Zeg eens arhhhh!

De Piratenpartij in IJsland werd in 2012 opgericht. ‘We maken deel uit van een bredere beweging die vooral iets wilt doen aan de verouderde copyrightwetgeving en die aanpassen aan het digitale tijdperk’, vertelt Halldóra Mogensen, parlementslid voor de piratenpartij. Zij is sinds het prille begin lid van de partij. ‘In het begin waren het vooral ICT’ers die zich tot de partij aangetrokken voelden’, stelt zij. ‘Tegenwoordig is de partij veel breder geworden.’

Hulda Þórisdóttir, politicoloog aan de universiteit van IJsland, relativeert echter het succes van de Piratenpartij. ‘Ze zijn een deel van het verhaal van deze verkiezingen, maar niet het énige verhaal.’ Volgens Þórisdóttir is de vooruitgang van de Regeneratiepartij, een nieuwe centrumrechtse partij, evengoed een opmerkelijk gegeven. ‘Ze halen als nieuwe partij bijna 11 procent. Dat is heel opmerkelijk voor een partij die net opgericht is.’

Dit jaar werd IJsland opgeschrikt door een groot schandaal: de premier werd genoemd in de Panama Papers en moest opstappen. ‘De partij van de premier, de progressieve partij, deed het heel slecht. Zij behaalden het slechtste resultaat ooit in een verkiezing', zegt Þórisdóttir. Volgens haar zijn het vooral de linkse kiezers die zich door het schandaal hebben laten leiden. ‘Voor kiezers aan de linkerzijde, en zeker voor degenen van de Piratenpartij, speelde het schandaal een grote rol.’ Toch stelt Þórisdóttir dat het geen dominant thema is voor iedereen. ‘Het was een factor, maar niet voor iedereen. Het hangt af voor wie je stemt.’

Geen antipolitiek

De Piratenpartij is alvast iets totaal anders dat de de klassieke partijen. ‘We vinden het wiel heruit’, zegt Mogensen. Ook Þórisdóttir stelt dat de Piratenpartij afwijkt van de andere partijen. ‘Ze hebben een erg vlakke structuur zonder een centrale partijleiding en zonder vaste voorzitter, maar met een roterend voorzitterschap.’ Volgens Mogensen is die vlakke structuur wel soms een last. ‘De media willen altijd een gezicht plakken op wie de macht heeft. We zijn dus midden in het proces om hen duidelijk te maken dat het bij ons anders is.’

Volgens Þórisdóttir zijn de piraten echter niet antipolitiek. ‘Ze zijn anti-establishment, maar op een verstandige en verantwoordelijke manier. Ze geven harde kritiek op de manier waarop aan politiek wordt gedaan, maar ze dragen ook oplossingen aan.’

Ook de directe democratie en transparantie staan bij de piraten centraal. ‘Op ons internetplatform kunnen mensen voorstellen doen en erover discussiëren en er uiteindelijk over stemmen. Die voorstellen worden dan partijstandpunten’, vertelt Mogensen.

Toch is de piratenpartij een macht geworden om rekening mee te houden. ‘In IJsland is het de gewoonte om een sterke coalitieregering te vormen met twee partijen', stelt Þórisdóttir. Dat is nu niet meer het geval. Nu zijn er minstens drie partijen nodig om een regering te vormen. Dat biedt perspectieven. ‘Het politieke landschap is hier helemaal veranderd en het is mogelijk dat de Piratenpartij gedoogsteun gaat geven. Het is ongewoon, maar niet onrealistisch’, stelt Þórisdóttir. Mogensen ziet het echter somber in. ‘We wachten nog op de uitnodiging om mee te mogen onderhandelen, maar ik vrees dat de klassieke partijen een regering zullen vormen zonder ons.’ Toch is ze ook strijdbaar: ‘We zullen blijven vechten voor de verandering in ons systeem.’