Zuid-Afrika: politiek geladen strijdtoneel voor Vlaamse studentenverenigingen

Er broeit iets in het politieke studentenlandschap. Wie vorige woensdagochtend goed rondkeek, kon hier en daar witte silhouetten met bijhorende tekst ‘stop plaasmoorde!’ ontwaren. Die werden in verschillende Vlaamse studentensteden geplaatst door leden van de nationalistische studentenvereniging (NSV!). Daarmee willen ze de aandacht vestigen op de herhaaldelijke moordpartijen op blanke boeren in Zuid-Afrika en het nieuwe wetsvoorstel om blanke grootgrondbezitters zonder compensatie te kunnen onteigenen. ‘Een genocide’, is de algemene teneur bij NSV!. ‘Politieke recuperatie’, klinkt het bij de Actief Linkse Studenten en Scholieren. ‘De onderliggende boodschap is er een van racisme en haat.’ Het ALS trekt donderdag 22 maart dan ook de straat op om tegengewicht te bieden aan een stille mars die de NSV! in Gent organiseert.

Pro-apartheidsmars

De toon is streng aan de linkerzijde. Voor de Actief Linkse Studenten en Scholieren is het meer dan duidelijk waarom de NSV! het op Zuid-Afrika gemunt heeft. ‘Met de plaasmoorden misbruiken ze het brutale geweld in de Zuid-Afrikaanse samenleving om racisme tegen zwarte mensen aan te wakkeren’, stelt Fabian Colyn van ALS. ‘Ze zijn altijd blij geweest met het apartheidsregime en hebben duidelijk banden met extreem-rechtse groeperingen in Zuid-Afrika. Met hun genocide-discours organiseren ze haast een pro-apartheidsmars.’

Bij de NSV! valt een heel ander geluid te horen. ‘Wat een onzin’, reageert NSV-senior Ward Vercaemer. ‘We hebben nooit aangegeven pro-Apartheid te zijn. Sterker, we hebben zelfs uitdrukkelijk gevraagd vlaggen van het apartheidsregime bij manifestaties achterwege te laten. De tegenmars van links is grofweg hypocriet want onze mars is net tégen het moorden op basis van afkomst. Het is heel goedkoop dat men een tegenmanifestatie houdt die ons wil demoniseren terwijl wij het onderwerp racisme juist willen aankaarten. Ja, wij willen dit thema in de agenda. Het is schandalig dat er in de media niet over wordt gerapporteerd. Er is amper iemand die weet wat er in Zuid-Afrika aan het gebeuren is.'

Politiekesplijtzwam

Dat uitgerekend een Vlaams-nationalistische strekking zich achter het lot van de blanke Afrikaners schaart, is niet nieuw en nog minder verrassend. Voornamelijk de taal, die verwant is aan het Nederlands, en de afkomst van de blanke boeren verbinden Vlaanderen, Nederland en Zuid-Afrika al sinds de 17e eeuw. Tot voor kort werd zelfs Die stem van Suid-Afrika nog met regelmaat aangeheven tijdens Vlaams-nationalistische evenementen zoals de Ijzerbedevaart of op Vlaamsgezinde studentencantussen. Die historische link steken ze bij de NSV ook niet weg. ‘Uiteraard zijn we meer begaan met blanke Afrikanen’, zegt Vercaemer. ‘We hebben heel veel gemeenschappelijk qua cultuur en taal. Ze staan heel dicht bij onze samenleving. Zonder afbreuk te willen doen aan al het ergs is de wereld: is het niet logisch dat je meer geraakt wordt door mensen die op jou lijken?’

In het huidige politieke klimaat is de verwijzing naar Zuid-Afrika echter een splijtzwam geworden. Zelfs in die mate dat Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) zich vorige week liever op de vlakte hield op de vraag van parlementslid Chris Janssens (Vlaams Belang) om alle ontwikkelingshulp aan Zuid-Afrika op te schorten. Aan N-VA-zijde opende tot dusver enkel parlementslid Peter Luykx zijn mond over de kwestie. De rest hield zich afzijdig. Niemand lijkt zijn vingers te willen branden aan een heet hangijzer waar een zweem van Apartheid rond hangt. Behalve de spelers op de uiterst rechtse zijde dan. Vlaams Belang verwijt de media het lot van de boeren collectief te negeren en spreekt over ‘omgekeerde Apartheid’. En dan is er uiteraard de NSV! die een stapje verder gaat en het woord ‘genocide’ in de mond neemt.

Volkerenmoord of schrijnende ongelijkheid?

‘Natuurlijk valt dit niet te vergelijken met de Holocaust of andere bekende genocides’, reageert Vercaemer. ‘Een genocide gebeurt dan ook stapsgewijs. Wat we nu zien is dat een bepaalde blanke minderheid stelselmatig wordt vermoord en dat de Zuid-Afrikaanse regering zich afzijdig houdt.’

Volgens professor Politieke Antropologie Steven Van Wolputte is er van een ‘genocide’ weinig aan. ‘Elke dode die valt is er uiteraard een te veel’, stelt hij. ‘Maar de claim genocide is ronduit belachelijk. Het moordcijfer in Zuid-Afrika is enorm maar minder dan 0,4 procent van alle moorden zijn plaasmoorden. Oftewel 71 moorden in 2016, 65 vorig jaar. En dan zijn nog niet eens alle slachtoffers blank. De hele plaasmoordendiscussie gaat niet zozeer over Zuid-Afrika maar over het zich profileren hier in Vlaanderen.’

Van Wolputte verwijst onder meer naar een recent opiniestuk in *MO Magazine van Jasper Rommel, die als NGO-medewerker in Johannesburg werkt. Rommel stelt daarin dat van alle bevolkingsgroepen die in Zuid-Afrika wonen, blanken het minste kans lopen om vermoord te worden.

Vraag blijft ook of de cijfers überhaupt wel statistisch bruikbaar zijn. De Zuid-Afrikaanse kwaliteitskrant Mail&Guardian bracht vorig jaar nog een artikel met de veelzeggende titel ‘South Africa’s farm murder statistics are more political than accurate’. Of hoe het politieke het statistische nog maar eens ver overschrijdt.