'De Vlaamse regering hamert op excellen­tie, maar daarvoor is net méér internatio­nali­sering nodig'

Er is een nieuwe Vlaamse regering: die zogenaamde raketijscoalitie wordt gevormd door N-VA, Vooruit en cd&v. Zuhal Demir wordt daarin de nieuwe minister van Onderwijs en ook een regeerakkoord ligt al op de plank. Professor Onderwijsrecht Kurt Willems (KU Leuven) laat zijn licht schijnen over wat het hoger onderwijs de komende vijf jaar mag verwachten.

Wat zijn uw eerste bevindingen van het regeerakkoord voor hoger onderwijs?
Kurt Willems: 'Het regeerakkoord is wat onderwijs in zijn geheel betreft veel gematigder dan je zou kunnen opmaken uit de forse verklaringen die vooraf te lezen waren. Specifiek voor hoger onderwijs valt op dat er relatief weinig over gezegd wordt, zeker in vergelijking met het leerplichtonderwijs.'

'Wat er wel in staat over hoger onderwijs is ook niet erg verrassend. Het zijn vaak zaken waar deze legislatuur ook al sprake van was maar die nooit zijn uitgevoerd. We wisten bijvoorbeeld dat er wel een nieuw programmatiemodel zou inzitten. Ook de focus op het Nederlands verrast niet.'

Het regeerakkoord wil inderdaad naar een andere manier om nieuwe opleidingen goed te keuren. Hoe zou dat nieuwe model eruit zien? 
'Dat is nog niet helemaal duidelijk, maar wellicht zal dat een flexibeler model zijn met meer inspraak voor de instellingen. Er is ook sprake van "meer regionale spreiding", dus de nieuwe Vlaamse regering zal waarschijnlijk de kleinere instellingen wat meer opleidingen willen geven.'

Ook het financieringsmodel wordt herzien. Wat mogen we daarvan verwachten? 
'Dat blijft nog erg vaag. Wel is duidelijk dat er minder financiering zal zijn voor studenten van buiten Europa. Eens die een groter aandeel dan 2% van de totale studentenpopulatie uitmaken worden zij niet meer gefinancierd. Voor een instelling als de KU Leuven, die erg onderzoeksgericht is en daardoor ook erg internationaal, kan dat wel gevolgen hebben.'

'Maar de KU Leuven zal die internationale focus volgens mij niet bijstellen, dus ik vermoed dat daar nog zware discussies over zullen volgen. Er is wat dat betreft ook wel een tegenstelling in het regeerakkoord. Het focust vaak op excellentie en welvaart, maar die zal je niet bereiken zonder internationalisering.'

Vanaf nu zal elke opleiding een Nederlandstalig alternatief moeten hebben, zonder uitzonderingen. Wat zullen daar de gevolgen van zijn?
'Dat bemoeilijkt het binnenhalen van internationaal toptalent. Je wil die mensen omwille van hun expertise naar hier halen, maar dan moet je een aanbod in het Engels voorzien. Voor sommige niches is het echt niet werkbaar om daar dan ook nog eens een Nederlandstalig alternatief voor in te richten.'

'Hetzelfde geldt voor internationale samenwerkingsverbanden zoals UNA Europa waar er gedeelde onderwijsprogramma's worden aangeboden. Door de verplichting op te leggen een Nederlandstalig alternatief aan te bieden wordt het heel moeilijk om opleidingen aan te bieden die kennis en expertise bundelen die in de eigen instelling niet aanwezig zijn. Terwijl dat net de kracht is van internationale samenwerkingsverbanden.'

Kunnen we stellen dat dit regeerakkoord de 'vrijheid van onderwijs' inperkt? 
'Daarvoor is het nog te vroeg. Er zitten een aantal elementen in, zoals een nieuw programmatiemodel en het herzien van het financieringsmodel, die de potentie daarvoor wel in zich dragen. Daar zullen we echt moeten kijken naar hoe de uitwerking in de teksten verloopt. Dat kan heel impactvol zijn als dat te weinig doordacht gebeurt, dus ik ben wel voorzichtig.'

'Maar op dit moment is het nog te vroeg om te oordelen welke kant het daarmee zal uitgaan. Dat kan immers in de twee richtingen werken. In het leerplichtonderwijs zie je wel dat de Vlaamse regering de teugels steviger in handen neemt. Dat zou ook kunnen betekenen dat ze dat daar al hun aandacht op focussen en de hoger onderwijsinstellingen meer vrijheid geven.'