De KU Leuven is duurzaam, maar heeft ze ook oog voor de student?

In 2014 stelde de dienst Duurzaamheid van de KU Leuven klimaatdoelstellingen op waarin beloofd werd om tegen 2050 aanpassingen te maken om klimaatneutraal te zijn. 'Vroeger was dat klimaatplan vooral gericht op een lager energieverbruik', zegt Stefaan Saeys van de Directie Technische Diensten van de universiteit. 'Nu ligt de nadruk echter meer op het verlagen van de CO₂-uitstoot.' 

Gerard Govers, vicerector voor Duurzaamheid, heeft het huidige beleidsplan mee vormgegeven. 'Het is de grote ambitie om een volledig klimaatneutrale universiteit te worden.' 

Fossielvrije gebouwen

In de eerste plaats wil de universiteit de eigen uitstoot verminderen, uit bijvoorbeeld de verwarming van gebouwen of het gebruik van elektriciteit. Govers zegt dat nieuwe gebouwen volledig fossielvrij worden gebouwd en oude gebouwen gerenoveerd worden zodat ze fossielarm zijn. 

'We maken telkens een vijfjarenplan voor nieuwbouwconstructies en renovaties en houden ons daar consequent aan. Zo zijn we zeker dat we tegen 2027 de uitstoot van gebouwen met 60% kunnen verminderen', voegt Saeys daaraan toe. Al zal de uitstoot naar eigen zeggen nooit volledig verdwijnen, omdat sommige renovaties bij gebouwen die onder beschermd erfgoed vallen, niet zijn toegestaan.

Draagkracht bij professoren

De KU Leuven wil ook de zogenaamde 'scope 3-uitstoot' verminderen. 'Dat is de CO₂-uitstoot die de universiteit indirect maakt. Dat omvat bijvoorbeeld de uitstoot die gemaakt wordt bij de productie van materiaal en de verbruiksgoederen die de universiteit aankoopt, maar ook bij dienstreizen van het personeel met het vliegtuig of de trein', zegt Govers.

Het is veel moeilijker om die uitstoot te verminderen, maar toch spant de KU Leuven zich in om de mentaliteit van haar personeel te veranderen. Volgens Manuel Sintubin, professor Geodynamica, is die bewustwording er de afgelopen jaren meer gekomen door aanpassingen van de universiteit. 

Zo moeten professoren sinds een jaar vliegbijdragen betalen om hen aan te moedigen om duurzamer vervoer te zoeken en zijn er steeds meer vegetarische maaltijden beschikbaar bij personeelsvergaderingen.

Er wordt ook gekeken naar een compensatie van de uitstoot veroorzaakt door vliegreizen van personeel. Volgens Govers is er wel discussie over dergelijke uitstootcompensatie. 'Er kan moeilijk gegarandeerd worden hoeveel CO₂ er wordt vastgehouden. We kunnen dus niet berekenen hoeveel uitstoot we effectief compenseren. In de plaats daarvan steunen we onder andere projecten om het globale zuiden te helpen met meer duurzaamheid.' Saeys legt de link met het kopen van aflaten: 'Je blijft iets verkeerd doen, maar koopt het af.'

Beleid op maat van studenten blijft achter

Waar de universiteit inzet op duurzaamheid bij personeel, blijft het beleid richting studenten achter. Sintubin licht toe: 'Ik zie bijvoorbeeld geen verandering in het aanbod van de Alma, terwijl het studentenrestaurant op die manier wel een omslag bij studenten kan maken naar meer plantaardige voeding. De KU Leuven speelt daar een grote rol in.' 

Alma 2 besloot bijvoorbeeld in 2018 om niet meer elke dag vleesmaaltijden in het aanbod te voorzien. Dat besluit moesten zij na hevig protest bij de studenten terugschroeven.

Daarnaast is de moeite die de universiteit doet om de mobiliteit van professoren groener te maken niet terug te vinden bij studenten, al zet de Dienst Duurzaamheid zich volgens Govers wel in om studentenmobiliteit te vergroenen. Dat gebeurt onder andere via het Green Erasmus-initiatief, waarbij studenten worden aangemoedigd om duurzamer op Erasmus te gaan.

Het lijkt dat de KU Leuven het belang van duurzaamheid eerder tot bij studenten wil brengen op het vlak van onderwijs. 'We werken aan een Bachelor of Sustainability, waarin duurzaamheid interdisciplinair aan bod komt. Het zal gaan over zowel het sociale als het wetenschappelijke aspect. Daarnaast willen we het thema aan bod laten komen in alle curricula, van exacte tot humane wetenschappen', vertelt Govers.

Green Office levert duurzame initiatieven

Veel van de beleidsaanpassingen, ontstaan in de duurzaamheidsraad. Dat is een adviesraad die bestaat uit academisch personeel, experten en studentenvertegenwoordigers. Volgens Karel Van Acker, hoogleraar aan de Faculteit Ingenieurswetenschappen en de voorzitter van die raad, is het doel een stapsgewijze omschakeling naar steeds meer duurzaamheid. 

'Duurzaamheid is een groot thema, waarbij we samen moeten timmeren aan een lange weg', vertelt Van Acker. Zo heeft de duurzaamheidsraad bijvoorbeeld ideeën gevraagd aan personeelsleden van de KU Leuven die ze zullen gebruiken in de ontwikkeling van hun roadmap naar een klimaatneutrale universiteit.

Marie Gladines is een studentenvertegenwoordiger in de duurzaamheidsraad die de stem van het Green Office vertegenwoordigt. Green Office is een studentenvereniging gefinancierd door de KU Leuven die concrete projecten opzet en acties voert voor meer duurzaamheid. 'We willen vooral studenten verbinden in hun engagement voor het klimaat', zegt Gladines.

De 'Tap it up!'-campagne is een van die projecten van Green Office. In samenwerking met de faculteiten hebben zij in verschillende universiteitsgebouwen waterkraantjes geïnstalleerd. Zij hebben er bijvoorbeeld ook voor gezorgd dat de standaardzoekmachine op de pc’s van de KU Leuven Ecosia is geworden. Die groene zoekmachine plant bomen aan met een groot deel van het geld dat zij via gebruikers krijgen.

Zonder coördinator verder

Sinds dit jaar moet het Green Office het echter zonder voltijdse coördinator doen en valt die taak op het team jobstudenten. Dat is volgens haar nadelig voor de werking op lange termijn van het Green Office, omdat er niemand meer voltijds is om de projecten op te volgen. 

Gladines vreest om op die manier enkele projecten mis te lopen. Die beslissing is volgens Gerard Govers echter genomen om de verbinding van Green Office met het bredere verhaal aan de universiteit niet te verliezen. Hij gelooft dat er door die toenemende samenwerking misschien zelfs meer mogelijk is in de toekomst.

Green Office blijft echter draaien en komt nog steeds met nieuwe initiatieven. 'We hebben de podcast "Green Talks", waarin we experten aan het woord laten en zo het gat tussen duurzaamheidsonderzoek en de studenten proberen te dichten', vertelt Gladines. 'Ons einddoel blijft om studenten aan te spreken en betrokkenheid te creëren. Iedereen is bij ons welkom op dinsdagavond in "het KICKhouse" om mee te werken aan projecten.'

Die betrokkenheid van de student is een belangrijke factor in de weg naar een duurzame universiteit. Volgens Karel Van Acker moet iedereen in zijn tijd aan de KU Leuven wel eens in aanraking zijn gekomen met het duurzaamheidsvraagstuk. Govers zegt dat Vlaanderen nog te ver achter staat op vlak van duurzaamheidsbeleid. 'De KU Leuven is een grote boot op een grote zee, maar dat zeepeil bepalen we zelf niet.'