Zimbabwe bant studiebeurzen voor LGBTQIA+-gemeenschap

Zimbabwe's vicepresident Constantino Chiwenga viel vrijdag in een persbericht de LGBTQIA+-gemeenschap aan, door mee te delen dat particuliere subsidies van mensenrechtenorganisaties, bedoeld ter ondersteuning van die gemeenschap, voortaan verboden zullen worden. 'Het is afwijkend en crimineel gedrag, en een ernstige en grove belediging tegen onze nationale waarden', aldus Chiwenga.

Daarnaast beschuldigde Chiwenga buitenlandse belanghebbers ervan minder geprivilegieerde, maar beloftevolle studenten te proberen 'verleiden' tot LGBTQIA+-activiteiten. Door het aanbieden van studiebeurzen zou er misbruik worden gemaakt van hun zwakkere positie om deze 'propaganda' te kunnen verkopen. Ook dreigt Chiwenga met een algemene weigering tot het hoger onderwijs van LGBTQIA+-studenten. 

's Werelds minst verdraagzame land tegenover LGBTQIA+

Dat er homofobe uitspraken plaatsvinden op Zimbabwaanse grond is niet verrassend. Een studie wees in 2021 er al op dat Zimbabwe een van de vijf minst verdraagzame landen ter wereld is wat betreft de LGBTQIA+-gemeenschap. Zo is homoseksualiteit er bijvoorbeeld gecriminaliseerd, onder de brede noemer van 'sodomie', met één jaar gevangenisstraf en een boete tot gevolg. 

Daarnaast is er geen wettelijk kader dat inbreuken op fundamentele mensenrechten beschermt. Zo vormt fysiek geweld en geïnstitutionaliseerde discriminatie de alledaagse realiteit voor velen van de LGBTQIA+-gemeenschap.

Financiële hulp

Openlijke LGBTQIA+ studenten kunnen elke vorm van financiële hulp gebruiken – maatschappelijk gezien zijn ze vaak gemarginaliseerd en velen worden onteigend door hun ouders. Organisaties als Gays and Lesbians of Zimbabwe (GALZ) ondersteunen die jongeren en moedigen studenten aan met behulp van een beurs.

Voornamelijk zij die rechtstreeks willen bijdragen aan het bevorderen van rechten voor LGBTQIA+ mensen komen in aanmerking. Zo zijn studenten van de richtingen Democracy, Governance, Justice, Human Rights of Conflict Resolution Studies de belangrijkste doelgroep.

Van Mugabe tot Mnangagwa

'Op vlak van tolerantie zien we nog altijd een vooruitgang, ook in landen waar holebirechten worden teruggeschroefd. Maar politiek gezien zien we steeds vaker stappen achteruit,' zegt Rémy Bonny, directeur van belangenvereniging Forbidden Colours,  in VRT NWS. Daarom spreekt hij over een wereldwijde 'antilobby'. Autoritaire regimes strijden tegen de huidige, meest zichtbare democratische burgerrechtenbeweging, en worden daarbij gesteund door religieuze conservatieven. 

Het vorige autoritaire regime in Zimbabwe is een schoolvoorbeeld van een aanval op burgerrechtenbewegingen. Ex-president Robert Mugabe, verkozen door zijn streng opkomen tegen het kolonialisme, zette deze anti-Westerse toon verder door strenge LGBTQIA+ beleid op te trekken. Hij vond in de gemeenschap een zondebok voor de economische crisissen en torenhoge inflatiegolven die het land al teisteren sinds 2000. 

De coup die in 2017 plaatsvond onder Mnangagwa en Chiwenga bracht een eind aan Mugabe’s lange dictatuur en was voor velen een periode van nieuwe hoop. De afwezigheid van homofobe retoriek van de huidige president Mnangagwa gaf impuls aan de LGBTQIA+-gemeenschap om zichzelf te engageren en uit te spreken. 

Doordat Mnangagwa nog niet reageerde - die zich momenteel in het buitenland bevindt voor een zakenexcursie - is het door spanningen binnen de regering onduidelijk of hij volledig instemt met de hardhandige woorden van de voormalige militair Chiwenga.