalen. In sommige landen wordt wel een bijdrage aan de instellingen gevraagd om het centrale beheer te bekostigen, bijvoorbeeld omdat een commerciële derde partij er instaat voor de aansluitingen.'

Wat zijn volgens u nog de uitdagingen voor Eduroam?
'Op dit moment is Eduroam beschikbaar in 120 landen. Er is dus nog een land of tachtig te winnen, maar bovendien is de dekking in sommige van die landen nog erg laag. Soms is er in een heel land maar één instelling met Eduroam en dat moeten we verhelpen.'

'In landen als België of Nederland is Eduroam tegenwoordig wel aanwezig in zowat elke onderwijsinstelling. Dat is goed, maar ik zou ik het graag uitgebreid zien naar andere locaties waar veel studenten komen: trein- en busstations, conferentie-oorden of zelfs cafés.'

Misschien een idee voor de Leuvense fakbars, die worden uitgebaat door studenten?
'Lijkt me een heel goed plan. Je kan samen optrekken met de universiteit. Dan moet die dat wel willen aansluiten op hun netwerk, maar het lijkt me een mooie methode.'

'In sommige steden gebeuren zulke dingen onder impuls van studentenverenigingen. Of als een gemeente stadsbreed wifi uitrolt, wordt vaak Eduroam geïntegreerd omdat de universiteit een van de grote werkgevers is. In Luxemburg-Stad is dat gebeurd bijvoorbeeld, daar heb je nu overal Eduroam.'

Dat is ook wel iets voor Leuven eigenlijk?
'Ja, dat lijkt me helemaal geen gek idee. In oude universiteiten die over een hele binnenstad verspreid zijn, is dat absoluut interessant. Groningen had het ooit, maar die zijn er helaas mee gestopt.'

Toen u op de proppen kwam met Eduroam was het internet nog een andere plaats. Wat is er veranderd op die twintig jaar?
'De grote verandering had zich eigenlijk al voor 2002 voltrokken, met de komst van het World Wide Web. Daarvoor was het internet nog iets voor wetenschappers en universiteiten, allemaal in een ons-kent-ons-sfeertje.'

'Ineens kwamen ook bedrijven op het web en begon de commercialisering. Of iets als security op het internet: in het begin gingen we er helemaal niet vanuit dat iemand met slechte bedoelingen op het internet zou komen.'

'Ik mis die pioniersfase heel erg. Aan de andere kant is het internet wel veel toegankelijker geworden. Je kan niet overschatten hoeveel het internet nu in de corona-crisis bijvoorbeeld doet om families bij elkaar te houden.'

Staat open en vrij internet onder druk?
'Daar bestaat geen twijfel over. Internet, is gebleken, is heel krachtig. Overheden hebben zich dat op tijd gerealiseerd en hebben er grip op proberen krijgen. Als veiligheidsdienst begrijp ik dat je alle verkeer wil monitoren om boeven te vangen, maar daarmee gooi je alle privacy voor burgers de deur uit en dat is heel zorgelijk.'

'Vrijheid van denken en praten in besloten kring is een groot goed. Ik hoop niet dat we naar een 1984- of Brave New World-constructie gaan. Als je die boeken herleest kom je dingen tegen die toen afschrikwekkend waren en nu heel normaal zijn. Een overheid die afluisterapparatuur plaatst in elk huishouden was iets heel angstaanjagend, maar vandaag haalt de consument gewoon vrijwillig zijn persoonlijke Alexa in huis.'